Αυτοαμφισβήτηση: Η βάση της αυτοεκτίμησης

Rodiaki NewsRoom

Γράφει η ψυχολόγος Μαρία Καρίκη

Μας έχουν μάθει να αμφισβητούμε τους άλλους γύρω μας και όχι τον εαυτό μας. Μας έχουν πείσει ότι πάντα θα φταίει κάποιος άλλος εκεί έξω εκτός από εμάς. Η αποποίηση των ευθυνών είναι ένα φαινόμενο που συμβαίνει συχνά.

Δεν μας βοηθάει, όμως, να ωριμάσουμε και να εξελιχθούμε. Επιπλέον, ο εγωισμός δεν μας αφήνει να δούμε πιο καθαρά και σε βάθος τις καταστάσεις που μας απασχολούν. Υπό αυτές τις συνθήκες, η αυτοκριτική, η αυτοαμφισβήτηση είναι έννοιες που ξενίζουν και διχάζουν.

Ωστόσο, η αυτοκριτική είναι το βασικό εργαλείο που διαθέτουμε, αν θέλουμε να κατανοήσουμε καλύτερα τον εαυτό μας ως προς τον τρόπο που σκέφτεται και φέρεται. Αναρωτιόμαστε, αναστοχαζόμαστε και ψάχνουμε το «γιατί» πίσω από τη δική μας στάση και συμπεριφορά, ανεξάρτητα από το τι είπαν και έκαναν οι άλλοι.

Θα μπορούσαμε άραγε να αντιδράσουμε διαφορετικά; Αφήσαμε το συναίσθημα να μας κυριαρχήσει και να μας κατευθύνει; Μπήκαμε καθόλου στη θέση του άλλου; Βιαστήκαμε να καταλήξουμε σε συμπεράσματα, ετικέτες και καταδίκες; Ο τρόπος που σκεφτόμαστε είναι αυταπόδεικτα ο σωστός ή μήπως πρέπει να αφήσουμε και ένα περιθώριο αμφιβολίας σε περίπτωση που αναθεωρήσουμε;

Το να αμφισβητούμε τον εαυτό μας δεν σημαίνει ότι δεν πιστεύουμε στην αυτοαξία μας. Η αυτοαμφισβήτηση δεν θα πρέπει λανθασμένα να ταυτιστεί με την αυτο-απαξίωση και τη χαμηλή αυτοπεποίθηση. Πρόκειται για μια εποικοδομητική συζήτηση με τον εαυτό μας όπου αναζητούμε τυχόν λάθη μας, με σκοπό να γίνουμε καλύτεροι!

Αμφισβητούμε τις υπερβολές, τις ανασφάλειες, τους φόβους, τα άγχη μας, αλλά και ό,τι μας κάνει να αποκλίνουμε από την ισορροπημένη μας εκδοχή. Αναζητώντας μέσα μας όλα αυτά που μας περιορίζουν και μας καταδυναστεύουν μπορούμε να κατανοήσουμε καλύτερα τι μας εμποδίζει να αναπτύξουμε πλήρως το δυναμικό μας.

Δεν γίνεται να είμαστε πάντα οι σωστοί. Δεν γίνεται να έχουμε πάντα δίκιο. Δεν γίνεται να φταίνε συνήθως οι άλλοι.

Οφείλουμε να ασκήσουμε κριτική στον εαυτό μας, προκειμένου να αναζητήσουμε τη συμμετοχή σε ό,τι μας συμβαίνει. Αν δεν αναγνωρίσουμε τα τρωτά μας σημεία, τα λάθη μας, τις αδυναμίες μας, το άκαμπτο «Εγώ» μας δεν θα μπορέσουμε ποτέ ουσιαστικά να ανακαλύψουμε μέχρι που μπορούμε να φτάσουμε, μέχρι που μπορούμε να διευρυνθούμε.

Η αυτοαμφισβήτηση χρειάζεται τόλμη. Προϋποθέτει να μη φοβόμαστε να τσαλακώσουμε τον εαυτό μας. Να μη διστάσουμε να αναρωτηθούμε ακόμα και για αυτά που μας φαίνονται αυτονόητα ή δεδομένα. Το να σκεφτόμαστε διερευνητικά μας βοηθάει να βρίσκουμε εναλλακτικές οπτικές απέναντι σε καθετί που είναι σημαντικό στη ζωή μας. Μας κρατάει σε εγρήγορση.

Δεν επαναπαυόμαστε και δεν μένουμε στάσιμοι. Αποφεύγουμε να επαναλαμβάνουμε «μοτίβα» που δεν είναι πια αποτελεσματικά και απελευθερωνόμαστε από «κολλήματα» που κουβαλάμε.

Ασκώντας μια κριτική στάση απέναντι σε καθετί που σκεφτόμαστε, νιώθουμε ή θέλουμε να κάνουμε, μπορούμε να προλάβουμε λάθος επιλογές ή αποφάσεις. Προστατεύουμε, επίσης, τον εαυτό μας από δυσμενείς επιρροές. Δεν χρειάζεται να υιοθετούμε αφιλτράριστα οτιδήποτε μας λένε οι άλλοι ή οτιδήποτε υπονοούν. Χωρίς αυτοκριτική δεν μπορούμε να γνωρίσουμε τον εαυτό μας κι άρα δεν μπορούμε να αλλάξουμε και να έχουμε επίγνωση της όποιας βελτίωσής μας. Δεν είναι εύκολο να θέτεις τον εαυτό σου υπό αμφισβήτηση.

Ωστόσο, το κίνητρο δεν είναι να ακυρώσουμε τον εαυτό μας, αλλά να τον αναγάγουμε σε μια ιδεατή εκδοχή του, όπου κάθε αμφισβήτηση θα οδηγεί σε μια διαπίστωση και εκείνη με τη σειρά της σε μια περαιτέρω αφύπνιση. Υπό αυτή την έννοια, ποιος δεν θέλει να φτάσει τον ιδεατό εαυτό του απαλλαγμένο από καθετί που δεν του ταιριάζει;

Αν, λοιπόν, κάποιος ψάχνει έναν σίγουρο δρόμο προς την αυτοβελτίωση θα πρέπει να αρχίσει να αμφισβητεί τόσο τον τρόπο που σκέφτεται όσο και τα παράγωγα της σκέψης του. Έτσι, μόνο θα ανακαλύψει πόσα ακόμα έχει να μάθει για τον εαυτό του, αλλά και πόσο διαφορετικός είναι αν «πετάξει» όλα όσα νόμιζε για «σωστά»…