Νικήτας Μόσχος: Λιγότερα εμφράγματα καταγράφονται στα νησιά μας

Ελευθερία Πελλού

Οφείλεται κυρίως στον τρόπο ζωής και στη διατροφή, όπως επισημαίνει ο καρδιολόγος Νικήτας Μόσχος

Σημαντικά είναι τα στοιχεία αναφορικά με τη συχνότητα εμφάνισης του οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου στο πληθυσμό της Δωδεκανήσου, τα οποία θα παρουσιαστούν τον Μάρτιο σε διεθνές συνέδριο Παθολογίας στην Αθήνα.

Σύμφωνα με αυτά, οι Δωδεκανήσιοι εμφανίζουν με μικρότερη συχνότητα έμφραγμα σε σχέση με τους Ευρωπαίους ή Αμερικανούς πολίτες, ενώ σε ακόμη καλύτερη θέση βρίσκονται οι κάτοικοι των μικρών νησιών του νομού μας, στους οποίους η νόσος καταγράφει μείωση εμφάνισης κατά 50% σε σχέση με τους Ροδίτες!

Αυτά και πολλά άλλα στοιχεία, αποτελούν τα αποτελέσματα ερευνών που έγιναν τα τελευταία χρόνια στην Καρδιολογική Κλινική του νοσοκομείου της Ρόδου έχοντας ως κύριο άξονα το Αιμοδυναμικό Τμήμα.

Συνολικά τέσσερις εργασίες παρουσιάστηκαν στο Πανελλήνιο Συνέδριο Καρδιολογίας στο τέλος Οκτωβρίου 2017 και άλλες τέσσερις επιστημονικές έρευνες έγιναν δεκτές και θα παρουσιαστούν στο Διεθνές Συνέδριο Παθολογίας που θα γίνει στην Αθήνα στις 24 Μαρτίου 2018, με τη συμμετοχή «μεγάλων» διεθνή ονομάτων στο χώρο της καρδιολογίας και της παθολογίας.

Για τις επιστημονικές έρευνες αλλά και τα στοιχεία που προέκυψαν από αυτές μίλησε στη «Ροδιακή» ο κ.Νικήτας Ι. Μόσχος MD, PhD, Συντ. Διευθυντής Καρδιολογικής κλινικής του νοσοκομείου Ρόδου.

Τα εμφράγματα στο ΝΑ Αιγαίο
Μία από τις τέσσερις μελέτες που έχουν εγκριθεί αναφέρεται στην «επίπτωση των οξέων στεφανιαίων συνδρόμων στο ΝΑ Αιγαίο», δηλαδή στο νομό Δωδεκανήσου. Όπως εξήγησε μιλώντας στη «Ρ» ο κ. Μόσχος, «πλέον όλα τα εμφράγματα διακομίζονται από όλα τα νησιά του νομού μας, στο νοσοκομείο της Ρόδου και έτσι γνωρίζουμε ποια είναι η επίπτωση στο πληθυσμό μας. Και αυτή η επίπτωση, η συχνότητα που ταλανίζει τον πληθυσμό συγκρίνεται με τη συχνότητα των εμφραγμάτων που υπάρχει σε κατοίκους της Ευρώπης».

Βάση λοιπών των στοιχείων της έρευνα, η συχνότητα που έχουμε στη Δωδεκάνησο είναι περίπου 1,2 άτομα ανά 1000 κατοίκους, δηλαδή περίπου ένα άτομο παθαίνει έμφραγμα κατά 1000 κατοίκους, ενώ στην Ευρώπη το αντίστοιχο ποσοστό είναι δυόμιση άνθρωποι ανά 1000 κατοίκους ετησίως και στην Αμερική, τρεις άνθρωποι ανά 1000 κατοίκους.

Όπως είπε ο Διευθυντής της Καρδιολογικής, δυστυχώς δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία να γίνει σύγκριση με άλλες περιοχές της Ελλάδας, καθώς τα περιστατικά συγκεντρώνονται στα μεγάλα αστικά κέντρα (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα), ενώ στη δική μας περίπτωση, επειδή είμαστε απομακρυσμένη περιοχή και με γεωγραφικές ιδιαιτερότητες συγκεντρώνονται στο νοσοκομείο της Ρόδου όλα τα περιστατικά. Όπως είπε ο κ. Μόσχος «κάθε χρόνο πραγματοποιούνται περίπου 70-80 αεροδιακομιδές με οξέα εμφράγματα από άλλα νησιά»!

Οι αριθμοί αυτοί αποδεικνύουν λοιπόν ότι «στο νομό μας η συχνότητα των οξέων εμφραγμάτων είναι κατά πολύ μικρότερη από τη συχνότητα των εμφραγμάτων στους Ευρωπαίους κατοίκους και αυτό οφείλεται κυρίως στον τρόπο ζωής που οι νησιώτες διάγουν. Δηλαδή φαίνεται ότι γυμνάζονται, ότι έχουν ισορροπημένη διατροφή, αυτή που ονομάζουμε μεσογειακή, και αυτά όλα έχουν συμβάλλει στο να μειωθούν τα συμβάντα των εμφραγμάτων στον τόπο μας».

Περιπτώσεις στη Ρόδο και τα άλλα νησιά
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν τα στοιχεία αυτά της έρευνας που αφορούν τα περιστατικά εμφραγμάτων στη Ρόδο σε σύγκριση με τα άλλα νησιά της Δωδεκανήσου.

Όπως μας είπε ο κ. Μόσχος «το έμφραγμα στο νησί της Ρόδου είναι ενάμισυς Ρόδιος ανά 1000 κατοίκους, ενώ στα άλλα νησιά είναι 0,75 άτομα ανά 1000 κατοίκους! Δηλαδή είναι λίγο περισσότερο στη Ρόδο από ότι στα άλλα νησιά, γιατί φαίνεται πως εκεί ο τρόπος ζωής είναι πιο υγιεινός ή πιο σωστός και ισορροπημένος από ότι στη Ρόδο»!

Γυναίκες και έμφραγμα
Όπως προκύπτει από την ίδια επιστημονική έρευνα στην Ελλάδα οι γυναίκες παθαίνουν έμφραγμα τριάμισι χρόνια μετά από τους άνδρες, ενώ στην Ευρώπη οι γυναίκες παθαίνουν δέκα χρόνια αργότερα έμφραγμα από τους άνδρες. Υπάρχει μία βράχυνση της διαφοράς ηλικίας σε σχέση με τις Ευρωπαίες η οποία φαίνεται να αποδίδεται στο γεγονός ότι πλέον και οι γυναίκες εργάζονται, καπνίζουν κ.α. έχουν δηλαδή αποκτήσει και αυτές όλες τις «κακές» συνήθειες των ανδρών.

Σε ερώτηση μας αν «στατιστικά το έμφραγμα «χτυπάει» τους άνδρες περισσότερο από τις γυναίκες» ο Διευθυντής της Καρδιολογικής απάντησε τα εξής:

«Η σχέση είναι κάθε τρεις άνδρες μία γυναίκα να παθαίνει έμφραγμα. Βέβαια στις μεγάλες ηλικίες άνω των 65 ετών, η διαφορά αυτή συχνότητας δεν υφίσταται αφού, η συχνότητα είναι ένας άνδρας προς μία γυναίκα. Αυτό σημαίνει ότι και οι γυναίκες προσβάλλονται το ίδιο με τους άνδρες στις μεγάλες ηλικίες.

Η θνητότητα είναι μεγαλύτερη των γυναικών και στη δική μας έρευνα ήταν πράγματι μεγαλύτερη κατά 2% από τους άνδρες αν και υπήρχε στις γυναίκες μονοαγγειακή νόσος, δηλαδή υπήρχε μόνο ένα αγγείο παρότι οι άνδρες είχανε πολυαγγειακή νόσο. Εντούτοις οι γυναίκες είχαν μεγαλύτερη θνητότητα. Αυτό το πεδίο έρευνας είναι βέβαια γνωστό παγκοσμίως, προσπαθούν να βρουν την αιτία, έχουν βάλει κάποιους παράγοντες που συμβάλλουν στην αυξημένη θνητότητα, αλλά δεν έχουν αιτιολογήσει πλήρως ποιος είναι ο αποκλειστικός παράγοντας που αυξάνει τη θνητότητα στις γυναίκες.

Σε ότι αφορά τις ηλικίες κάτω των 65 ετών, τα ποσοστά είναι υπέρ των ανδρών, αφού πιο συχνά εμφανίζεται το έμφραγμα στους άνδρες.

Το έμφραγμα δεν έχει ηλικία
Ένα καίριο ερώτημα που προκύπτει είναι «από ποια ηλικία κινδυνεύει ένας άνδρας να πάθει έμφραγμα και από ποια ηλικία η γυναίκα»;

Όπως μας είπε ο κ. Μόσχος «παραδόξως πιστεύαμε ότι μετά τα 40 οι άνδρες έχουν το μεγάλο κίνδυνο να υποστούν έμφραγμα, όμως τα τελευταία χρόνια βλέπουμε και σε ηλικία 30 και 32 ετών άνδρες οι οποίοι έχουν έμφραγμα. Και οι γυναίκες σε ηλικίες 37-38 ετών δηλαδή και κάτω από τα 40 χρονών εμφανίζονται κάποιες με οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου. Δηλαδή εμφανίζεται πια πιο συχνά στον νεανικό πληθυσμό. Πιστεύω οι συνθήκες διαβίωσης, το στρες και το άγχος έχουνε συμβάλλει στο να παρουσιάζονται τα εμφράγματα σε μικρότερες ηλικίες».

Καρδιομυοπάθεια Τακοτσούμπο (Σύνδρομο ραγισμένης καρδιάς)
Πάντοτε οι γιατροί πίστευαν ότι η στενοχώρια, το άγχος και ο θυμός κάνουν κακό στην καρδιά. Η απόδειξη ήρθε για πρώτη φορά το 1990, όταν Ιάπωνες ερευνητές αναγνώρισαν ότι το ξαφνικό και υπερβολικό συναισθηματικό στρες μπορεί να επιφέρει ακόμα και θανάσιμη καρδιακή βλάβη ονομάζοντας αυτή την πάθηση "Σύνδρομο της ραγισμένης καρδιάς" ή Τακοτσούμπο μυοκαρδιοπάθεια (takotsubo cardiomyopathy).

Το σύνδρομο αυτό όπως μας λέει ο Διευθυντής της Καρδιολογικής, εκδηλώνεται με τα συμπτώματα του οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου, και οι εξετάσεις αίματος, και το καρδιογράφημα και η κλινική εικόνα του ασθενούς δείχνει ότι πρόκειται για έμφραγμα, ενώ είναι συνδρομή Τακοστούμπο.

«Λέγεται από τη βιβλιογραφία ότι η συνδρομή Τακοτσούμπο είναι συχνότερη στις γυναίκες – επισημαίνει ο κ. Μόσχος- όμως εμείς έχουμε σχεδόν την ίδια αναλογία άνδρες – γυναίκες, σε 8 περιστατικά που αντιμετωπίσαμε μέχρι τώρα με κάποια τυπικά χαρακτηριστικά που ξεχωρίζουν οι άνδρες από τις γυναίκες.

Το περίεργο εδώ είναι ότι παρουσιάζονται με κλινική εικόνα και τις εξετάσεις αίματος ως να πρόκειται για οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου και τελικά με τη στεφανιογραφία διαπιστώνεται ότι δεν υπάρχει πάσχουσα αρτηρία αλλά πάσχει ο μυς, το μυοκάρδιο. Ευτυχώς για τον ασθενή που πάσχει από αυτή τη συνδρομή, είναι παροδικό φαινόμενο αυτό, δηλαδή επανέρχεται το μυοκάρδιο στη κανονική του λειτουργία μετά από ένα χρονικό διάστημα 3-6 μηνών. Αυτό είναι το ευτύχημα ότι είναι παροδική συνδρομή και πέρα αυτού είναι και η επαναφορά στη φυσιολογική λειτουργία.

Η θνητότητα των οξέων εμφραγμάτων στη τριετία που λειτουργεί το αιμοδυναμικό είναι 6,1% σε αντίθεση με τη θνητότητα που ήτανε προ δημιουργίας του αιμοδυναμικού που ήταν περίπου 8,5% δηλαδή υπάρχει σημαντική μείωση της θνητότητας, ενώ μειώθηκε επίσης και η νοσηλεία των οξέων εμφραγμάτων και εκεί που έμενε κάποιος δέκα ημέρες στο νοσοκομείο τώρα σε 4-5 μέρες βγαίνει με εξιτήριο και επιστρέφει στη δουλειά του ως φυσιολογικό άτομο».

Πώς να αποφύγουμε το έμφραγμα
«Πιστεύω ότι το πρώτο πράγμα που πρέπει να αντιληφθούμε όλοι είναι ότι η άσκηση μειώνει και την εμφάνιση των εμφραγμάτων αλλά και την εμφάνιση της στεφανιαίας νόσου αλλά και πολλών άλλων νοσημάτων, είναι αυτή που θα μας αποτρέψει από την εμφάνιση. Διότι κατά τη διάρκεια της άσκησης παράγονται διάφορες ουσίες από τις αρτηρίες οι οποίες, βελτιώνουν τη λειτουργία των αρτηριών, της πίεσης αλλά και της ψυχολογίας του ανθρώπου.

Δεύτερος παράγοντας είναι η διατροφή. Πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πλουσιότερη σε δημητριακά, φρούτα λαχανικά, ψάρι, να εκμεταλλευτούμε δηλαδή το γεγονός ότι είμαστε νησιώτες και η διατροφή μας να είναι πλουσιότερη σε ψάρι παρά σε κρέας.

Τρίτον, πρέπει να ελεγχόμαστε όσον αφορά τους προδιαθεσιακούς παράγοντες που μπορούν να προκαλέσουν έμφραγμα. Εκτός δηλαδή από τη γενετική προδιάθεση υπάρχει η πίεση, η οποία πρέπει να ελέγχεται συχνά, η χοληστερόλη η οποία πρέπει να είναι σε χαμηλά επίπεδα και πρέπει να λαμβάνονται φάρμακα ή καταστάσεις οι οποίες ευνοούν να μειώσουν τη πίεση και τη χοληστερόλη όπως είναι η διατροφή, η άσκηση κ.α.

Πρέπει να ελέγχεται το ζάχαρο, να κοπεί ή να μειωθεί το κάπνισμα και όλα αυτά πρέπει να ελέγχονται συχνά και να μην αφήνουμε να συμβάλλουν στη δημιουργία ενός εμφράγματος, το οποίο έμφραγμα είναι πεδίο έρευνας γιατί αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου παγκοσμίως».