Μεσαιωνολόγιο: «Ερωτικά αδικήματα και τιμωρία στο Βυζάντιο»

Rodiaki NewsRoom

ΜΕΡΟΣ Β’
Στο προηγούμενο Μεσαιωνολόγιο εστιάσαμε στη μοιχεία και πώς αυτή αντιμετωπιζόταν στο Βυζάντιο, ανάλογα και με το ποιος υπέπιπτε στο ερωτικό αυτό αδίκημα.

Τα αδικήματα όμως που είχαν σχέση με το σεξ ήταν πολλά, ειδικά σε μία εποχή γεμάτη καταπίεση και σίγουρα δεν τα άφηναν ατιμώρητα όταν τα εντόπιζαν, με ποινές συχνά πολύ σκληρές.

Αιμομιξία
Η αντιμετώπιση της γυναίκας για το έγκλημα της αιμομιξίας, τουλάχιστον από τον πολιτειακό νομοθέτη, υπήρξε επιεικέστερη απ’ ό,τι του άνδρα, γιατί σε διάφορες μορφές διαπράξεως του εγκλήματος - π.χ. σύναψη σαρκικών σχέσεων από έναν άνδρα με μητέρα και κόρη, για να τιμωρηθεί η γυναίκα απαιτείται δόλος.

Εμφανίζεται λοιπόν η βυζαντινή έννομη τάξη να θεωρεί τη γυναίκα ως άτομο με περιορισμένη κοινωνική δραστηριότητα, που εκ των πραγμάτων της απέκλειε τη γνώση όχι μόνο των νόμων, αλλά και πραγματικών γεγονότων που μπορεί να διαδραματίζονταν, κατά το κοινώς λεγόμενο, πίσω από την πλάτη της.

Διγαμία
Η «Εκλογή» αντιμετώπισε με επιείκεια τη διγαμία για τη γυναίκα. Έτσι, ο μεν δίγαμος άνδρας υφίστατο την ποινή του δαρμού, διότι ο νομοθέτης θεώρησε τη διγαμία ως διακεκριμένη πορνεία, η δε συναυτουργός γυναίκα είχε μόνο αστικές κυρώσεις, που συνίσταντο στην άμεση εκδίωξη από το συζυγικό οίκο αυτής και των τέκνων της.

Ο «Πρόχειρος Νόμος» (απάνθισμα νόμων ή μεμονωμένοι νόμοι και αντικατέστησαν την «Εκλογή» κατά τη Δυναστεία των Ισαύρων) όπως και τα «Βασιλικά» (νομοθετική συλλογή που αποτελεί την κορύφωση της νομοθετικής δραστηριότητας των πρώτων Μακεδόνων αυτοκρατόρων) ακολουθώντας την κανονική νομοθεσία, θεωρούν τη διγαμία μοιχεία και απειλούν με ποινή όχι μόνο τον άνδρα αλλά και τη γυναίκα, την οποία όμως απαλλάσσουν σε περίπτωση πραγματικής πλάνης.

Ομοφυλοφιλία
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να προστεθεί και η ομοφυλοφιλία, ως ένα άλλο θεωρούμενο αδίκημα που διέπρατταν άνδρες και γυναίκες. Ενώ όμως για τους άνδρες δράστες υπάρχουν βαρύτατες κυρώσεις, αφού ως ποινή γι’ αυτούς ορίστηκε και για τους δύο δράστες ο δια ξίφους θάνατος, για τις γυναίκες δεν προβλέπεται καθόλου στην πολιτειακή ποινική νομοθεσία της εποχής.

Υπήρχε γυναικεία ομοφυλοφιλία αλλά για κάποιους λόγους ήταν ποινικά αδιάφορη για την Πολιτεία. Ίσως επειδή, όπως υποστήριξε ο Πιτσάκης, είναι πρακτικά λιγότερο εμφανής από την ανδρική.

Πάντως είναι αναμφισβήτητο ότι υπήρχε και απόδειξη αυτού είναι οι πολυάριθμες απαγορεύσεις στα πατερικά κείμενα.

Πορνεία
Οι βυζαντινοί νόμοι δεν απαγόρευαν την πορνεία, μια που τη θεωρούσαν «ευκολίαν». Ας δούμε όμως παραδείγματα της αμφιθυμίας των βυζαντινών νόμων απέναντι στις λεγόμενες πόρνες, που δεν ήταν μόνο αυτές που αμείβονταν για τις υπηρεσίες τους...

Ελαφρύτερο αδίκημα από τη μοιχεία ήταν η πορνεία, που διέπρατταν οι άγαμες γυναίκες ή οι χήρες, όταν είχαν σαρκική σχέση με άνδρες.

Στην πορνεία όμως έχουμε μια ιδιαίτερη, δυσμενή μεταχείριση μιας ορισμένης κατηγορίας γυναικών. Ήδη, από τους προ του Χριστιανισμού αυτοκράτορες, τιμωρούνταν οι γυναίκες που ήταν ιέρειες και παραβίαζαν την επαγγελία περί αγνείας

Κατά τη διάταξη αυτή, επιβάλλεται και στο Βυζάντιο η ποινή του θανάτου στη διακόνισσα, η οποία συνήπτε γάμο ή είχε εξώγαμη σαρκική σχέση. Την ίδια ποινή και επιπλέον δήμευση υφίστατο και ο συναυτουργός. Ειδικά για τις μοναχές όμως, σύμφωνα με μεταγενέστερη διάταξη, έχουμε επιεικέστερη μεταχείριση, διότι επιβάλλεται η ασφαλής φύλαξή τους στο μοναστήρι.

Στα πορνεία υπήρχαν κοπέλες από δέκα ετών και άνω. Ήταν δούλες, αιχμάλωτες, αλλά και κοπέλες που συγκέντρωναν οι πορνοβοσκοί από τις επαρχίες, αγοράζοντάς τες από τους γονείς τους.

Σε τέτοιες περιπτώσεις υπογραφόταν συνήθως συμβόλαιο που όριζε το χρόνο παραμονής της κοπέλας στο πορνείο, ενώ συχνά υπήρχαν και εγγυητές για την τήρηση του συμβολαίου.

Η αιμομιξία τιμωρείτο στο Βυζάντιο με αποκεφαλισμό. Αλλά ειδικά γι’ αυτή την περίπτωση ο νόμος απάλλασσε πλήρως τον πατέρα.

Κτηνοβασία
Διαστροφή στο Βυζάντιο θεωρούνταν φυσικά και η κτηνοβασία, τόσο για τους άντρες όσο και για τις γυναίκες. Η πολιτεία θεωρούσε τους κτηνοβάτες λεπρούς, δηλαδή ηθικά μολυσμένους και επέβαλλε σκληρές ποινές. Σεξουαλικά αδικήματα στη Μεσαιωνική Ρόδο του 15ου αι. και η προσπάθεια πάταξης τους.

Μετά την 1η Πολιορκία του 1480, λόγω της οικονομικής ανάπτυξης που επήλθε στη Ρόδο, από την ειρήνη με τους Τούρκους, αναγκάζουν το Μέγα Μάγιστρο Pierre D’ Aubusson να επέμβει για να επαναφέρει στην τάξη κι αυτούς τους μοναχούς Ιππότες.

Επιβάλλει βαριές ποινές στους μοιχούς, τις μοιχαλίδες, τους προαγωγούς, τους παιδεραστές και τους τζογαδόρους. Ειδικά για τους παιδεραστές αλλά και τις χριστιανές που θα έρχονταν σε επαφή με τους Τούρκους εμπόρους ή τους Εβραίους που κατέφθαναν στο νησί και γενικά για όλους τους χριστιανούς που θα είχαν επαφή με αλλόθρησκους, η ποινή ήταν Θάνατος στην Πυρά, ένα μέτρο που μάλλον λειτούργησε περισσότερο σαν εκφοβισμός, αφού δεν υπάρχουν καταγραφές ότι εφαρμόστηκε ποτέ στη Ρόδο.

Πηγές:
ΒΑΣΙΛΙΚΗ Α. ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΟΥ, «Έγκλημα και τιμωρία στο Βυζάντιο», εκδόσεις Ιδρύματος Γουλανδρή Χόρν
ΦΑΙΔΩΝΑΣ ΚΟΥΚΟΥΛΕΣ, «Βυζαντινών Βίος και Πολιτισμός» 2ος τόμος, εκδόσης Παπαζήσης
ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΡΥΝΤΑΚΗΣ, ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΔΑΛΚΟΣ, ΑΓΓΕΛΟΣ ΧΟΡΤΗΣ, ΕΚΤΟΡΑΣ ΧΟΡΤΗΣ, «Η άγνωστη πλευρά του Βυζαντίου. Ιστορικά παράδοξα.», Εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ
www.mixanitouxronou.gr
www.diadrastika.com
www.e-istoria.com
http://byzmettyhes.gr
el.wikipedia.org