Κοινωνική και πολιτική παιδεία

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο Χαράλαμπος Βουτυράκης
h_vout@yahoo.gr

Ζούμε στην αρχή ενός αιώνα, που βλέπει την ανθρωπότητα να διαλύεται και με τη διάλυσή της να γίνεται η ζωή κόλαση για πολλούς και για όλους δυσάρεστη και επικίνδυνη.

Βλέπουμε στην παγκόσμια ιστορία της ανθρωπότητας να κατασκευάζονται υπερτροφικά κράτη όπως η Ρωσία, η Αμερική, η Κίνα, η Ευρωπαϊκή Ένωση που μάχονται ανόητα για υλικά αγαθά και καταστρέφουν το περιβάλλον. Βλέπουμε να κατασκευάζονται κακάσχημες και απάνθρωπες πολιτείες.

Βλέπουμε τους ανθρώπους να ζουν μέσα σε ανθυγιεινούς εργασιακούς χώρους και να μην ασχολούνται με πνευματικά αγαθά. Βλέπουμε την καλπάζουσα εξέλιξη της τεχνολογίας που σκοπεύει να εκτοξεύσει τη μηχανόδουλη ζωή μας στο αχανές κοσμικό διάστημα. Βλέπουμε ότι η παραγωγική έκρηξη δημιούργησε την κοινωνία της κατανάλωσης, τον άνθρωπο-μηχανή παραγωγής και εργαλείο πολέμου.

Μια από τις βασικές αιτίες αυτής της στρεβλής πορείας της ανθρωπότητας προς την παγκοσμιοποίηση για ένα καλύτερο μέλλον υποτίθεται, είναι η έλλειψη σκόπιμα, κοινωνικής και πολιτικής παιδείας. Ο βαθμός αυτής της έλλειψης διαφέρει από κράτος σε κράτος, με το δικό μας να βρίσκεται στην πρωτοπορία, όσον αφορά τον πολιτικό και κοινωνικό αναλφαβητισμό. Συζητούμε και παρακολουθούμε όλα τα ΜΜΕ και προσπαθούμε να καταλάβουμε το επίπεδο της πολιτικής και κοινωνικής παιδείας μας.

Ανατρέχοντας στην αντίστοιχη γνώση των Αρχαίων Ελλήνων και τη συμμετοχή τους στην πολιτική και τα κοινά, διαπιστώνουμε ότι στην Αθήνα είχαν δασκάλους τους σοφιστές που έργο τους ήταν ακριβώς να διδάσκουν τους πολίτες πώς να κατανοούν την πολιτική. Με άλλα λόγια να γνωρίζουν πώς λειτουργεί η πολιτική, ώστε να μπορούν να αποφασίζουν σωστά για το καλό της πόλης τους και πώς να επιχειρηματολογούν για ζητήματα της κοινωνίας και της πολιτικής, παρά τις αντιρρήσεις του Πλάτωνα για τη χρησιμότητα των Σοφιστών.

Από τότε μέχρι σήμερα, διάφορες αιτίες μάς στέρησαν αυτή την εκπαίδευση. Μερικές από τις αιτίες αυτές είναι οι διαδοχικές κατακτήσεις της χώρας μας από Ρωμαίους, Βυζαντινούς, Γενοβέζους, Βενετσιάνους, Τούρκους. Ακολούθησαν οι πόλεμοι οι απελευθερωτικοί, ο Πρώτος Παγκόσμιος, οι Βαλκανικοί, ο Μικρασιατικός, ο Δεύτερος Παγκόσμιος, ο Εμφύλιος.

Πάντα ο τράχηλός μας ήταν κάτω από ζυγό, ακόμη και σήμερα βρισκόμαστε υπό την επιτροπεία της Γερμανικής Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έτσι μας διαμορφώθηκε μια ταξική συνείδηση ραγιά, υπόδουλου, που μας έχει διαποτίσει από γενιά σε γενιά και ο φόβος μας κάθε φορά για την ξένη και ντόπια εξουσία, έγινε μόνιμο κοινωνικό φαινόμενο, δύσκολο να αλλάξει.

Ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας μας ήταν και εξακολουθεί να είναι βέβαιο, πως το καθεστώς δεν μπορεί να αλλάξει, ακόμη κι αν αλλάζουν τα πρόσωπα με ή χωρίς εκλογές. Μετά την επανάσταση του 1821 απαλλαγήκαμε μεν από τετρακόσια χρόνια οθωμανικής σκλαβιάς αλλά μας επιβλήθηκε επιτροπεία από ξένα κέντρα εξουσίας όπως των Άγγλων, Γάλλων, Γερμανών, Ρώσων, οπότε για πολλά χρόνια η απαίτηση των πολιτών ήταν η απελευθέρωση από αυτά τα κέντρα.

Ακολούθησε ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος και μετά το τέλος του, την εξουσία αναλάμβαναν στρατιωτικοί με πραξικοπήματα, μέχρι και τη δικτατορία Μεταξά. Ακολούθησαν ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, η Γερμανική κατοχή, ο Εμφύλιος και ο διχασμός σε καλούς και κακούς Έλληνες. Έτσι αποτύχαμε να αποκτήσομε δημοκρατικό πολιτισμό.

Επίσης οι πολιτικοί δεν φρόντισαν ποτέ και σκόπιμα, να χρησιμοποιήσουν την εκπαίδευση για να διαμορφώσουν συνειδητούς πολίτες. Προτίμησαν να κρατήσουν χαμηλό το μορφωτικό μας επίπεδο επιλέγοντας την επαγγελματική, σε βάρος της ανθρωπιστικής, πολιτικής, κοινωνικής και πολιτιστικής εκπαίδευσης, δημιουργώντας πολίτες ακριβή αντίγραφα, εργαλεία παραγωγής και τα παιδιά τους ανταλλακτικά. Επίσης καλλιέργησαν τον ατομικισμό και το βόλεμα, τις πελατειακές σχέσεις, τη διαπλοκή συμφερόντων και πολιτευτών, παραμελώντας την αξιοκρατία, την κοινωνική δικαιοσύνη, τη διαφάνεια τον ανθρωπισμό και την ισότητα για όλους.

Επίσης δεν ανάγκασαν κανένα από αυτούς που έβλαψαν την κοινωνία να λογοδοτήσει. Γι’αυτό δεν διαμορφώσαμε πολιτική συνείδηση και δεν ασχοληθήκαμε όσο έπρεπε με τον πολιτισμό, και την ιστορία αλλά με την επίδειξη και τον καταναλωτικό τρόπο ζωής. Κάποιον Δημοκρατικό τρόπο λειτουργίας των Θεσμών αποκτήσαμε μετά την μεταπολίτευση που ξεκίνησε χωρίς να διατηρηθεί μια δημοκρατική εκπαίδευση. Με τέτοια ιστορική διαδρομή, είναι φυσικό να χάσουμε πολύτιμο χρόνο για μια κοινωνική και πολιτική ανάπτυξη και να σχηματίσομε λάθος πρότυπα.

Τέλος, το κακό συμπλήρωσε η σύγχρονη βαθύτατη κρίση, που παραλύει και ακινητοποιεί τη σκέψη και την ουσιαστική κριτική. Η κρίση επίσης, αποθαρρύνει τη φαντασία και τη δημιουργική δραστηριότητα και μας υποβάλλει την ιδέα ότι δεν μπορούμε να αλλάξομε τίποτα το ουσιαστικό στην κοινωνία με την κοινή δράση μας, ούτε να πάρομε στα χέρια μας τη διαχείριση των κοινών υποθέσεων.

Η κρίση μπορεί τελικά να οδηγήσει σε “μαγικές λύσεις”, να ευνοήσει βίαιες και αυταρχικές πρακτικές, να δημιουργήσει φανταστικές ενοχές και αποδιοπομπαίους τράγους, και να οδηγήσει σε πολιτική και κοινωνική οπισθοδρόμηση.

Σήμερα μέσα στην οικονομική κρίση και την απαξίωση όλου του πολιτικού κόσμου, φάνηκε η εικονική οικονομική μας κατάσταση. Φάνηκε πως ο νεοπλουτισμός δεν είχε κανόνες ούτε ηθική.

Αποτέλεσμα είναι αυτό που όλοι ζούμε, δηλαδή η άκρατη βία, ο λόγος του διχασμού, η άνοδος της ακροδεξιάς με τις μεταλλάξεις της και το κομμάτιασμα της κοινωνίας.

Ένα ακόμη χαρακτηριστικό μας λόγω κρίσης, είναι πως δεν έχουμε την αίσθηση ότι ανήκουμε σε μια οργανωμένη κοινωνία και πιστεύουμε, πως ό,τι παθαίνουμε φταίει πάντα ο άλλος. Γεννάται έτσι το ερώτημα πώς να αλλάξουμε συμπεριφορά αν δεν αλλάξουν πρώτα οι αντιπρόσωποί μας πολιτικοί;

Η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι να εκπαιδεύσουμε τις νέες γενιές από το νηπιαγωγείο και σε όλες τις επόμενες βαθμίδες της εκπαίδευσης, ώστε να μάθει να συμπεριφέρεται ο κάθε πολίτης σαν ένα κύτταρο της κοινωνίας που χωρίς την ευημερία της, κανείς δεν πρόκειται να έχει καλύτερη κοινωνική, πολιτική, πολιτιστική και οικονομική ζωή.