ICARO – ΙΚΑΡΟΣ: Το Εργοστάσιο Κεραμικών της Ρόδου (1928 - 1988)

Rodiaki NewsRoom

Η Ρόδος απέκτησε μεγάλη φήμη για τους πιατελότοιχους με τις αριστουργηματικές συλλογές από ξενόφερτα κεραμικά, τα οποία στολίζουν ακόμη και σήμερα αρκετά σπίτια στα χωριά του νησιού, αλλά και αρχοντόσπιτα στην πόλη και στην περιοχή της Λίνδου.

Τα κεραμικά αυτά χρονολογούνται από τον 16ο ως και τον 19ο αιώνα και προέρχονταν από τα μεγάλα κεραμουργικά κέντρα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (Ιζνίκ, Κιουτάχεια, Τσανάκκαλε), της Ιταλίας (Φαέντσα, Πέζαρο, Νάπολι) ενώ συναντάμε και νεώτερα κεραμικά κυρίως από Γαλλικά και Ολλανδικά εργαστήρια.

Ο Νάσος Μυλωνάς παρακολουθεί νεαρό μαθητευόμενο στο σχέδιο (1955).

Στην περιοχή της Λίνδου συναντάμε σχεδόν αποκλειστικά, περίφημα κεραμικά του Ιζνίκ (16ος-17ος αι.) σε ιδιαίτερα μεγάλες ποσότητες ώστε τον 19ο αιώνα χαρακτηρίστηκαν από ευρωπαίους συλλέκτες και μουσεία με το όνομα Ροδιακά, λόγω της λανθασμένης εντύπωσης ότι κατασκευάστηκαν στην Ρόδο.

Ήταν τέτοια η ποσότητα των κεραμικών που ο Γάλλος αρχαιολόγος και φωτογράφος Auguste Salzmann, που είχε επισκεφθεί επανειλημμένα τη Ρόδο από το 1852 μέχρι το 1864 και συμμετείχε στις ανασκαφές της αρχαίας Καμείρου με τον Sir Alfred Biliotti, κατάφερε να αποκτήσει με αγορές 467 κεραμικά ιζνίκ από την περιοχή της Λίνδου, τα οποία στη συνέχεια πούλησε (1865-1866) στο Μουσείο Κλουνί στο Παρίσι.

Ανάμεσα στα κεραμικά ιζνίκ που προέρχονται από τη Λίνδο και εκτίθενται σήμερα στο Εθνικό Μουσείο της Αναγέννησης της Γαλλίας, υπάρχουν αρκετά πιάτα με πλοία (αγαπημένο θέμα των Λίνδιων καπετάνιων), λουλούδια αλλά και ένα πιάτο που χρονολογείται στα μέσα περίπου του 17ου αιώνα και απεικονίζει ανθρώπινη φιγούρα με κεφάλι σκύλου.

Αίθουσα διακόσμησης της εταιρείας ICARO (c. 1935-40).

Η εικονογράφηση αυτή παραπέμπει προφανώς στον Άγιο Χριστόφορο τον κυνοκέφαλο, μια ιδιαίτερα σπάνια απεικόνιση του αγίου στην ορθόδοξη αγιογραφική παράδοση, την οποία απαντάμε και σήμερα, σε τοιχογραφία της εκκλησίας της Παναγίας της Λίνδου.

Η εταιρεία «ICARO» (Industria Ceramiche Artistiche Rodio Orientali - Βιομηχανία Καλλιτεχνικών Κεραμικών Ροδιοανατολικής Τέχνης), ιδρύθηκε από τους Ιταλούς την 19η Δεκεμβρίου 1928, με σκοπό την κατασκευή καλλιτεχνικών κεραμικών, αντιγράφων των περιζήτητων κεραμικών του Ιζνίκ της Λίνδου.

Η παραγωγή περιελάμβανε διακοσμητικά πιάτα, βάζα, κανάτια, σερβίτσια, πλακίδια, μπιμπελό κ.ά. Η παραγωγή κεραμικών της εταιρίας ICARO ακμάζει την δεκαετία 1930-40 και κατορθώνει να επιβιώσει την περίοδο του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου.

Πλακίδιο ICARO Rodi με το Καστέλο και υπογραφή του Ιταλού Διοικητή Inigo Campioni, με ημερομηνία 01.01.1943.

Με την ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου στην Ελλάδα και την αποχώρηση των Ιταλών, η εταιρία πωλείται στον Ρόδιο επιχειρηματία Κωνσταντίνο Δ. Χατζηκωσταντή ενώ μετονομάζεται σε «ΙΚΑΡΟΣ». Είναι η εποχή που η αύξηση του τουρισμού και η ανάπτυξη της Ρόδου έχει ξεκινήσει.

Η παραγωγή καλλιτεχνικών κεραμικών γίνεται από τις βασικές δραστηριότητες στην Ρόδο. Ο ΙΚΑΡΟΣ γίνεται σημείο αναφοράς στην συνείδηση των κατοίκων της Δωδεκανήσου.

Σερβίτσιο ICARO Rodi, για τσάϊ ή καφέ (c. 1930).

Στα 40 χρόνια της ελληνικής περιόδου (1948-88) που λειτούργησε το εργοστάσιο, πάνω από 400, κυρίως νέα παιδιά, θα δουλέψουν στο σχέδιο, στο χρώμα, ή σε κάποια άλλη φάση της διαδικασίας παραγωγής των κεραμικών. Το εργοστάσιο θα λειτουργήσει μέχρι το τέλος της ζωής του Χατζηκωσταντή σε ατύχημα το 1987, οπότε και η εταιρία διέκοψε οριστικά (1988) την λειτουργία της.

Σκοπός της έκθεσης στο Μουσείο Μπενάκη (28 Σεπτ – 19 Νοε) και της έκδοσης του βιβλίου με τίτλο «ICARO – ΙΚΑΡΟΣ» είναι η ολοκληρωμένη παρουσίαση της ιστορίας του εργοστασίου, τόσο κατά την ιταλική όσο και κατά την ελληνική περίοδο, μέσα από την συλλογή του Γιάννου Ιωαννίδη με αρχειακό υλικό και αντικείμενα όλων των σχεδίων και ειδών.

Κεραμικές γυναικείες φιγούρες ICARO Rodi, ντυμένες με στολές της Δωδεκανήσου. Από αριστερά, Αστυπάλαια, Σύμη, Κάλυμνος, Καστελλόριζο.

Ανάμεσά τους τα πρακτικά της Γενικής Συνέλευσης της 29.04.1948, πρώτης συνέλευσης στην ενσωματωμένη με την Ελλάδα, Ρόδο, συμφωνητικά μεταβίβασης μετοχών από τους Ιταλούς στον Κ. Χατζηκωσταντή, εφημερίδες και περιοδικά της εποχής, φωτογραφίες κ.α.

Επίσης οι οκτώ κεραμικές γυναικείες φιγούρες ντυμένες με παραδοσιακές φορεσιές της Δωδεκανήσου καθώς και δύο μικρότερες φιγούρες από δοκιμές πριν το 1932, πλακίδια και πιάτα με την εικόνα της Παναγίας της Φιλερήμου, πλακίδιο με απεικόνιση της λύκαινας που θηλάζει τον Ρώμο και τον Ρωμήλο, τους δίδυμους ιδρυτές της Ρώμης ανάμεσα σε κτήρια της Ρόδου και ημερομηνία 1931, πιάτο με το έμβλημα του Ιερού Λόχου, πλακίδιο με το Καστέλο το οποίο χρησιμοποιήθηκε ως επίσημο δώρο το 1943, από τον τότε διοικητή Inigo Campioni για την έλευση της νέας χρονιάς, κ.α.

ICARO Rodi (c. 1935-40)

Τέλος, μεταξύ άλλων, ο επισκέπτης θα δει αναπαράσταση από πιατελότοιχο αρχοντικού της Λίνδου, με χαρακτηριστικά κεραμικά πιάτα ιζνίκ.

Τα εγκαίνια της έκθεσης στο Μουσείο Μπενάκη πραγματοποιήθηκαν την Τετάρτη 27 Σεπτεμβρίου, στις 8.00 το απόγευμα, η έκδοση «ICARO – ΙΚΑΡΟΣ» κυκλοφορεί από την προηγούμενη εβδομάδα στα βιβλιοπωλεία της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, ενώ στην Ρόδο θα ξεκινήσει από αυτή την εβδομάδα.

ΙΚΑΡΟΣ ΡΟΔΟΣ (c. 1950-55)

ΙΚΑΡΟΣ ΡΟΔΟΣ (c. 1950-55)

ΙΚΑΡΟΣ ΡΟΔΟΣ (c. 1950-55)

ΙΚΑΡΟΣ ΡΟΔΟΣ (c. 1950-55)