Αναδεικνύεται σε όλο του το μεγαλείο ο αρχαιολογικός χώρος της Φιλερήμου

Βαρβάρα Μπογδάνου

Οι εργασίες θα ολοκληρωθούν σε ενάμιση χρόνο

Εκτεταμένες εργασίες ανάδειξης και διαμόρφωσης του αρχαιολογικού χώρου της Φιλερήμου πραγματοποιούνται τον τελευταίο ενάμιση χρόνο, με σκοπό την προστασία και ανάδειξη της πλούσιας πολιτιστικής κληρονομιάς της περιοχής.

Το έργο έχει προϋπολογισμό 1.100.000 ευρώ είναι ενταγμένο στο επιχειρησιακό πρόγραμμα Νοτίου Αιγαίου 2014-2020 και εκτιμάται ότι θα έχει ολοκληρωθεί σε περίπου ενάμιση χρόνο.

Έχοντας οδηγό τον ειδικό σύμβουλο της περιφέρειας νοτίου Αιγαίου για τεχνικά θέματα και πρώην δήμαρχο Ιαλυσού Σάκη Στάγκα και την πρόεδρο της κοινότητας Ιαλυσού Στεφανία Στάγκα επισκεφθήκαμε τους χώρους των εργασιών, και είδαμε από κοντά την προσεγμένη και σημαντική δουλειά που γίνεται.

Όταν το έργο τελειώσει θα δώσει μία διαφορετική εικόνα στον αρχαιολογικό χώρο αλλά και στη γύρω περιοχή του λόφου της Φιλερήμου καθώς τα κτίσματα στο βυζαντινό κάστρο θα αποκατασταθούν και θα δοθούν προς χρήση, θα δημιουργηθεί ένα θέατρο χωρητικότητα 200 ατόμων για τη φιλοξενία εκδηλώσεων, ενώ ο περιβάλλων χώρος θα αποκτήσει νέα δέντρα και φυτά καθώς και περιπατητικά μονοπάτια.

«Η Φιλέρημος είναι ένας χώρος με μοναδικό περιβάλλον φυσικού κάλλους και ένα από τα σεβάσματα διαχρονικά όλων των θρησκειών. Το 2004 πραγματοποιήθηκε μία μελέτη από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου και κατόπιν τον ίδιο χρόνο πήρε την έγκριση από το ΚΑΣ. Η μελέτη ήταν ύψους 2 εκατ. ευρώ» δήλωσε στη «Ροδιακή» ο κ. Στάγκας μιλώντας για την υπόθεση και πρόσθεσε:

«Περίμενα ως δήμαρχος Ιαλυσού για πολύ καιρό την ένταξη αυτού του έργου. Μετά από παραινέσεις στο υπουργείο Πολιτισμού εντάχθηκε η πρόταση στο ΕΣΠΑ. Εντάχθηκε συγκεκριμένα ένα τμήμα της ύψους 1.100.000 ευρώ στο επιχειρησιακό πρόγραμμα του ΕΣΠΑ 2014-2020 με παράταση έως το ‘21».

Σύμφωνα με τον κ. Στάγκα, το έργο έχει ξεκινήσει εδώ και ενάμιση χρόνο και περιλαμβάνει:
- Την πλήρη διαμόρφωση των κτηρίων που περικλείονται στο βυζαντινό κάστρο το οποίο χρησιμοποιήθηκε διαχρονικά από τους Ιππότες, τους Οθωμανούς και από τους Ιταλούς μέχρι την απελευθέρωση, στα οποία προβλέπεται να δημιουργηθεί ένα εκθετήριο για την αρχαιολογική τοποθεσία της Φιλερήμου, χώρος εκδηλώσεων για 200 άτομα, χώρος ενημέρωσης, προβολών και πλήρης κατασκευή βοηθητικών χώρων.

- Την τοποθέτηση σύγχρονου φωτισμού, ο οποίος θα ξεκινά από το σημείο που είναι ο σταυρός προς την οδό του Γολγοθά, και θα φτάνει μέχρι και το βυζαντινό κάστρο.
- Την αντικατάσταση της παλιάς περίφραξης και την τοποθέτηση νέας περίφραξη μήκους 2,5 χιλιομέτρων.

- Τη δημιουργία πυροπροστασίας στο πλαίσιο της οποίας θα τοποθετηθεί ανά 55 μέτρα πυροσβεστικός κρουνός. Η τροφοδοσία με νερό θα γίνεται από ιταλική-αρχαία δεξαμενή χωρητικότητας 400 κυβικών η οποία επισκευάζεται.
- Τη δημιουργία παρτεριών για δέντρα και λουλούδια τα οποία θα ποτίζονται από την ίδια δεξαμενή. Επίσης θα αφαιρεθούν τα παλιά και ξερά δέντρα ενώ θα γίνει και καθαρισμός όλου του χώρου.

- Τη δημιουργία πεζοδρόμων οι οποίοι θα είναι επισκέψιμοι ακόμα και από άτομα με αναπηρίες.
- Την κατασκευή νέων τουαλετών εντός του αρχαιολογικού χώρου.

- Την ανάδειξη και του μικρού αρχαιολογικού χώρου έξω από το σημερινό έγκλειστο χώρο που περιλαμβάνει εκκλησία του 10ου αιώνα.
- Τη διαμόρφωση του υπάρχοντος χώρου στάθμευσης.

Σημειώνεται ότι στο πλαίσιο του έργου τοποθετήθηκαν ήδη δύο αλεξικεραυνα για την προστασία των μνημείων και του περιβάλλοντος δασικού χώρου.

Από την πλευρά της η πρόεδρος της κοινότητας Ιαλυσού Στεφανία Στάγκα δήλωσε στη «Ροδιακή» ότι οι εργασίες είναι άκρως σημαντικές. Πρωτίστως για την προστασία του αρχαιολογικού χώρου της Φιλερήμου και ακολούθως για την περαιτέρω ανάδειξή του.

Στάθηκε μάλιστα στη σημασία που έχει για την περιοχή η ύπαρξη του αρχαιολογικού αυτού χώρου και των σημαντικών μνημείων που διαθέτει, τονίζοντας ότι όταν τα έργα τελειώσουν θα αναδείξουν και πολλές άλλες πλευρές της Φιλερήμου, οι οποίες είναι άγνωστες στο ευρύ κοινό.

Εν κατακλείδι ο κ. Στάγκας εξέφρασε δημόσια τις ευχαριστίες του στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου και στον περιφερειάρχη Γιώργο Χατζημάρκο για το ενδιαφέρον τους, λέγοντας μάλιστα ότι επί θητείας της παρούσας περιφερειακής αρχής έγιναν πολλά έργα για τη Φιλέρημο.

Όπως είπε, πέρα από τους καθαρισμούς, τοποθετήθηκε φωτισμός στην οδό Φιλερήμου, έγιναν έργα στήριξης του εδάφους και τέλος ολοκληρώθηκαν οι εργασίες αποκατάστασης του καμπαναριού στον ναό της Παναγίας Φιλερήμου προϋπολογισμού 310.000 ευρώ.

Άγιος Γεώργιος Χωστός
Ανεβαίνοντας την κεντρική είσοδο προς τον αρχαιολογικό χώρο, αριστερά βρίσκεται ο μονόχωρος καμαροσκέπαστος ναός του Αγίου Γεωργίου του Χωστού που η παράδοση θέλει στην κρύπτη του να φυλασσόταν η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Φιλερήμου. Το προσωνύμιο «Χωστός» προέκυψε από τη θέση του ναού ως προς το φυσικό ανάγλυφο του εδάφους, καθώς το κτίσμα είναι ημιυπόγειο και το επίπεδο δώμα του ίσα που διακρίνεται από το έδαφος γύρω του.

Η ανέγερσή του τοποθετείται στο β’ μισό του 15ου αι. Φαίνεται να πρόκειται για το ταφικό παρεκκλήσιο επιφανούς φράγκικης οικογένειας, συνδεδεμένης με αυτήν, ή τον στενό κύκλο, του Μεγάλου Μαγίστρου Pierre d’ Aubusson (1476-1503). Η σύνδεση αυτή πιστοποιείται από τον θυρεό που φέρει μία από τις ιπποτικές μορφές που απεικονίζεται στον ζωγραφικό διάκοσμο του ναού και αποδίδεται είτε στην οικογένεια Cornal, από την οποία καταγόταν η μητέρα του Μαγίστρου, είτε στην οικογένεια Nantouillet.

Το ενδιαφέρον του εικονογραφικού προγράμματος, το οποίο εν γένει ακολουθεί το ρεύμα του εκλεκτικισμού, εστιάζεται στην κάτω ζώνη των κάθετων τοίχων στους οποίους εικονίζεται πομπή Ιπποτών και φραγκοντυμένων οικογενειών συνοδευόμενων από τους προστάτες αγίους τους. Οι Ιππότες παριστάνονται πάνοπλοι γονυκλινείς και δεόμενοι μπροστά από τους πάτρωνες αγίους, οι οποίοι τους προστατεύουν κάτω από τους ανοιγμένους μανδύες τους. Στα ενδύματά των Ιπποτών, αλλά και μπροστά από τον καθένα έχει αποτυπωθεί το οικόσημό του.

Στο βόρειο τοίχο εικονίζονται τα μέλη μίας οικογένειας, προφανώς των αφιερωτών, να δέονται γονυκλινή κάτω από τη σκέπη του αγίου. Ένας ακόμη δωρητής απεικονίζεται στα δεξιά της παράστασης της Sacra Conversazione («Ιερά Συνομιλία») που αναπτύσσεται στη θέση του τεταρτοσφαιρικού θόλου.

Στον μικρό ναό προβλέπεται να γίνει αποκατάσταση της σκεπής και πλήρης συντήρηση στις ιπποτικές τοιχογραφίες στο εσωτερικό καθώς και στο πάτωμα που παρουσιάζει προβλήματα. Επίσης θα τοποθετηθεί ειδικός μηχανισμός που θα κρατά σταθερή τη θερμοκρασία στο εσωτερικό χειμώνα-καλοκαίρι για να διατηρούνται οι τοιχογραφίες και να μην καταστρέφονται από τις καιρικές συνθήκες.

Ο σημερινός χώρος στάθμευσης που θα διαμορφωθεί κατάλληλα

Οι τοιχογραφίες με τους Ιππότες από το εσωτερικό του ναού του Αγίου Γεωργίου του Χωστού

Ο Άγιος Γεώργιος ο Χωστός είναι εκκλησία του 15ου αιώνα

Διαμόρφωση του χώρου εντός του αρχαιολογικού ιστού

Αποκατάσταση της παλιάς εισόδου στον αρχαιολογικό χώρο

Αναστηλώθηκε ήδη το κτίσμα στο οποίο οι φραγκισκανοί μοναχοί έφτιαχναν το περίφημο λικέρ Sette Erbe (επτά βότανα)

Το ένα από τα δύο αλεξικέραυνα που τοποθετήθηκαν στο λόφο

Θα αποκατασταθεί και το μονοπάτι που οδηγεί στον χώρο του βυζαντινού κάστρου

Αναστήλωση των κτισμάτων του βυζαντινού κάστρου. Στην έκταση μπροστά από αυτά θα διαμορφωθεί ο χώρος του θεάτρου χωρητικότητας 200 ατόμων

Ένα μεγάλο μέρος της νέας περίφραξης έχει ήδη τοποθετηθεί

Διακρίνεται το εσωτερικό του κτίσματος στο οποίο φτιαχνόταν το λικέρ Sette Erbe, με όλη την υποδομή που χρησιμοποιούνταν τότε

Εργασίες στην οροφή του κτηριακού συγκροτήματος που χρησιμοποιούνταν από τους Ιταλούς αξιωματικούς ως λέσχη

Τα παρτέρια δεξιά της κεντρικής εισόδου αποκαταστάθηκαν για να φυτευτούν δέντρα και νέα φυτά

Ο κ. Σάκης Στάγκας

Η κ. Στεφανία Στάγκα