Αναστήλωση Αγίας Φωτεινής στην Άφφωτη

Rodiaki NewsRoom

Του Ανδρέα Ηλία Μακρή, από την Καρπαθιακή

Με ικανοποίηση παρατήρησα πρόσφατα τα έργα ευπρεπισμού του Αρχαιολογικού χώρου της Αγίας Φωτεινής στην Άφφωτη, μικράς έστω κλίμακας που περιελάμβανε καθαρισμό με εκρίζωση των θάμνων και τον ελαιοχρωματισμό των σιδερένιων κιγκλιδωμάτων με φροντίδα του αρχαιοφύλακα της Καρπάθου Γιάννη Γ. Σεβδαλή.

Τι γίνεται όμως με την ολοκλήρωση των έργων αναστήλωσης της Παλαιοχριστιανικής Βασιλικής της Αγίας Φωτεινής να της προσδώσουμε την τρίτη διάσταση;
Ως γνωστόν, λόγιοι Πηγαδιώτες στις αρχές του περασμένου αιώνα που είχαν κτηματικές περιουσίες στην ευρύτερη περιοχή της Άφφωτης ασχολήθηκαν με το τοπωνύμιο και ανέλυαν ότι, ετυμολογικά προήρχετο από τη σύντμηση των λέξεων Α(γία) Φωτ(τειν)ή (όπως π.χ λέμε: Α(γία) (Γ)κάρα στο Βρόντη) πιστεύοντας ότι, κάπου εκεί θα προϋπήρχε φερώνυμος Ναός «εξ ου και το τοπωνύμιο φέρουσα».

Η επαλήθευση ήρθε τυχαία το καλοκαίρι του 1970 στην Άφφωτη, όταν στην επαρχιακή οδό Πηγάδια-Απέρι προς την πλευρά της θάλασσας αποκαλύφθηκε ύστερα από παράνομη αμμοληψία με μηχανοκίνητο φορτωτή και χειριστή τον Κωνσταντή Γ. Καραξή, το πιο σπουδαίο μέχρι τότε αρχαιολογικό εύρημα στα χρονικά της Καρπάθου. Η τρίκλιτη παλαιοχριστιανική βασιλική της Αγίας Φωτεινής του ΣΤ΄ μ.Χ αιώνα. Ένας ανεκτίμητης αξίας Βυζαντινός ναός των πρώτων χριστιανικών χρόνων, ευτυχώς σε άριστη κατάσταση, αιώνες προστατευτικά καλυμμένος από τους αμμόλοφους της Αφφωτης.

Δύο χρόνια μετά, ξεκίνησε η αρχαιολογική ανασκαφή από την 4η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου που διήρκεσε τέσσαρα χρόνια, υπό την καθοδήγηση του αείμνηστου αρχαιολόγου Ηλία Κόλλια, με χρηματοδότηση της Αρχαιολογικής Εταιρείας. Το αποτέλεσμα; Δέκα κατάλευκοι μαρμάρινοι κίονες φέροντες ανάγλυφο το σχήμα του σταυρού, με βάσεις και κιονόκρανα, μαρμάρινο Τέμπλο με ανάγλυφη απεικόνιση μεταξύ άλλων, δαφνοστεφανωμένο το μονόγραμμα του Ιησού Χριστού, την «Ωραία πύλη» του Ιερού με το «εγκαίνιο» στο δάπεδο, κόκκινη κεραμική πλακόστρωση, τοιχοποιία σε σχετικό ύψος και τελικά να αποκαλυφθεί η μεγάλη έκταση που κατελάμβανε το κτιριακό συγκρότημα του περίλαμπρου όπως προκύπτει σήμερα, ναού της Αγίας Φωτεινής.

Όσον αφορά τους δέκα (10) κίονες των 2.30 μέτρων, αναστηλώθηκαν μόνο οι τρεις και το μαρμάρινο τέμπλο. Οι υπόλοιπες επτά, οι βάσεις και τα Ιονικού ρυθμού κιονόκρανα παραμένουν 46 χρόνια τώρα «φύρδην-μίγδην» κατα γής, εγκαταλειμμένες κι’ απροστάτευτες υφιστάμενες την καταστροφική μανία των στοιχείων της φύσης και των βανδάλων δίνοντας αφορμή στους ξένους να μας οικτίρουν για πρωτοφανή αναλγησία κι αδιαφορία προστασίας της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.

Για την ιστορία πάντως, η τελευταία παρέμβαση στον Αρχαιολογικό χώρο της Αγίας Φωτεινής έγινε αργότερα, το 1983 και αφού εν τω μεταξύ απαλλοτριώθηκαν τα σχετικά οικόπεδα, με την περίφραξη από τον δήμο Καρπάθου επί δημαρχίας Γεωργίου Ηλία Μακρή χρησιμοποιώντας πέτρα της κριθείσας ως κατεδαφιστέα την ίδια εποχή παλιάς μας εκκλησίας της «Βαγγελίστρας» στη θέση της οποίας ως γνωστόν, ανηγέρθη ο περικαλλής σημερινός ναός.

Πιστεύεται ότι, η απομονωμένη γεωγραφικά Κάρπαθος στο μέσον του πουθενά, υπέστη ανελέητη λαφυραγώγηση κι ατέλειωτους βανδαλισμούς από τους Σαρακηνούς κι άλλους αλλόθρησκους πειρατές. Ιδιαίτερα οι ευάλωτες παραθαλάσσιες πολιτείες της Ποσίδειον, Αρκέσια και Βρυκούς μια δρασκελιά απόσταση από το κύμα και τα πειρατικά πλοία.

Συνεπώς, θεωρείται βαρύτατη αμέλεια για να μην την χαρακτηρίσω διαφορετικά, μνημεία που διεσώθησαν ευρισκόμενα σε χωμάτωση, αφού ήρθαν τυχαία στο φως να μην αξιοποιούνται υπεύθυνα και ολοκληρωμένα από την πολιτεία, αλλά οι αρμόδιες υπηρεσίες της ως «Επιμηθείς», απλά να διαπιστώνουν κάθε φορά τις ανεπανόρθωτες καταστροφές, ανήμπορες να επέμβουν ελλείψει κονδυλίων. Τέτοια μιζέρια στη διαχείρηση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, δεν έχει προηγούμενο.

Παράλληλα με την απαίτηση άμεσης αναστήλωσης θα πρέπει η υπερμεγέθης μονολιθική μαρμάρινη κολυμπήθρα 1.20 ύψους και 4.10 μ. εξωτερικής περιφέρειας, σταυροειδώς λαξευμένη εσωτερικά με έξι σκαλιά εισόδου που ανακαλύφθηκε το 1890 στη «Μέσα Γειτονιά», να τοποθετηθεί στην Αγία Φωτεινή αφού από κρατική αφασία βρίσκεται ακόμη στον δημοτικό «Ανθόκηπο», απέναντι από το διοικητήριο.

Φαντάζεσθε τον Βυζαντινό υπαίθριο Αρχαιολογικό χώρο της Αγίας Φωτεινής πλήρως αναστηλωμένο, τι αναγνωρισιμότητα θα αποκτήσει με την προσθήκη τρίτης διάστασης; Αυτήν του ύψους των δέκα κιόνων σε δύο κιονοστοιχίες, τέμπλο, ωραία πύλη, κολυμπήθρα.
Οι Ταγοί μας, όλοι όσοι έχουν φωνή και δύναμη, πρέπει να αντικρύσουν επί τέλους το χρέος τους. Να ασκηθούν πιέσεις στο υπουργείο Πολιτισμού προκειμένου οι αρμόδιοι να ευαισθητοποιηθούν και να προτάξουν στις άμεσες προτεραιότητες τους την αναστήλωση της Αγίας Φωτεινής, για να μην τους επιμερισθούν εκ των υστέρων ευθύνες για όσες παραπέρα καταστροφές επισυμβούν στην Αγία Φωτεινή.