Βιβλιοπαρουσίαση: «Παραδοσιακή Μελισσοκομία Αιγαίου»

Rodiaki NewsRoom

Της Μαίρης Παπανδρέου

Το βιβλίο «Παραδοσιακή Μελισσοκομία Αιγαίου» του Κυριάκου Χονδρού, παρουσιάστηκε στις 28.2.16 στις φιλόξενες και άνετες εγκαταστάσεις της «Μελισσοκομικής Δωδεκανήσου» όπου στεγάζεται και το μοναδικό κι εντυπωσιακό Μουσείο Μέλισσας στην Ελλάδα. Ο «Μελισσοκομικός Σύλλογος Ρόδου «Η Κυψέλη», για 16η χρονιά, πραγματοποίησε σειρά εκδηλώσεων και σεμιναρίων Μελισσοκομίας, με τη συνεργασία του Κ.Ε.Κ. «Γιώργος Γεννηματάς».

Οι εκδηλώσεις έκλεισαν με μια διημερίδα (27-28.2.2016) με τη συμμετοχή του έγκριτου Καθηγητή του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Γιώργου Γκόρα. Το βιβλίο «Παραδοσιακή Μελισσοκομία Αιγαίου», εκδόθηκε από τον Μελισσοκομικό Σύλλογο «Κυψέλη» με τη χρηματοδότηση της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου.

Ο Γραμματέας του Μελισσοκομικού Συλλόγου Ρόδου «Η Κυψέλη», Λογοτέχνης Γιάννης Νιωτάκης, στο χαιρετισμό του είπε: «Ως αναγνώριση και έκφραση τιμής προς εκείνους που συνέβαλαν στην έκδοση του βιβλίου αυτού, απευθύνομε τις ευχαριστίες και την ευγνωμοσύνη μας, στον συγγραφέα Κυριάκο Χονδρό για την ενδελεχή μελέτη και την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου για τη χρηματοδότηση. Ευχαρίστησε ακόμη τον Αντιπεριφερειάρχη Φιλήμονα Ζαννετίδη για την παρουσία του, τον Καθηγητή Μελισσοκομίας Γιώργο Γκόρα για την προσήνεια και την καλοσύνη του, τον Βουλευτή Ν.Δ. Δωδεκανήσου/Καθηγητή Πανεπιστημίου Αιγαίου Μάνο Κόνσολα, τις Γραφικές Τέχνες Παπαστεργίου και τη Μίνα Παπαστεργίου, τον εκπαιδευτικό Μανώλη Τσιρακάκη για την εμπεριστατωμένη και άρτια παρουσίαση του βιβλίου, που θα διανεμηθεί στους μελισσοκόμους του νησιού», το «Κέντρο Επαγγελματικής Κατάρτισης, Γιώργος Γεννηματάς για τη στήριξη και συνεργασία στη διοργάνωση των εκδηλώσεων ΡΟΔΟΣ-Μήνας Μελισσοκομίας 2016, που απευθύνονται στο Μελισσοκομικό κόσμο του νησιού και τον Πρόεδρό του Δ. Τσοπανάκη. Κι ακόμη τη «Μελισσοκομική Δωδεκανήσου» που είναι ο χορηγός των εκδηλώσεων τόσο σε οργανωτικό, όσο και σε οικονομικό επίπεδο».


Ευχαρίστησε επίσης, την προϊσταμένη των Αρχείων του Κράτους κα Τόλιου, τους γεωπόνους της Περιφέρειας Γιώργο Μοσχίδη και Γεωργία Πρατσινάκη, τον Διευθυντή του ΕΟΤ Αγαπητό Ξάνθη», διευκρινίζοντας: «Απόψε βρεθήκαμε εδώ, θεράποντες της κοινωνίας της μέλισσας και άλλοι οι οποίοι αγαπούν τη μέλισσα και τα προϊόντα της και που όλοι εκτιμούν, αναγνωρίζουν και σέβονται την προσφορά της στον άνθρωπο και στο περιβάλλον».

Ο Πρόεδρος του Μελισσοκομικού Συλλόγου Νίκος Μελισσουργός, έκφρασε τη χαρά του λέγοντας: «… κάθε χρόνο γίνονται περισσότεροι όσοι παρακολουθούν τα σεμινάρια που οργανώνει ο Μελισσοκομικός Σύλλογος Ρόδου» καταλήγοντας: «…όλοι μαζί μπορούμε…» και έκοψε την παραδοσιακή βασιλόπιτα. Σύντομες ομιλίες έγιναν από τον Βουλευτή Μάνο Κόνσολα, ο οποίος συμβούλευσε «ν’ ακολουθήσομε όλοι μας το παράδειγμα της μέλισσας στην εργατικότητα και συνεργατικότητα».

Ο Αντιπεριφερειάρχης Φιλημ. Ζαννετίδης είπε ότι θεωρεί «υποχρέωση την διατήρηση της παράδοσης» και αναφέρθηκε και στο προσφυγικό πρόβλημα. Στο ίδιο πνεύμα μίλησε και ο Πρόεδρος του Κ.Ε.Κ. «Γιώργος Γεννηματάς» Δ. Τσοπανάκης, ενώ ο Καθηγητής Γιώργος Γκόρας εμπλούτισε την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ομιλία του με διαφάνειες, υπογραμμίζοντας τη σημαντικότητα της «παρατήρησης».

Έδωσε εξαιρετικά χρήσιμες πληροφορίες για τις ποιότητες και ιδιότητες του μελιού αναφέρθηκε και στην διατύπωση του Αϊνστάιν: «Εάν η μέλισσα εξαφανιστεί, σε 4 χρόνια, θα έρθει και το τέλος της δικής μας ζωής». Ανέλυσε τις θρεπτικές αλλά και θεραπευτικές ιδιότητες του μελιού που περιέχει περισσότερα από 180 συστατικά. Χαιρετισμό απηύθυνε επίσης και ο κ. Νίκος Ρέτσας, Διευθύνων Σύμβουλος της «Μελισσοκομικής Δωδεκανήσου», καταλήγοντας: «…πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε τους στόχους μας, τις προτεραιότητες μας, έχομε την τύχη να ζούμε σε ένα υπέροχο περιβάλλον, οι μέλισσες είναι θαυμαστές κι εμείς οφείλουμε να δώσουμε τον καλύτερο εαυτό μας στη σωστή διαχείριση.» Παρέστησαν επίσης ο εκπρόσωπος της Ι. Μητρόπολης Ρόδου, Αιδεσιμολογιότατος Πατέρας Εμμανουήλ Σκλιβάκης, ο Πανοσιολογιότατος Πατέρας Νεκτάριος Πόκκιας, ο συγγραφέας Κώστας Σκανδαλίδης.

Η συναρπαστική βιβλιοπαρουσίαση από τον Εκπαιδευτικό/Λογοτέχνη Μανώλη Τσιρακάκη, έγινε με σύστημα power point και προβολή διαφανειών. Με υποδειγματική σεμνότητα είπε ότι η μελέτη του συγκεκριμένου βιβλίου, «φώτισε» τις γνώσεις του και «εμπλούτισε τα συναισθήματα», διευκρινίζοντας:

«Δεν είναι απλά ένα λογοτεχνικό βιβλίο, αλλά μία υπέροχη μελέτη - μια διαχρονική διατριβή», «από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα» «μέσα από σπάνιες καταγραφές». «Ξεκινώντας από τα προϊστορικά χρόνια, το αρχαιότερο μελισσοκομείο βρέθηκε στην κοιλάδα του Ιορδάνη ποταμού και χρονολογείται ανάμεσα στον 9ο και 10ο αιώνα π.Χ. Εικάζεται ότι η μελισσοκομία εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην Αίγυπτο, άλλοι αναφέρουν πως ξεκίνησε από τη Μ. Ασία και διαδόθηκε στην Ευρώπη». Στην Αίγυπτο «εντοπίστηκαν μελισσοκομικές σκηνές με την παλαιότερη του 2.400 π.Χ.

Στον Ελληνικό χώρο το αρχαιότερο εύρημα βρίσκεται στο Σέσκλο της Θεσσαλίας – νεολιθική περίοδο (4500-3300 π.Χ.)» «Κατά τη Μυθολογία, η μέλισσα ήταν κόρη του βασιλιά τα Κρήτης Μελισσέως και αδελφή της Αμάλθειας με την οποία ανέθρεψαν το Δία, με κατσικίσιο γάλα και μέλι.», «Η Πυθία ονομάζεται Δελφίς μέλισσα».

«Οι αρχαίοι απέδιδαν την εκμετάλλευση των μελισσών στο βασιλιά της Αρκαδίας Αρισταίο, γιό του Απόλλωνα και της Κυρήνης». Υπενθύμισε: «Οι Ολύμπιοι θεοί τρέφονταν με αμβροσία (μέλι και νέκταρ)», «ο Δίας ονομαζόταν Μελισσεύς και Μελισσαίως, ενώ μέλισσες εικονίζονται δίπλα στο κεφάλι του σε σφραγιδόλιθο.» «Στις θυσίες προσέφεραν κράμα από αλεύρι, μέλι, λάδι».

«Οι κάτοικοι του Αιγαίου ασχολήθηκαν από τα προϊστορικά χρόνια με τη μελισσοκομία». «Ο Ιπποκράτης αναφέρει πως οι Ρόδιοι φρόντιζαν επιμελώς την παραγωγή μελιού». «Ο Κολοσσός της Ρόδου, κατασκευάστηκε από μπρούτζο με τη μέθοδο του χαμένου κεριού». «Η μελισσοκομία άνθισε και στην Κάρπαθο». «Οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν τη μέλισσα σύμβολο της ευγλωττίας, γι αυτό έλεγαν ότι οι μέλισσες επικάθησαν στα χείλη του Πλάτωνα και του Πινδάρου».

Επίσης την «θεωρούσαν σύμβολο του καλώς οργανωμένου κράτους» και «υπάρχει σε πολλά νομίσματα της Σμύρνης, Ερυθραίας, Περγάμου, Εφέσου» κ.α. «Στην Ακρόπολη της Λίνδου, βρέθηκαν αγγεία και νομίσματα που φέρουν το πρόσωπο της φτερωτής Άρτεμης. Η Εφέσια Άρτεμις εμφανίζεται ως μέλισσα και οι ιέρειές της όπως και της Ρέας, της Κυβέλης, της Δήμητρας και της Περσεφόνης, ονομάζονται μέλισσες».

«Οι αρχαίοι ποιητές και συγγραφείς: Ηρόδοτος, Ησίοδος, Πλίνιος, Σόλωνας, Αριστοτέλης, Παυσανίας, Πλάτων, Ξενοφώντας κ.α. αναφέρουν σε έργα τους τη μέλισσα» όπως και «ο Όμηρος στην Ιλιάδα», και «στην Οδύσσεια αναφέρει το ‘μελίκρατον’». «Η Νομοθεσία του Σόλωνα περιέχει διατάξεις προστατευτικές για τη μελισσοκομία», «ο Αριστοτέλης θεωρείται ο πρώτος μελισσολόγος-ερευνητής», «ο Απολλώνιος ο Ρόδιος στα Αργοναυτικά» παρομοιάζει γυναίκες με μέλισσες.

Ενδιαφέρουσα και η αναφορά στην Μινωική εποχή, την πρώτη Χριστιανική και Βυζαντινή περίοδο και στην περίοδο της Τουρκοκρατίας. «Στην Φαιστό – Μινωική εποχή 3.400 π.Χ. - βρέθηκαν πήλινες κυψέλες», «όπως και στο δίσκο της Φαιστού φιγούρα μέλισσας». Υπάρχει Ευαγγελική ρήση και στο Λουκά 24, και ο Άγιος Φιλάρετος, θεωρείται Προστάτης των μελισσοκόμων. «Κατά τη Βυζαντινή περίοδο το μέλι κατείχε εξέχουσα θέση στη διατροφή», τον «11ο αιώνα εφαρμόστηκε στα νησιά μας το «Μελισσονόμιον» που περιείχε μελισσοκομικούς νόμους».

«Επί Τουρκοκρατίας οι κάτοικοι των νησιών ασχολήθηκαν με τη γεωργία, την κτηνοτροφία, τη μελισσοκομία και οργάνωσαν το εμπόριο». Τον 17ο αιώνα, κυκλοφόρησε στην Αγγλία το βιβλίο του George Wheeler για την καθημερινή ζωή στην Ελλάδα και αναφέρει την κυψέλη». «Το 1900 η μελισσοκομία στα νησιά μας διατηρούσε πολλές πρακτικές των αρχαίων ελληνικών χρόνων». «Στα χρόνια της Ιταλοκρατίας και ιδιαίτερα την περίοδο 1923-1936 ο Mario Lago, κατάστρεψε την παραδοσιακή αγροτική νησιωτική οικονομία και ιδιαίτερα την μελισσοκομία».

Λεπτομερείς αναφορές, έρευνες, μελέτες και εξελίξεις στην μελισσοκομία, αναφέρονται στο βιβλίο του Κυριάκου Χονδρού, με πίνακες και εκθέσεις από το 1948 μέχρι σήμερα μέσα από πλούσια βιβλιογραφία και σπάνιο υλικό. «Το 1960 ιδρύεται ο Αγροτικός Μελισσοκομικός Συνεταιρισμός Ρόδου, με έδρα τη Ρόδο», «το 1987 ιδρύθηκε ο Μελισσοκομικός Σύλλογος Ρόδου, με κύρια επιδίωξη τη μετάδοση γνώσεων και την υπεύθυνη πληροφόρηση» κ.α.

«Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στη δράση του Προέδρου Νίκου Μελισσουργού – εγγονός του γνωστού και έγκριτου μελισσοκόμου Κυριάκου Παπαϊωάννου Μελισσουργού», ο οποίος με αμέριστη αγάπη, βαθειά γνώση και άοκνη εργασία, μαζί με τον κ. Ρέτσα δημιούργησαν την «Μελισσοκομική Δωδεκανήσου». Εύστοχα παρατηρεί επίσης ο συγγραφέας την ‘απουσία’ της μέλισσας από σχολικά και παιδικά βιβλία, αναφέρει όμως τον βραβευμένο από την Ακαδημία Αθηνών Γεώργιο Τριβιζά, και «το Δίκαιο των Μελισσών» του Δημήτρη Δημητριάδη (1907), συμπεριλαμβάνει ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη για τις «μέλισσες», όπως και «φυσιολογία/ανατομία της μέλισσας», μαντινάδες παραμύθια, ήθη και έθιμα, κάλαντα και νανουρίσματα, παροιμίες, προλήψεις, παραδόσεις από χωριά της Ρόδου, και συνταγές με μέλι.

Ο συγγραφέας Κυριάκος χονδρός, ευχαρίστησε θερμά τους συντελεστές της έκδοσης του βιβλίου του, όπως και τη σύζυγό του για την ηθική της συμπαράσταση. Από τον «Μελισσοκομικό Σύλλογο Ρόδου ‘Η Κυψέλη’» απονεμηθήκαν τιμητικές πλακέτες με περγαμηνές και η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με τη Μελένια Βραδιά όπου προσφέρθηκαν εύγευστα εδέσματα με συνταγές από μέλι.