Πρωτοβουλία που ξεκίνησε το 1952 για φύτευση ελαιοδένδρων στη Δωδεκάνησο, αλλά δεν επαναλήφθηκε

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο Κυριάκος Ι. Φίνας

Αποτελεί αναμφισβήτητη πραγματικότητα ότι την πρώτη δεκαετία από την επίσημη Ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου με τη μητέρα-πατρίδα, ο εκάστοτε Διοικητής του Νομού αναλάμβανε ανάλογες πρωτοβουλίες, που άφησε η πολύχρονη σκλαβιά κατά διαστήματα, από ξένους ποικιλώνυμους κατακτητές.

Πριν από εξήντα επτά χρόνια, συγκεκριμένα στις 24.1.1952, ο τότε επικεφαλής της Γενικής Διοίκησης Δωδεκανήσου Ιωάννης Γεωργάκης, άρχισε ένα ευρύ πρόγραμμα, να φυτευθούν σε κατάλληλους χώρους, σε όλο το Δωδεκανησιακό σύμπλεγμα, όσο το δυνατόν περισσότερα ελαιόδενδρα.

Ο αείμνηστος Ιωάννης Γεωργάκης, καθηγητής του Ποινικού Δικαίου διετέλεσε από 12.11.1951 μέχρι Νοέμβριο 1952, Γενικός Διοικητής Δωδεκανήσου. Και αργότερα ήταν εκ των στενοτέρων συμβούλων του Αριστοτέλη Ωνάση, καθώς και πρόεδρος της Ολυμπιακής Εταιρείας, όταν ο αερομεταφορέας ιδιοκτησιακά ανήκε στον Έλληνα μεγιστάνα Ωνάση.

Θα πρέπει αν αναφέρουμε ότι από το Μάρτιο του 1947 μέχρι τον ίδιο μήνα του 1950, επί 8ετία το Δωδεκανησιακό σύμπλεγμα διοικητικά, ήταν οργανωμένο στη μορφή της Γενικής Διοίκησης, με πρώτο τον Στρατιωτικό Διοικητή τον αντιναύαρχο Περικλή Ιωαννίδη, 31.3.1947-14.5.1948.

Ο Ιωάννης Γεωργάκης, τον οποίο τοποθέτησε ως Γενικό Διοικητή Δωδεκανήσου η Κυβέρνηση του Κέντρου, με πρωθυπουργό το Νικόλαο Πλαστήρα, διατέλεσε καθόλη τη διάρκεια της κατοχής υπό των Ναζί, 1941-1944 και συνέχεια μέχρι το Σεπτέμβριο του 1946, όταν επανήλθε, πλέον, με δημοψήφισμα ο Βασιλιάς Γεώργιος Β’, ήταν Νομικός Σύμβουλος, καθώς και επικεφαλής του Πολιτικού Γραφείου του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Αντιβασιλέα Δαμασκηνού.

Μάλιστα υπό τη διπλή αυτή ιδιότητα ο Ιωάννης Γεωργάκης συνόδευσε τον Αντιβασιλέα, όταν στις 15.5.1945 ήλθε επίσημα στη Ρόδο για να φέρει, ως πρώτος επίσημος το μήνυμα της ελευθερίας και να κηρύξει, κατά την έκφρασή του, τον “αρραβώνα της Δωδεκανήσου με τη Μητέρα-Πατρίδα”.

Κοινή, δε, είναι η παραδοχή, ότι ο Ι. Γεωργάκης υπήρξε ένας ικανός Γενικός Διοικητής και επικεφαλής των αρμόδιων υπηρεσιών εργάστηκε με “μεράκι”. Και αποχωρώντας άφησε έργο. Αλλά αγάπησε και συνδέθηκε με τον Δωδεκανησιακό λαό.

Έκτοτε, επισκεπτόταν κατά διαστήματα τη Ρόδο, ως και ορισμένα νησιά της Δωδεκανήσου.
Η Δωδεκάνησος με τα ιδιόμορφα προβλήματά της για να αντιμετωπίζονται, χωρίς καθυστέρηση οι γραφειοκρατικές, έπρεπε να παραμείνει Γενική Διοίκησης. Ωστόσο, με πολιτικές παρεμβάσεις διατηρήθηκε μέχρι τον Απρίλιο του 1955. Και από την ημερομηνία αυτή ακολούθησε τη σειρά και των άλλων Περιφερειών.

Επί τούτου, ο αείμνηστος Δωδεκανήσιος πολιτικός Στέλιος Κωτιάδης, έγκαιρα με άρθρο στο “Βήμα” των Αθηνών της 11.12.1950 εξέθεσε τους ιστορικούς, και πραγματικούς λόγους, οι οποίοι επέβαλλαν τη διατήρηση της Γενικής Διοίκησης Δωδεκανήσου.

Έπρεπε, κατά την άποψή του, η θέση της Δωδεκανήσου με τη διασπορά των νησιών καθιστούσε αναγκαία την άμεση παρουσία των οργάνων του κράτους. Δεν εισακούστηκε, όμως. Και διατηρήθηκε μέχρι τον Απρίλιο του 1955 και από τότε ακολουθεί τη σειρά των άλλων Περιφερειών.

Στις 7 Μαρτίου 1992, 44η επέτειο της Ενσωμάτωσης της Δωδεκανήσου με τη Μητέρα Πατρίδα, ακαδημαϊκός πλέον, προσκλήθηκε στη Ρόδο και σε ειδική τελετή του απονεμήθηκε τιμητική διάκριση από το Νομάρχη Γ. Χαραλαμπόπουλο.

Κατά την απονομή της τιμητικής διάκρισης, μίλησε με θέμα: “Έτσι έγινε ο αρραβώνας της Δωδεκανήσου με την Ελλάδα”. Και άρχισε την ομιλία του ως εξής: “Η μοίρα, η Θεά αυτή του πεπρωμένου, που διανέμει στον καθένα το ανήκον μέρος του καλού και του κακού. Αυτή η μοίρα, που παραμένει ανέγγικτη από θεωρητικές ή πρακτικές μετρήσεις, ευδόκησε να με συνδέσει από πολύ νωρίς, κατά τρόπο αναπόσπαστο, με τη Δωδεκάνησο...”.

Ο Ιωάννης Γεωργάκης μέσα στους αναπτυξιακούς του στόχους για την ανασυγκρότηση της δωδεκανησιακής οικονομίας, είχε συμπεριλάβει και την αναδιάρθρωση της γεωργίας, πάντοτε βέβαια στα πλαίσια των διαθέσιμων οικονομικών μέσων των δύσκολων για τη χώρα μας πρώτων “δίσεκτων” μεταπολεμικών χρόνων.

Γιατί, πέραν των άλλων, υφίσταντο και ορισμένοι εγγενείς αρνητικοί παράμετροι: Ενώ, σε τοπικό δωδεκανησιακό επίπεδο υπολειτουργούσαν όλοι ανεξαίρετα οι παραγωγικοί κλάδοι, από τον πρωτογενή μέχρι και τον τριτογενή και σε Πανελλήνια κλίμακα απαραίτητη πρόβαλλε η εντατική προσπάθεια, ώστε να επουλωθούν “οι πληγές” που άφησε παντού πίσω της η απάνθρωπη φασιστο-ναζιστική κατοχή, σε συνδυασμό και με την άστατη εσωτερική στη χώρα, τότε κατάσταση.

Ενδεικτική, επί του προκειμένου, είναι η επισήμανση που είχε κάνει σε έκθεσή της, το 1947, η Αμερικανική Οικονομική Αποστολή, που τόνιζε: “...H Eλλάδα είναι η μόνη χώρα, όπου η καταστροφή των υλικών αγαθών συνεχίζεται, ενώ όλες οι άλλες χώρες ανασυγκροτούνται”. Επιπλέον, δυστυχώς, στην κρίσιμη εκείνη καμπή της Ελληνικής Ιστορίας, ανά τη χώρα απλωνόταν και μία ασύνετη εσωτερική διαμάχη.

Άγγιξε τα όρια Εθνικής συμφοράς, αλλά τελικά αποσβήθηκε. Συνέχισαν, όμως, από τότε να αιωρούνται στην πολιτική ζωή του τόπου, για μερικές ακόμη δεκαετίες, τα ίχνη της αδελφοκτόνου έντονης, ιδεολογικοπολιτικής διαπάλης.

Τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, εμφανής ήταν και ο αγροτικός χαρακτήρας του δωδεκανησιακού πληθυσμού, αλλά και αυτής της οικονομίας.

Προέκυπτε, τόσο εκ της κατανομής του πληθυσμού, όπου επί συνόλου 122.346 ατόμων, οι 67.500, ήτοι ποσοστό 55,30% ασχολούνταν ή αποζούσαν από τις γεωργικές και κτηνοτροφικές εργασίες, το δε εκ των δύο αυτών κατηγοριών της αγροτικής οικονομίας εισόδημα, αντιπροσώπευε το 44,25% του συνολικού της Δωδεκανήσου. Η δενδροκαλλιέργεια ήταν ένας σημαντικός κλάδος της δωδεκανησιακής γεωργίας.

Έτσι, ορθά σκεπτόμενος, και πράττοντας, με τα δεδομένα της εποχής εκείνης, ο Γενικός Διοικητής Δωδεκανήσου Ιωάννης Γεωργάκης, οργάνωσε και έθεσε σε εφαρμογή ένα ευρύτερο σχέδιο δενδροφύτευσης ελαιοδένδρων σε όλα τα νησιά του δωδεκανησιακού συμπλέγματος. Και σε συνεργασία με την Ένωση Γεωργικών Συνεταιρισμών Δωδεκανήσου προανήγγειλε ότι εντός του προσεχούς Ιανουαρίου 1952 θα άρχιζε συστηματική εκστρατεία για τη φύτευση ελαιοδένδρων, τα οποία διατίθενταν δωρεά σε οποιοδήποτε ενδιαφερόμενο το επιθυμούσε για δενδροφύτευση.

....

Πρώτη ημέρα της μάχης της ελιάς καθορίστηκε η 25η Ιανουαρίου και από την παραμονή ο Γενικός Διοικητής με δήλωσή του, που δημοσιεύθηκε και στον τοπικό τύπο, παρότρυνε τους αγρότες να ενστερνιστούν το σύνθημα του πολλαπλασιασμού των ελαιοδένδρων και τόνιζε: “...Δεν πειράζει πως αυτά που θα φυτέψετε σήμερα δεν θα αποδώσουν αμέσως. Ύστερα από λίγα χρόνια θα είναι και μόνιμη και αστείρευτη πηγή της οικονομικής ευημερίας σας...”.

Επίσης, και ο αείμνηστος πολιτικός μηχανικός και λόγιος Αθηναγόρας Θ. Κωνσταντινίδης, συντρέχοντας σε κάθε τι το προοδευτικό και χρήσιμο, που αφορούσε τη Ρόδο, όπως και ο πατέρας της Θεόδωρος, γιατρός και βουλευτής, με άρθρο του στις 6.1.1952, με τον τίτλο “Η ευλογημένη μάχη: Για την ελιά και την εκχέρσωση”, έγραφε, εκτός των άλλων: “...Ευλογημένα τα χέρια αυτών που θα στολίσουν τα απόσκεπα και τις απαλές πλαγιές των βουνοτόπων μας και τις ποδιές των χέρσων χωραφιών τους, με το ιερό δένδρο της ελιάς”.

Το πρώτο δεκαπενθήμερο φυτεύθηκαν 100.000 δενδρύλλια και στη συνέχεια μπολιάστηκαν 20.000 αγρελιές, ενώ η προτροπή του Γεωργάκη για τη Μάχη της Ελιάς, όπου και προσωπικά πήγε στην ύπαιθρο για να προσδώσει την ανάλογη βαρύτητα στην πρωτοβουλία του, βρήκε ανταπόκριση και στα υπόλοιπα νησιά, ιδιαίτερα στην Κω, Λέρο, Πάτμο, Λειψούς, Νίσυρο και Αστυπάλαια. Η δενδροφύτευση συνεχίστηκε και όλο το μήνα Φεβρουάριο, αφού ενεργοποιήθηκαν και όλοι οι Έπαρχοι. Ενώ, στην εξόρμηση συμμετείχαν και μαθητές, πρόσκοποι και φυσικά οι κατά τόπου Γεωργικοί Συνεταιρισμοί.
Αυτό που μας παρακίνησε να ανατρέξουμε 68 χρόνια πίσω:

Πρώτο, για να εξάρουμε τον τρόπο που ενεργούσε ο Γεωργάκης και δεύτερο ότι έκτοτε, αν και οι κλιματολογικές και εδαφολογικές συνθήκες των νησιών είναι ευνοϊκές, κατάλληλες για την ανάπτυξη της δενδροκαλλιέργειας, εντούτοις δεν δόθηκε συστηματική συνέχεια από κανένα άλλο υπεύθυνο τοπικό παράγοντα, να καταπιαστεί με το θέμα.

Ίσως, με την “τουριστική έπαρση” της “μονοκαλλιέργειας” που κατέβαλλε τους πάντες σχεδόν, τέτοια θέματα, όπως είναι η αναδιάρθρωση των καλλιεργειών, οι δενδροφυτεύσεις και γενικά περισσότερη προσοχή στον αγροτικό κλάδο, να εκτιμούνται ως ανάξια λόγου. Και όμως δεν πρέπει να υποτιμώνται, έστω και μικρότερης μορφής υποδείξεις της Διεύθυνσης Γεωργίας Δωδεκανήσου.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις αυτών που γνωρίζουν τα σχετικά με τα γεωργικά δωδεκανησιακά θέματα τα ορεινά εδάφη της Δωδεκανήσου μπορούν να καλυφθούν με 7,4 ακόμη εκατομμύρια περίπου από διάφορα δέντρα (αμυγδαλιές, ελιές, συκιές, χαρουπιές, κ.ά).

Πέραν τούτου, στην περιοχή μας δεν παρατηρείται να αναλαμβάνεται καμία σοβαρή προσπάθεια για πύκνωση ορισμένων τοποθετήσεων με καλλωπιστικής φύσεως δέντρα.

Απεναντίας, οι ξενιτεμένοι μας εκδήλωσαν τέτοιο ενδιαφέρον. Όπως γράφτηκε στον τοπικό Τύπο “Η Ροδιακή” της 6.11.1950 ο Παρροδιακός Σύλλογος “Απόλλων” είχε καθιερώσει τρία (3) βραβεία για την ανάπτυξη της καλλιέργειας καρποφόρων δέντρων.

Συγκεκριμένα με εγκύκλιο του Παρροδιακού Συλλόγου “Απόλλων” που εδρεύει στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, γνώρισε ότι με απόφαση των αρμοδίων Οργάνων του αποφασίστηκε: 1) να δοθούν τρία χρηματικά βραβεία σε άτομο ή Κοινότητα της Ρόδου ή οιουδήποτε, που θα φύτευε τα περισσότερα καρποφόρα δέντρα και 2) αποφασίστηκε, όπως παρακληθούν τα χωριά της Ρόδου να φυτεύσουν δεντροστοιχίες από ήρεμα κυπαρίσια, ούτως ώστε οι δημόσιοι δρόμοι που ενώνουν όλα τα χωριά μας της Ρόδου να αποτελέσουν μια μαγευτική και ατέλειωτη λεωφόρο κυπαρισιών, όπως είναι η λεωφόρος κυπαρισιών στο Πρεβεράνιο του Αγίου Ανδρέα πλησίον του Παραδεισίου.

Και όμως, τα θέματα της αναδιάρθρωσης των καλλιεργιών και οι παραγωγικές δενδροφυτεύσεις, καθώς και για καλλωπιστικούς σκοπούς, όσον κι’ αν φαίνονται δεύτερης και τρίτης προτεραιότητας, δεν παύουν να είναι ουσιώδη, εάν επιδιώκουμε να προχωράμε όλο και καλύτερα. Και με την ευκαιρία, καιρός είναι να αποβάλλουμε και το υπεραισιόδοξο σύμπλεγμα ότι τάχα η είσοδος στην Ευρωζώνη θα μας λύσει, ως δια μαγείας, όλα τα προβλήματα.