Στο φάσμα της απόλυτης φτώχειας

Φίλιππος Ζάχαρης

Μπορεί το ενδιαφέρον της επικαιρότητας να μονοπωλεί πλέον η ιταλική κρίση, μπορεί όλοι να θριαμβολογούν στην Ελλάδα πως τα χειρότερα πέρασαν και πως μια νέα εποχή χαράζει ιδεατούς αναπτυξιακούς ορίζοντες και στόχους, η αλήθεια όμως είναι πως σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να εφησυχάζει ο ευρωπαϊκός Νότος γιατί στην Ευρώπη των δύο ταχυτήτων όλα μπορούν εφεξής να συμβούν.

Η ανεργία και η περιστασιακή απασχόληση με τις υπερελαστικές μορφές εργασίας, λαμβανομένου υπ’ όψιν του γεγονότος ότι οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας έχουν μετατραπεί σε ατομικές με όλα τα δικαιώματα να ανήκουν στην εργοδοσία, καθορίζουν μια διαφορετική εποχή που αν μη τι άλλο δεν προμηνύει κάποιο φως αισιοδοξίας για τους εργαζομένους.

Τα δεδομένα έχουν αλλάξει κατά πολύ. Οι όροι είναι σαφώς και διαφορετικά προσδιορισμένοι, οι εκβιασμοί και οι απολύσεις είναι άμεσα εξαρτώμενοι με την πορεία των μετοχών στο χρηματιστήριο, ένας ετεροκαθορισμός που αν μη τι άλλο βάζει σε σκέψεις τους ακόμη εργαζόμενους πολίτες.

Μαζί με όλα αυτά καταργούνται σιγά – σιγά και τα επιδόματα ή οι φοροελαφρύνσεις γιατί έτσι πρέπει να ολοκληρωθεί το κράτος – βρόγχος και να περισταλούν και τα τελευταία εργασιακά δικαιώματα χάριν ενός αδυσώπητου συστήματος κυριαρχίας.

Ο ευρωπαϊκός Νότος, η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Ελλάδα και τώρα η Ιταλία έμελλε να γευθούν τη σημερινή πραγματικότητα της ευρωζώνης, με όλα αυτά τα προβλήματα που συσσώρευσε η ευρωπαϊκή κρίση που δεν είναι μόνο οικονομική αλλά και κρίση αξιών και ανεπιτυχούς κοινωνικής συνοχής, ένας στόχος που είχε τεθεί από τα τέλη της δεκαετίας του ‘90.

Η Ευρώπη βέβαια βρίσκεται αντιμέτωπη και με το φάσμα της ακροδεξιάς, ένας επιπλέον μεγάλος κίνδυνος για την πλήρη κατάρρευσή της. Πώς θα πορευθούν τα ευρωπαϊκά κράτη στο μέλλον, ποιες προοπτικές θα δοθούν από τη στιγμή που κυριαρχήσει ο συντηρητισμός σε όλα τα επίπεδα αλλά και ποια θα είναι η συνέχεια αυτής της Ευρώπης των δύο οικονομικών ταχυτήτων, κανείς δεν το γνωρίζει.

Το μόνο που διαπιστώνει κανείς προς το παρόν είναι πως αυτή η Ευρώπη δεν δίνει την παραμικρή δυνατότητα και ευκαιρία ούτε καν πολιτισμικά στην κατεύθυνση της αναγέννησης ενός νέου κόσμου από τις στάχτες της ψευδεπίγραφης δημοκρατίας.

Με ένα σύστημα εξουσίας που καταπνίγει εν τη γενέσει τους τις ελεύθερες φωνές, με καθεστώτα που παραπέμπουν σε ολιγαρχία και περιοριστικό δυναμικό αξιοποίησης της ήδη υπάρχουσας και σαφώς μη επαρκούς κοινωνικο-οικονομικής υποδομής, όλες οι ελπίδες για μια διαφορετική κατάσταση από πλευράς δημοκρατίας στην Ευρώπη λιγοστεύουν δραματικά.

Οι λαοί του ευρωπαϊκού Νότου το έχουν ήδη αντιληφθεί αυτό αν και δεν δείχνουν πώς θα μπορούσαν μελλοντικά να προβούν σε παραστάσεις και εκδηλώσεις διαμαρτυρίας. Αυτή η Ευρώπη των δύο διαφορετικών ταχυτήτων, όλη αυτή η διαφορά που αφορά τον συσσωρευμένο πλούτο της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης σε αντιδιαστολή με τη φτώχεια του Νότου, αναμένεται να αποδιοργανώσει περαιτέρω την όλη προσπάθεια που καταβάλλεται για την εξάλειψη των ανισοτήτων, ένας ακόμα στόχος που είχε τεθεί περί τα τέλη της δεκαετίας του ‘90.

Βρισκόμαστε λοιπόν ενώπιον ενός προφανούς κοινωικο-οικονομικού δράματος που δεν θα περιοριστεί κατά τα φαινόμενα μόνο στον φτωχό ευρωπαϊκό Νότο, αλλά που αλυσιδωτά αναμένεται να πλήξει την Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη. Ας αναφέρονται λοιπόν προς το παρόν για την ιταλική κρίση και ας νομίζουν πως στην Ελλάδα όλα διευθετήθηκαν. Η πραγματικότητα είναι τελείως διαφορετική.

Η ευρωπαϊκή οικονομική συνοχή όχι απλά δεν υφίσταται αλλά τείνει να εξελιχθεί σε θρίλερ με απρόβλεπτες συνέπειες. Αν λοιπόν οι λαοί δεν σηκώσουν κεφάλι κατά της πολιτικής των περικοπών και λιτότητας, αν ο καθένας δεν συνειδητοποιήσει ότι από τη μια στιγμή στην άλλη μπορεί να βρεθεί στο δρόμο επειδή ακριβώς ο στόχος του επικρατούντος συστήματος αυτός είναι η γενικότερη μείωση του κόστους σε όλα τα επίπεδα, οι ελπίδες για έναν άλλο κόσμο, εύρωστο και δικαιότερο είναι μηδαμινές.

Αυτό που θα απομείνει θα είναι μονάχα τα ερείπια μιας υποτιθέμενης δημοκρατικής κοινωνίας, με άρρωστες οικονομίες που θα δυναμιτίζουν περαιτέρω τον κοινωνικό ιστό. Με φόντο την ολοκληρωτική κοινωνικο-οικονομική καταστροφή. Ας επαγρυπνούμε.