Οι αντιδράσεις για την κατασκευή του Κολοσσού πριν από 44 χρόνια

Rodiaki NewsRoom

Δύο δημοσιεύματα αθηναϊκών εφημερίδων και η παρέμβαση του τότε δημάρχου Γ. Βρούχου

Δεν είναι η πρώτη φορά βέβαια που το θέμα ανακατασκευής του Κολοσσού, βρίσκεται στην επικαιρότητα.

Συνέβη αρκετές φορές τις προηγούμενες δεκαετίες, με τις ίδιες πάντα αντιδράσεις.
Υπήρχαν (όπως και τώρα) αρκετοί υπέρμαχοι των σχεδίων και των ιδεών για τον Κολοσσό, αλλά και πολλοί άλλοι που αντιδρούσαν σθεναρά, για τους ίδιους λόγους που και σήμερα εκφράζουν τις αντιρρήσεις τους.
Η ίδια συζήτηση γινόταν και το 1972! Για τον λόγο αυτό παραθέτουμε δύο άρθρα αθηναϊκών εφημερίδων, που είχαν δημοσιευτεί στη «Ροδιακή» καθώς και μία παρέμβαση του τότε δημάρχου Γιώργου Βρούχου.

Το πρώτο άρθρο είναι της εφημερίδας «Σημερινά» και δημοσιεύτηκε στις 26 Ιανουαρίου 1972 στη «Ροδιακή» με τίτλο «Ο Κολοσσός της Ρόδου θα είναι για τα γέλια» και με υπότιτλο «Σκιάχτρο, Καραγκιόζης, Τσίρκο...».

Το δημοσίευμα έχει ως εξής:
«Σκεφθήτε να στηθεί στο λιμάνι της Ρόδου μπροστά τα Τείχη των Ιπποτών και απέναντι στα πελώρια μοντέρνα ξενοδοχεία ο Κολοσσός. Θα είναι για γέλια, σκιάχτρο, καραγκιόζης, τσίρκο, λούνα-παρκ.
Αυτά και πολλά άλλα περί της μελετωμένης ανακατασκευής του Κολοσσού της Ρόδου αναφέρει εις χθεσινόν δημοσίευμά της, η αθηναϊκή απογευματινή εφημερίς «Τα Σημερινά».

Το πλήρες κείμενο του σχετικού ρεπορτάζ έχει ως εξής:
«Διάβασα για αμερικανική πρόταση προς τη Δημαρχία της Ρόδου για αναστήλωση του περίφημου Κολοσσού που υψωνόταν κατά τον Δ’ αιώνα π.Χ. στην είσοδο του λιμανιού. Έργο του γλύπτη Χάρητος ή του Λάχητος το χάλκινο άγαλμα του Ήλιου είχε ύψος 31 μέτρων. Κάτω από τα ανοιχτά σκέλη του περνούσαν σύμφωνα με την παράδοση τα πλοία της εποχής.

Η ιδέα μπορεί να είναι γοητευτική, αλλά βρίσκεται εκτός τόπου και χρόνου. Και ελπίζω οι αρχές της Ρόδου να απορρίψουν ευγενικά τη πρόταση. Γιατί το θέμα θα ήταν κωμική εκδήλωση αρχοντοχωριατισμού και θα προκαλούσε ειρωνεία και οίκτο γιατί;

Ο Κολοσσός της Ρόδου ήταν ένα γλυπτό που δημιουργήθηκε σε μια εποχής ακμής της ελληνικής τέχνης. Το αποτέλεσμα ήταν θαυμαστό και από αισθητική άποψη και από την άποψη της τεχνικής. Συνεδύοζε την ομορφιά με το μεγαλειώδες. Το αισθητικό κάλλος με το υπερφυσικό. Με άλλα λόγια ο Κολοσσός της Ρόδου αποτελούσε καλλιτεχνικό και τεχνικό έργο μιας ανεπανάληπτης εποχής.

Έξω από τα πλαίσια αυτής της εποχής χάνει ολότελα την αισθητική του ακτινοβολία. Ο όγκος του πάλι αποκλείεται να προκαλέσει εντύπωση στην εποχή των οικοδομικών μεγαθηρίων των ουρανοξυστών και των κολοσσιαίων τεχνικών έργων. Το άγαλμα της Ελευθερίας στη Νέα Υόρκη, και ο Πύργος του Άιφελ, δημιουργήθηκαν στην αυγή των βιομηχανικών χρόνων, αποτελούσαν επίδειξη των δυνατοτήτων της τεχνικής προόδου, διαφήμιση, λούσο.

Σήμερα βλέπει κανείς και τα δύο κολοσσιαία μνημεία σαν αξιοπερίεργα. Σκαρφαλώνει ως την κορυφή τους για να αποθαυμάσει τις δύο πολιτείες που απλώνονται στα πόδια τους. Είναι δύο απλά μπαλκόνια. Δεν προσφέρουν καμιά αισθητική συγκίνηση.

Σκεφθήτε να στηθεί στο λιμάνι της Ρόδου μπροστά στα Τείχη των Ιπποτών και απέναντι στα πελώρια μοντέρνα ξενοδοχεία ο Κολοσσός. Θα είναι για γέλια. Σκιάχτρο, καραγκιόζης, τσίρκο, λούνα παρκ. Γιατί στην εποχή μας η κατασκευή ενός αγάλματος 31 μέτρων και το στήσιμό του είναι το απλούστερο των πραγμάτων. Δεν χρειάζονται παρά ένα πρόπλασμα στο εργαστήρι του γλύπτη, η μεγένθυσή του στο χυτήριο και δύο γερανοί.

Οι αναπαραστάσεις αρχαίων έργων τέχνης στο ύπαιθρο δεν προσαρμόζονται στο κλίμα της σημερινής ζωής. Κυρίως όταν προβάλλουν σε υπερφυσικό μέγεθος. Οι Κούροι λ.χ. πρέπει να παραμείνουν στα μουσεία. Μόνο εκεί προσφέρουν αισθητική συγκίνηση, γιατί βρίσκονται μόνο εκεί στην ατμόσφαιρα της εποχής τους. Πριν κάμποσο καιρό είχε γεμίσει η Αθήνα με υπερφυσικά γύψινα αγάλματα αθλητού. Το θέαμα ήταν σπαρακτικάρδιο. Σωστός καρνάβαλος».

Το δεύτερο άρθρο, είναι του Βασίλη Βασιλείου (του γνωστού Βασ. Βασ.) στη Βραδυνή που δημοσιεύτηκε στις 28 Ιανουαρίου 1972 στη «Ροδιακή», με τίτλο «Η Ρόδος δεν έχει ανάγκη από αγάλματα-μαμούθ» και υπότιτλο «Δεν τους χρειάζεται τους ψευτοκολοσσούς».
Αναφερόταν σ’ αυτό τα εξής:
Και άλλη εφημερίς των Αθηνών ασχολείται με τον Κολοσσό της Ρόδου. Ο γνωστός σχολιαστής κ. Β. Βασιλείου εις την χθεσινήν «Βραδυνήν» και υπό τον τίτλον «Ρόδος» γράφει τα εξής διά την μελετωμένην ανακατασκευήν του Κολοσσού.

«Ευτυχώς δεν βρήκε ενθάρρυνση η ιδέα να ξαναχτιστεί ο Κολοσσός της Ρόδου, από δωρεές και χορηγίες, για να έλθουν περισσότεροι τουρίστες στο νησί. Δεν έχουν τίποτα το ελκυστικό τα αγάλματα που πάσχουν από ελαφαντίαση. Δεν απέμεινε τίποτα από όλες αυτές τις πανάρχαιες ματαιοδοξίες, όπως η Σφίγξ της Γκήζης, μήκους 39 μέτρων και ύψους 17, οι κολοσσοί του Μέμνωνος, ο ορεινοχάλκινος θεός Ήλιος του Βυθικλέους, η Ήρα του Άργους που έθρεψε τον βαρύ μόχθο του Πολυκλείτου, ο Απόλλων Καπιτώλιος που τον μετέφερε ο Λούλουκος, παρ’ όλο τον όγκο του απ’ τον Πόντο, ο πανύψηλος Ερμής Ζηνόδωραι επί ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και οι υπερμεγέθεις Άγιοι Χριστόφοροι του μεσαίωνος. Θα μου πήτε ότι εις τον λιμένα της Νέας Υόρκης και σήμερα δεσπόζει το πελώριο μνημείο του Μπαρτόλντι, ύψους 33 μέτρων, το «Άγαλμα της Ελευθερίας φωτιζούσης τον κόσμον». Αλλά τον φωτίζει;

Ο Κολοσσός της Ρόδου ήταν ένα μέτρο υψηλότερος από το Άγαλμα της Ελευθερίας και κατασκευάστηκε από τα λάφυρα που άφησε ο Δημήτριος ο Πολιορκητής. Με το ένα του χέρι κρατούσε ένα φανάρι κι απ’ τα ανοιχτά σκέλη του διάβαιναν τα πλοία. Αν και τον θεωρούσαν ως ένα από τα εφτά θαύματα του κόσμου, δεν θυμάμαι κανένα εγκώμιο για την ομορφιά του.

Δεν έχει ανάγκη από αγάλματα-μαμούθ η Ρόδος για να πείση για την αντρειωσύνη της Έλληνες και ξένους. Απ’ αυτήν γεννήθηκε το έπος-το ομηρικόν. Ως πατρίδα του Ομήρου αναφέρεται και στους στίχους του οι «νήες Ροδίων αγερώχων» παλεύουν με τους εναντίους ανέμους.
Το αγέρωχα, ακατάβλητα χαρακτηριστικά της Ρόδου έχουν αρχαιότατες εικονογραφίες και διατηρήθηκαν αναλοίωτα και παραδειγματικά, μέχρι των ημερών μας.

Δέκα μίλλια απέχει από τη Μικρασία αυτό το κάστρο της ηλιόχαρης περηφάνειας. Πιο ορμητικός από όλους τους χειμάρρους της, απ’ τον Ψαλιδοπόταμο, τα Διπόταμα, τον Σαλάκο, είναι ο χείμαρρος της ελευθεροφροσύνης της. Από τότε ακόμα που την κυρίευσε ο Τληπτόλεμος, ο γυιός του ανίκητου Ηρακλέους.

Ο αδάμαστος χαρακτήρας της επανεστάτησε όταν «εξεδωρίσθη» και όταν τα παλληκάρια της φυλακίστηκαν και εξορίστηκαν. Ανεκάλεσε τον Δωριέα από την εξορίαν κι ανέπνευσε την ελευθερία. Σύμμαχοι των Αθηναίων οι Ρόδιοι, φρονηματισμένοι δημοκράτες, πολέμησαν κατά της Σπάρτης. Όμως γεύθηκαν και την πικρή μοίρα της τυρρανίας.

Η ροδιακή δημοκρατία καταλύθηκε για πρώτη φορά το 358 π.Χ. και έπιασαν την εξουσία οι ολιγαρχικοί. Εξόριστος εκεί ο Αισχύνης καλλιέργησε την ρητορική ιδιοφυΐα του. Ακόμα και στους μεταχριστιανικούς χρόνους η Σχολή του έγινε κήπος γνώσεως για ασιάτες και ρωμαίους.
Γνώρισε η νήσος σεισμούς τρομερούς. Από μια τέτοια δόνησι κατέρρευσε και ο Κολοσσός της Ρόδου. Τα κομμάτια έμειναν χίλια χρόνια σπασμένα όσπου τα αγόρασε ένας Εβραίος από τους Σαρακηνούς για υλικό. Όμως το έμψυχο υλικό της Ρόδου έμεινε ανά τους αιώνες αναξαγόραστο. Ως σύμμαχοι των Ρωμαίων πολέμησαν κατά του Αντιόχου. Κατά τις ιστορικές μαρτυρίες, «αγέρωχοι καταστάντες ηξίωσαν παρά των Ρωμαίων διά πρέσβεων να επιβάλωσι τας ιδέας αυτών. Πρόκλησι προς τον καισαρισμό.

Εύφορη γη ευλαβείας για το κήρυγμα του Αποστόλου Παύλου. Κράτησε την πίστη της όρθια κι όταν λεηλατήθηκε από τους Ισαύρους κι όταν καταλήφθηκε από τον ξακουστό χαλίφη της Βαγδάτης τον Αρών ελ Ρασίντ κι όταν έγινε το μήλο της έριδος μεταξύ των Σταυροφόρων κι όταν θαύμασε την ευψυχία της ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος, κι όταν οι Ιππότες ύψωσαν τα τείχη τα φοβερά, με τάφρους, προμαχώνες και πύργους. Μέσα σ’ όλες αυτές τις επιδρομές «οι Έλληνες ουδέν έπαθον. Διότι οι μεγάλοι μάγιστροι τους ήθελον συμπολεμιστάς και φίλους».

Όμως η φιλελεύθερη ψυχή τους δεν δελεάστηκε απ’ τις τυρρανικές παροχές. Ο Μητροπολίτης Ρόδου Ευθύμιος σήκωσε την απελευθερωτική παντιέρα, μα προδομένος βασανίστηκε και δολοφονήθηκε.
Πατημένα από τους Ιταλούς τα Δωδεκάνησα, ως και στη μαύρη νύχτα του φασισμού, ήξεραν να διαβάζουν, στα ιερογλυφικά μνημεία των ανασκαφών, τις αρχαίες φιλελεύθερες υποθήκες και έπαιρναν μηνύματα προπατορικής λεβεντιάς, μέσα από τα ευρήματα των αρχαιολόγων, ξίφη, αιχμές δοράτων και βελών. Τα φημισμένα κρασιά των Ροδίων είχαν γίνει το νέκταρ της πατριωτικής προσδοκίας τους, όταν οι φασίστες και οι φασιστογενείς πάσχιζαν να τους εκβιάσουν ή να τους δελεάσουν.

Χαίρομαι και τιμώ την αδούλωτη ψυχή των Ροδίων που μένουν πάντα πιστοί στα αθάνατα επιγράμματα ενός από τους εφτά σοφούς της αρχαιότητος, του Κλεοβούλου, άρχοντα της Λίνδου. Βλαστός της ροδιακής γενηάς του Ηρακλέους, ο Κλεόβουλος κάλεσε τον Σόλωνα να μεταβή στη Ρόδο όπου υπήρχε γνήσια δημοκρατία κι όπου η Τυρρανία του Πεισιστράτου δεν θα μπορούσε να τον βλάψη. Στον προγονικόν αυτόν Ρόδιον ανήκει το απόφθεγμα «αδικίαν φεύγειν» το άλλο «τον του Δήμου εχθρόν, πολέμιον νομίζει» και το ακόμα καλύτερο «βίαν μηδέ πράττειν».
Με τέτοιες κληρονομίες άφθαρτες κι ολοζώντανες η Ρόδος δεν τους χρειάζεται τους ψευτοκολοσσούς και τα άπνοα είδωλα.
ΒΑΣ. ΒΑΣ.».

Η παρέμβαση του Γ. Βρούχου
ΔΙΑ ΤΟΝ ΚΟΛΟΣΣΟΝ
«Μας ενδιαφέρει η συζήτησις και η προβολή της Ρόδου»
Δηλώσεις του κ. Δημάρχου

Επί του δημοσιεύματος της εφημερίδος «Βραδυνή» διά τον Κολοσσόν της Ρόδου, ερωτηθείς σχετικώς ο δήμαρχος κ. Βρούχος, είπε τα εξής:
«Ανεξαρτήτως της θέσεως την οποίαν λαμβάνει ο συντάκτης του θέματος του Κολοσσού, το περιεχόμενον αποτελεί ύμνον, διά την Ρόδον και ως εκ τούτου είμαι λίαν ικανοποιημένος διότι ως εδήλωσα και είς ανύποπτον χρόνον, δεν μας ενδιαφέρει τόσον η κατασκευή του Κολοσσού, όσον η δημόσια συζήτησις και η προβολή της Ρόδου.
Το κείμενον του άρθρου της εφημερίδος «Βραδυνή» δημοσιεύεται εις άλλας στήλας της «Ροδιακής».