Χώρες με σοβαρά οικονομικά προβλήματα ανέκαμψαν με το σωτήριο Σχέδιο Μάρσαλ (Μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών και η Ελλάδα)

Rodiaki NewsRoom

Πώς αντιμετωπίστηκε παρόμοια κρίση πριν από 68 χρόνια

Γράφει ο Κυριάκος Ι. Φίνας

Επί μία πενταετία και πάνω παρατηρείται ένας ωμός εκβιασμός των δανειστών προς τη χώρα μας, με την απειλή, ότι δεν δύνανται αναβολής τα ανάλογα ποσά σε ευρώ που έχουν συμφωνηθεί, με τα περίφημα Μνημόνια σε καθορισμένες ημερομηνίες. Επιπλέον, οι δανειστές αρνούνται στην Ελληνική Κυβέρνηση, τις οποίες θεωρούν μονομερείς, ενέργειες δημοσιονομικής φύσεως να αναλαμβάνονται χωρίς τη δική τους έγκριση.

Έτσι, τελευταία, προ δεκαημέρου, όταν η ελληνική κυβέρνηση κατέθεσε ένα «παράλληλο πρόγραμμα» υπήρξε παρέμβαση των δανειστών, και κατά την ορολογία που χρησιμοποιείται τελευταία, «των θεσμών», όχι Γιάννης, Γιαννάκης, και επέβαλε την απόσυρσή του.
Η Ελληνική Κυβέρνηση μη έχοντας, προφανώς, καμία δυνατότητα να οξύνει τα πνεύματα στις σχέσεις με τους δανειστές, «πάγωσε» το Νομοσχέδιο που είχε ψηφίσει και αποφάσισε να το επαναφέρει συμμορφούμενη με τις απαιτήσεις των δανειστών και του Μνημονίου, καθόσον, εκτός των άλλων, τελευταία κλονίστηκε και η αξιοπιστία μας.

Τα εν λόγω προαπαιτούμενα οι δανειστές τα είχαν συνδέσει με την υποδόση του 1 δισ. ευρώ. Από καιρό τώρα όλο και πυκνώνουν οι παροτρύνσεις προς τους Ηγέτες της Ευρωζώνης, ιδιαίτερα της Γερμανίας, καθώς και του Διεθνούς Νομισματικού Δανείου να στραφούν 68 χρόνια πίσω, όταν ορισμένες από τις χώρες τους βρέθηκαν σε κατάρρευση έλαβαν βοήθεια ανάκαμψης από το Αμερικάνικο Σχέδιο Μάρσαλ.

Ποιός ήταν ο Αμερικανός Τζωρτζ Μάρσαλ, γύρω από το όνομα του οποίου γίνεται τόσος θόρυβος, που ορθά ο Άγγλος Πρωθυπουργός Ουίνστον Τσώρτσιλ είχε πει, ότι το Σχέδιο Μάρσαλ ήταν η πιο ηθική πράξη της Ιστορίας. Απόδειξη αποτελεί το γεγονός, όλες οι Εγκυκλοπαίδειες που έχουν κυκλοφορήσει ή συμπληρωθεί μετά το Δεύερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ασχολούνται επί του προκειμένου κατά τρόπον λεπτομερή. Συγκεκριμένα η Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Larousse Britannica, αναφέρει, μεταξύ των άλλων: «...Τον Ιούνιο του 1947, ο Τζωρτζ Κάτλετ Μάρσαλ, που είχε διορισθεί από τον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής Χάρυ Τρούμαν Υπουργός των Εξωτερικών, πρότεινε ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα ανασυγκρότησης, γνωστό ως «Σχέδιο Μάρσαλ» το οποίο διαδραμάτισε αποφασιστικό ρόλο στην ανοικοδόμηση της κατεστραμμένης από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο Ευρώπης...».

Πίνακας
Εξέλιξη των κυριότερων μεγεθών της Ελληνικής Οικονομίας 1951-1991
Ποσοστιαίες μεταβολές%. Σε τιμές 1970
1951-61 1961-71 1971-81 1981-91
ΑΕΠ 5,9 6,8 4,1 1,9
Ιδιωτική Κατανάλωση 4,8 6,6 4,2 2,2
Δημόσιες Επενδύσεις 9,1 7,6 -1,3 1,7
Ιδιωτικές Επενδύσεις 2,6 10,6 1,4 0,5
Κατά κεφαλήν Εθν. Εισόδημα
(σε $ και αγοραίες τιμές) 10,9 10,3 11,8 5,8
Πηγή: Εθνικοί Λογαριασμοί της Ελλάδος.

Όπως είναι γνωστό τρεις μήνες προηγούμενα του Σχεδίου Μάρσαλ, στις 12 Μαρτίου του ίδιου έτους, 1947, ανακοινώθηκε και από τον ίδιο τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Τρούμαν η παροχή οικονομικής και στρατιωτικής βοήθειας στην Ελλάδα, η οποία την εποχή εκείνη μέχρι το 1949 συγκλονιζόταν από τον ένοπλο συμμορυτοπόλεμο, αν και η χώρα μας ανήκε, σύμφωνα με απόφαση των Νικητριών Δυνάμεων στην επιρροή της Μεγάλης Βρετανίας.

Είναι, δε, γνωστό ότι την ίδια εποχή με την Ελλάδα το Δόγμα Τρούμαν συμπεριέλαβε και την Τουρκία, η οποία δεχόταν πιέσεις, λόγω της Σοβιετικής επέκτασης στην περιοχή της Μεσογείου, και μετά την ανακοίνωση της Μεγάλης Βρετανίας, ότι δεν μπορούσε, πλέον, να παράσχει βοήθεια στις δύο αυτές χώρες (Ελλάδα και Τουρκία). Έτσι, και στις δύο αυτές περιπτώσεις το Δόγμα Τρούμαν και το Σχέδιο Μάρσαλ απέβλεπαν ναι μεν στην ανάκαμψη των οικονομικών τους, αλλά ταυτόχρονα και για λόγους επιρροής του Αμερικανικού παράγοντα, ήτοι ενέργεια που απέφερε διπλό όφελος· και κατά το κοινώς λεγόμενο: μ’ έναν σμπάρο δυο τρυγόνια.

***
Σύμφωνα με πίνακα που δημοσιεύθηκε στις 19-7-19 στον εβδομαδιαίο «Οικονομικό Ταχυδρόμο», το σύνολο του ποσού που χορηγήθηκε στις 16 Ευρωπαϊκές Χώρες την εκείνη από το Σχέδιο Μάρσαλ ανήλθε στις 12.970.000 δολάρια αξίας της εποχής εκείνης· το ποσό, όμως, πρέπει να πλησιάζει σήμερα τα 100 δισ. δολάρια, κατά τις εκτιμήσεις ειδικού Πανεπιστημιακού. Εκ τούτων η Ελλάδα πήρε 694 εκατ., η Τουρκία 146, το Βέλγιο 558 δισ. κ.ο.κ.

Η Ελλάδα, εκτός από το ρευστό χρήμα πήρε και βοήθεια σε πολεμικό υλικό, σε είδη διατροφής, φάρμακα, ενισχύθηκε η γεωργία και η βιομηχανία παντοιοτρόπως, σε οχήματα καύσιμα κλπ. Και όπως έγραψε ο Καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών Γεώργιος Αγαπητός, «η Ευρώπη χωρίς τη βοήθεια του Σχεδίου Μάρσαλ θα είχε καταρρεύσει και η Αμερική θα είχε συρρικνωθεί ως υπερδύναμη».

Ειδικότερα για την Ελλάδα προσθέτει πως, «...το Σχέδιο Μάρσαλ ήταν η μοναδική ανάσα γι’ αυτό το σκοπό, αφού οι Μεγάλες Δυνάμεις δεν κατάφεραν να επιβάλουν στη Γερμανία και την Ιταλία να αποζημιώσουν και να επιστρέψουν τα κλοπιμαία του πολέμου. Ύστερα από διαβουλεύσεις μια οριστική λύση στο πρόβλημα δόθηκε με την περίφημη Συμφωνία του Λονδίνου το 1953.

Έτσι, τα χρέη πριν από το 1933 θα αποπληρώνονταν σε πολύ μικρότερο επιτόκιο και σε μεγαλύτερο χρονικό ορίζοντα. Ενώ το εξωτερικό χρέος που δημιούργησε η Γερμανία μετά το 1933, αυτό δηλαδή που χρηματοδότησε τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, αποφασίστηκε να διακανιστεί σε μια Συνδιάσκεψη, που θα λάμβανε χώρα μετά την ενοποίηση των δύο Γερμανιών. Εν τω μεταξύ, τέτοιο Συνέδριο δεν διοργανώθηκε μετά τη Γερμανική επανένωση το 1990 και η ενιαία, πλέον, Γερμανία δεν αναγνωρίζει αυτό το χρέος και ούτε γίνεται λόγος γι’ αυτό πλέον (2).
Επίσης και σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως αυτή της Γαλλίας, τα Αμερικανικά Κεφάλαια του Σχεδίου Μάρσαλ χρησιμοποιήθηκαν για να μειωθεί το Δημόσιο χρέος της.

Πέραν τούτων από παντού διαπιστώνεται, ότι η Γερμανία επωφελείται σήμερα οικονομικά. Στα πλαίσια ημερίδας που διοργάνωσε η Ένωση Γερμανικών Τραπεζών στις 18 Οκτωβρίου 2012 με θέμα: «Το ευρώ και οικονομική κρίση», η πρώην Υπουργός Εξωτερικών Ντόρα Μπακογιάννη ανέφερε, «ότι η Γερμανία κέρδισε από την κρίση 45 δισεκατομμύρια ευρώ· και αν τα πράγματα συνεχίσουν έτσι, θα κερδίσει άλλα 65 δισ. ευρώ. Αυτά που λένε στον Γερμανικό λαό, ότι δήθεν πρέπει να υποφέρει για να βοηθήσει τους Έλληνες, δεν ισχύουν»»
Αυτό, σε τελευταία ανάλυση σημαίνει, κατά την άποψή μας, ότι και άλλοι μερικοί εταίροι μας στην Ευρώπη, και ειδικά οι Γερμανοί, δεν μπορούν να ζητούν πρόσθετες επώδυνες θυσίες από τον Ελληνικό λαό, χωρίς τέλος, υψώνοντας όλο και πιο ψηλά τον πήχυ.

***
Εν πάση περιπτώσει για την Ελλάδα, η οποία σαν να μην έφθαναν οι καταστροφές που υπέστη κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά προστέθηκαν κι εκείνες του Εμφυλίου Πολέμου, αλλά και στα άλλα Κράτη της Ευρώπης το Σχέδιο Μάρσαλ το 1947 μέχρι το 1953 ήταν η μοναδική οικονομική ανάσα.

Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του παραπάνω πίνακα οι δείκτες της Ελληνικής Οικονομίας κατά την 10ετία του 1950 βελτιώθηκαν σημαντικά, χωρίς, αυτό να σημαίνει, όπως υποστηρίζει και ο Καθηγητής της Οικονομίας Γ. Αγαπητός, ότι έγινε ορθολογική χρήση της Αμερικανικής Βοήθειας. Το Εθνικό Εισόδημα αυξήθηκε κατά 6% ετήσια την περίοδο 1951-1961, η ιδιωτική κατανάλωση κατά 5%, οι ιδιωτικές επενδύσεις κατά 2,5% και οι δημόσιες επενδύσεις κατά 9%. Δυστυχώς, όμως, η παραπάνω πρόοδος δεν συνεχίστηκε και τη δεκαετία του 1980, καθόσον δεν επωφελήθηκε η τότε Κυβέρνηση Παπανδρέου στις αξιοσημείωτες ενισχύσεις της ΕΟΚ για αναπτυξιακούς σκοπούς.

Σήμερα η χώρα μας βρίσκεται σε δύσκολη οικονομική κατάσταση, ενώ ταυτόχρονα οι απαιτήσεις των δανειστών είναι διαρκείς και ιδιαίτερα οδυνηρές για τους πολίτες.
Η χώρα μας, αστικά κέντρα και Περιφέρεια, πρέπει να ανακάμψουν και με τον κατάλληλο ορθολογικό προγραμματισμό να πάψουν να αποδυναμώνονται πνευματικά και βιωτικά. Η μονόπλευρη λιτότητα, η φοροκαταιγίδα, η έλλειψη τραπεζικής ρευστότητας και παρόμοια μονόπλευρα μέτρα δεν είναι δυνατόν να συνεχιστούν, καθόσον δεν είναι δυνατόν να συμπορευθούν με την ανάπτυξη.

Χρειαζόμαστε ένα ειδικό ρεαλιστικό- εφαρμόσιμο πρόγραμμα βραχυπρόθεσμης, μισοπρόθεσμης και μακροπρόθεσμης προοπτικής.
Συμπερασματικά: Αυτό ήταν το Σχέδιο Μάρσαλ, που σημαντικά βοήθησε τα πρώτα δύσκολα έξι χρόνια από της λήξης Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου τις χώρες της Ευρώπης και τη χώρα ειδικότερα. Και χωρίς περιστροφές: ένα παρόμοια Αμερικάνικο Σχέδιο Μάρσαλ πρέπει να θέσουν σε εφαρμογή οι σημερινοί Ευρωπαίοι Ηγέτες, για τη δωρεάν αποπληρωμή του ήμισυ τουλάχιστον του ελληνικού χρέους και το υπόλοιπο με πολύ μειωμένο επιτόκιο, αντί να μάς φορτώνουν συνεχώς με νέα ασύμφορα αντιναπτυξιακά νέα δάνεια στο ήδη μη διαχειρίσιμο δημόσιο χρέος μας.

Αυτή είναι η ριζική λύση στο ελληνικό οικονομικό πρόβλημα. Με νέα δάνεια και ακραίους δημοσιονομικούς περιορισμούς δεν αντιμετωπίζεται η κατάσταση βαθειάς ύφεσης, που έχει προκύψει στη χώρα μας. Και όσο η Ελληνική Οικονομία «βουλιάζει», δεν θα μπορέσει να εξυπηρετεί το χρέος της, όπως είναι διαμορφωμένο μέχρι σήμερα.

Εξάλλου, και στο Διοικητικό Συμβούλιο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, παραμένει η αβεβαιότητα, όσον αφορά την ικανότητα της Ελλάδας να ανταποκριθεί στις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει. Τη στιγμή που τα χρονικά περιθώρια εξαντλούνται και η μη επίτευξη των στόχων ποου έχουν τεθεί θα οδηγήσει σε εκτροχιασμό της προσπάθειας και μετάδοσης της κρίσης σε μια φάση κατά την οποία χώρες, όπως η Ισπανία και η Ιταλία εμφανίζονται ιδιαίτερα ευάλωτες («Οικονομική Καθημερινή», 7-8-2011).

Σημειώσεις:
1. Πάπυρος Larousse Britannica, Τόμος 50, σελ. 519.
2. Διπλωματική εργασία του Κατσαρά Ν. Χρυσοβαλάντη. «Οι ΗΠΑ και η Ευρώπη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το Σχέδιο Μάρσαλ». Ρόδος 2014.