Ο τόπος Αξίζει να δει την άλλη «Όψη» του κτιρίου της Παλιάς Πόλης

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο
Γεώργιος Σάββενας
Αρχιτέκτονας

Θεωρώ υποχρέωση μου, όχι τόσο ως μέλος της μελετητικής ομάδας αλλά κυρίως ως αρχιτέκτονας που αγωνιεί για την αρχιτεκτονική πλεύση αυτού του τόπου, να εκθέσω μερικά στοιχεία της μελέτης, του πολυσυζητημένου κτίσματος στην Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου.

Η μελέτη είναι προϊόν συμμετοχικής διαδικασίας αρκετών ανθρώπων διαφορετικών επιστημονικών ειδικοτήτων, διαφορετικών αντιλήψεων, διαφορετικής κουλτούρας. Πάντα αυστηρά μέσα στα νόμιμα πλαίσια που ο Γενικός Οικοδομικός Κανονισμός και οι Αρχαιολογικοί νόμοι καθόριζαν, αλλά κυρίως συμβατό με το επιστημονικό μας ήθος.

Η βαρύτητα της ευθύνης ενός τέτοιου εγχειρήματος έκανε από μόνη της επιτακτική αυτήν την συνεργασία, όχι μόνο μεταξύ των μελών της μελετητικής ομάδας αλλά και με αρχαιολόγους και πανεπιστημιακούς, σε τοπικό όσο και σε κεντρικό επίπεδο.
Η μελέτη διήρκησε 3 περίπου χρόνια με συνεχείς συναντήσεις, παρουσιάσεις, αναθεωρήσεις, έρευνα και σχεδιασμό.
Η μελέτη στηρίχτηκε σε μια Διεθνώς εφαρμοσμένη φιλοσοφία, ευελπιστώντας να σταματήσει την μέχρι τώρα "αόρατη", αλλά υπαρκτή κακοποίηση των μνημείων μας.
Το πρόβλημα που ανέκυψε με τη σχέση παλιού-νέου αποτελεί ένα θέμα διαχρονικό που μας απασχολούσε και θα μας απασχολεί για πολλά χρόνια ακόμα, όσο υπάρχει πολιτιστική και αρχιτεκτονική εξέλιξη ως πράξη.

Είναι εσφαλμένη η προσπάθεια εξαγωγής κάποιας μόνιμης θεωρίας για την αρχιτεκτονική επέμβαση σε ιστορικά περιβάλλοντα, καθώς η σχέση αυτή πάντα μεταβάλλεται χρονικά.
Το ερώτημα πώς μπορεί κανείς να επέμβει σε ένα σε ένα ιστορικό περιβάλλον; δεν έχει μια και μοναδική απάντηση.
Παρατηρώντας τις επεμβάσεις σε ιστορικά περιβάλλοντα μπορούμε να διαχωρίσουμε τρεις κατηγορίες μεταξύ της σχέσης που αναπτύσσεται ανάμεσα στη νέα σύνθεση και το ήδη υπάρχον περιβάλλον.

Στις περιπτώσεις αυτές το νέο μπορεί να:
1. Μιμείται το ήδη υπάρχον
Στη περίπτωση αυτή παρά την “ευλαβική” προσέγγιση πολλές φορές προκαλούμε μια απλή αναπαραγωγή, κινδυνεύοντας να διαστρεβλώσουμε την τρέχουσα πραγματικότητα και την ιστορική συνέχεια του τόπου.

2. Αντιτίθεται έντονα με αυτό
Με τον τρόπο αυτό, επιχειρείται η ανάδειξη των αρετών του παλιού και νέου, συμβάλλοντας σε ένα διάλογο μεταξύ τους ως ενιαίο σύνολο.
Στόχος η αξία του συνόλου να είναι μεγαλύτερη από το άθροισμα της αξίας κάθε στοιχείου ξεχωριστά.

3. Διατηρεί αναλογία στην αντίθεση
Στην προσέγγιση αυτή, η νέα σύνθεση εμπνέεται από το ήδη υπάρχον περιβάλλον σεβόμενη τα σημαντικότερα γνωρίσματα του.
Είναι η φιλοσοφία που προσπάθησε να αναπτύξει και να εφαρμόσει η μελετητική ομάδα στο εν λόγο κτίριο.
Στην παρούσα φάση δεν θα αναφερθώ περισσότερο σε αυτό.
Είναι ένα σημαντικό Θέμα εξειδικευμένης συζήτησης, που θα μπορούσαν να οργανώσουν και να συντονίσουν επιστημονικοί φορείς.

Αλίμονο αν εμείς σήμερα προσπαθούσαμε στο συγκεκριμένο έργο να υιοθετήσουμε νέες δικές μας θεωρίες και πρακτικές προς όφελος του οποιοδήποτε ιδιοκτήτη και εις βάρος του τόπου και του ονόματός μας.
Επιπλέον όσον αφορά τον υπέρμετρο ζήλο μηδενισμού του έργου, ας λάβουμε υπ’ όψιν ότι το έργο δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί.

Το σημαντικότερο κομμάτι του, που είναι η ξύλινη επικάλυψη της επίμαχης υάλινης επιφάνειας δεν έχει ακόμα τοποθετηθεί, πολλά σημεία της επιδερμίδας του κτιρίου θα επενδυθούν με finda pietra, τα χρώματα δεν έχουν ολοκληρωθεί, είναι σε εξέλιξη ανάπτυξη διαμπερών λειτουργικών κινήσεων, και πολλά άλλα.
Ας μην ξεχνάμε πολλά αρχιτεκτονικά έργα(όχι μόνο επωνύμων αρχιτεκτόνων) που κατακρίθηκαν κατά την διάρκεια της κατασκευή τους, με την λειτουργία τους διέψευσαν και τους πιο σκληρούς πολέμιους τους και έγιναν σημεία αναφοράς.

Παρόλα αυτά οι διαφορετικές επιστημονικά τεκμηριωμένες απόψεις, είναι πάντα δεκτές στους κόλπους μιας υγιούς κοινωνίας που θέλει συνεχώς να εξελίσσεται.

Απόψεις όμως, που είδαμε τις προηγούμενες μέρες αναρτημένες στο διαδίκτυο και στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο σχετικά με το αυθαίρετο κατασκεύασμα, το κτίριο “έκτρωμα”, τους διεφθαρμένους δημόσιους λειτουργούς, τους άσχετους μηχανικούς, τον ιδιοκτήτη λαμόγιο, κλπ, όχι μόνο προσβάλουν έναν ουσιαστικό αρχιτεκτονικό διάλογο αλλά βάζουν και τις βάσεις αναβίωσης σύγχρονων Λαϊκών δικαστηρίων, με τις γνωστές σε όλους μας συνέπειες.

Τέτοιες πρακτικές που υπερβαίνουν τα νόμιμα πλαίσια διαφορετικής έκφρασης άποψης, όχι μόνο δεν συμβάλουν πουθενά αλλά προκαλούν και τα αντανακλαστικά μιας ευνομούμενης πολιτείας που θέλει να προστατεύει τους ανθρώπους και τους θεσμούς της.

Τελειώνοντας ας έχουμε κατά νου ότι, οι νέες επεμβάσεις δεν προκύπτουν ούτε από την αντιγραφή των τυπικών χαρακτηριστικών της παλιάς μορφής ούτε μονάχα από τις σύγχρονες τάσεις.
Είναι προϊόν σύνθεσης απόψεων και προτάσεων ειδικών, που θα οδηγήσουν στην λιγότερο εσφαλμένη αντιμετώπιση ενός εγχειρήματος.
Επιτέλους ας τολμήσουμε για κάτι που ήδη εφαρμόζεται παντού.

Είμαστε έτοιμοι ως κοινωνία; Μπορούμε; Τι περιμένουμε; Ας ξεκινήσουμε σήμερα έναν ουσιαστικό Αρχιτεκτονικό διάλογο ανοιχτό και κατανοητό στην κοινωνία και στους θεσμού της.
Αυτός ο τόπος αξίζει να δει την άλλη “όψη”του.
Αυτός ο τόπος αξίζει πολλά περισσότερα απ’ αυτά που μέχρι σήμερα όλοι εμείς του δώσαμε.