Η εξέλιξη του ΑΕΠ στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μεταξύ των ετών 2009 και 2019 και το σχέδιο Ανάκαμψης της Οικονομίας μας

Rodiaki NewsRoom

Του Γιάννη Σαμαρτζή
Οικονομολόγου

Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) εκφράζει το ποσό της συνολικής αξίας της παραγωγής μιας Οικονομίας και ορίζεται ως η συνολική αξία σε χρηματικές μονάδες όλων των τελικών αγαθών και υπηρεσιών, τα οποία παράγονται σε μία ορισμένη χρονική περίοδο, συνήθως σε ένα χρόνο.

Το ΑΕΠ είναι η συχνότερη χρησιμοποιούμενη, παγκοσμίως, μονάδα μέτρησης του συνολικού μεγέθους μιας οικονομίας, ενώ το ΑΕΠ ανά κάτοικο, δηλαδή το κατά κεφαλήν ΑΕΠ εκφρασμένο σε μονάδες αγοραστικής δύναμης (ΜΑΔ), χρησιμοποιείται για τη σύγκριση των συνθηκών διαβίωσης, ή ακόμη για την παρακολούθηση της οικονομικής σύγκλισης ή αποκλιμάκωσης στις χώρες της ΕΕ.

Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ προκύπτει αν διαιρέσουμε το ΑΕΠ ενός έτους με τον πληθυσμό της χώρας του ίδιου έτους και θεωρείται το καλύτερο μέτρο επίδοσης της Οικονομίας από τη μία χρονική περίοδο στην άλλη.

Η μονάδα αγοραστικής δύναμης (ΜΑΔ) είναι μία μονάδα τεχνητού νομίσματος που εξαλείφει τις διαφορές στα επίπεδα των τιμών μεταξύ των χωρών. Έτσι, ένα ΜΑΔ (μία μονάδα αγοραστικής δύναμης) εκφράζει τον ίδιο όγκο αγαθών και υπηρεσιών σε όλες τις χώρες. Δηλαδή, η μονάδα αυτή επιτρέπει τον ουσιαστικό βαθμό σύγκρισης των οικονομικών δεικτών ανάμεσα στις χώρες. Επομένως, οι ισοτιμίες αγοραστικής δύναμης είναι δείκτες που χρησιμοποιούνται για να συγκριθεί το βιοτικό επίπεδο δύο ή περισσοτέρων χωρών, λαμβάνοντας υπόψη τις διαφορές στις αμοιβές και τις διαφορές στο κόστος ζωής των νοικοκυριών.

Σύμφωνα με τα δημοσιευμένα στοιχεία του πίνακα της Eurostat, παρατηρούμε ότι η χώρα μας, ενώ το έτος 2009 είχε συγκλίνει και πλησίασε στο 95% του μέσου όρου των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το έτος 2019 υποχώρησε ραγδαία και κατρακύλησε στο 68%. Και, ενώ υπολοιπόταν μόλις κατά 5% του μέσου όρου των χωρών της ΕΕ, υποχώρησε κατά 27 ποσοστιαίες μονάδες, δηλαδή από το 95% στο 68% Άλλες χώρες, με αισθητά χαμηλότερη ανάπτυξη στους ρυθμούς του ΑΕΠ την περίοδο του 2009 και, κυρίως αυτές των πρώην Ανατολικών Χωρών, όπως η Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία, Τσεχία, Ουγγαρία, Πολωνία, Ρουμανία, Σλοβενία και Σλοβακία, με εξαίρεση τη Βουλγαρία και την Κροατία, όχι απλώς μας πλησίασαν, αλλά μας ξεπέρασαν στους ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ιρλανδία, αν και εισήλθε από τις πρώτες χώρες στα μνημόνια, εξήλθε ταχύτατα και μάλιστα παρουσίασε ιλιγγιώδη ανάπτυξη, προσεγγίζοντας σε ποσοστά το 191 τοις εκατό, δηλαδή δύο φορές περίπου του μέσου όρου της ΕΕ και τρεις φορές περίπου, μεγαλύτερο ποσοστό από αυτό της Ελλάδος.

Φανταστείτε ότι, το 1980 το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ελλάδος ήταν υψηλότερο της Ιρλανδίας, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας. Όμως, εδώ, δεν πρέπει να θεωρηθεί ότι η κατακόρυφη πτώση του ΑΕΠ στη χώρας μας οφείλεται στην είσοδό μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην προσχώρηση στο Ευρώ - όπως τουλάχιστον ισχυρίζονται οι αρνητές του Ευρώ - ,γιατί στη δεκαετία του 2000 η οικονομία μας απογειώθηκε και σύμφωνα με τον δημοσιευμένο πίνακα της Eurostat, το 2009 φτάσαμε στο 95% και προσεγγίσαμε το μέσο όρο των χωρών της ΕΕ.

Η απώλεια των 27 ποσοστιαίων μονάδων του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) της χώρας μας, προέκυψε από την υπερβολική διόγκωση του Δημοσίου Χρέους - οφειλόμενο στα επί σειρά ετών δημοσιονομικά ελλείμματα - , το οποίο μας οδήγησε στα τρία επώδυνα μνημόνια που διήρκησαν μακρά περίοδο, σε αντίθεση με τις υπόλοιπες χώρες (Ιρλανδία, Ισπανία, Πορτογαλία και Κύπρο) που εξήλθαν εντός διετίας περίπου.

Υπολογίζεται, ότι το τρέχον έτος, λόγω της υγειονομικής κρίσης της πανδημίας και της αβεβαιότητας που δημιούργησε ο κορωνοϊός - όπου το τουριστικό μας προϊόν μειώθηκε κατά 65% περίπου και το σύνολο της επιχειρηματικής δραστηριότητος έχει πληγεί δραματικά - το ΑΕΠ της Ελλάδος θα κλείσει με ύφεση κατά 10 περίπου ποσοστιαίες μονάδες.

Ωστόσο, από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το οποίο ίδρυσε η Ευρωπαϊκή Ένωση για να αντιμετωπιστούν τα αποτελέσματα της πανδημίας, θα εισρεύσουν στην Ελλάδα πόροι 32 δισ. Ευρώ. Από τα ποσά αυτά τα 19 δισ. θα δοθούν υπό μορφή επιδοτήσεων και τα υπόλοιπα 13 δισ. θα χορηγηθούν ως δάνεια σε υγιείς- καινοτόμες και δυναμικές ιδιωτικές επιχειρήσεις, με την προϋπόθεση ότι αυτές θα έχουν εξασφαλίσει τραπεζικά δάνεια αντίστοιχου ύψους. Αυτό σημαίνει ότι το σύνολο των ιδιωτικών επενδύσεων, μόνο από την ενέργεια αυτή, θα αγγίξει τα 26 δισ. ευρώ, ενώ συνολικά (με τα 19 δισ. των επιδοτήσεων) υπολογίζεται να αξιοποιηθούν 45 δισ. ευρώ. Εξυπακούεται, ότι τα ποσά αυτά θα χορηγηθούν σύμφωνα με τους κανόνες του Ταμείου Ανάκαμψης και κάτω από ενισχυμένη Ευρωπαϊκή εποπτεία.

Για την αξιοποίηση του ποσού των 32 δισ. ευρώ, η οποία θα συμβάλλει σε μία δυναμική ανάπτυξη του ΑΕΠ, καταρτίστηκε το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας με επιτροπή αξιόλογων οικονομολόγων, υπό την εποπτεία του νομπελίστα οικονομολόγου Κου Χριστόφορου Πισσαρίδη, καθηγητή του Πανεπιστημίου Κύπρου.

Το σχέδιο ανάκαμψης θα κινηθεί, σύμφωνα με την επιτροπή της ΕΕ, στη μετάβαση 4άρων βασικών πυλώνων της οικονομίας:
1. Την «πράσινη μετάβαση», με σκοπό τη σημαντική μείωση του ενεργειακού κόστους και την αξιοποίηση της χώρας μας σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, σε συνδυασμό με την προστασία του περιβάλλοντος.

2. Την  «ψηφιακή μετάβαση», με σκοπό τη μετεξέλιξη των δημόσιων υπηρεσιών σε ψηφιακές, ώστε να επιτευχθεί, μεταξύ άλλων, η αναβάθμιση των ψηφιακών υπηρεσιών που παρέχει το Δημόσιο στους πολίτες, καταπολεμώντας έτσι τη γραφειοκρατία.
3. Τη «μεταρρύθμιση» της εργασίας, με σκοπό την αξιοποίηση και ενίσχυση των θέσεων εργασίας και επομένως, στην καταπολέμηση της ανεργίας.

4. Τις ιδιωτικές επενδύσεις και τον θεσμικό μετασχηματισμό, με σκοπό τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των δημόσιων επενδύσεων, ώστε να ενισχυθούν και να «παίξουν» σημαντικότερο ρόλο στην ανάπτυξη της οικονομίας.

Στόχος των μέτρων του σχεδίου ανάκαμψης είναι η δημιουργία υγιών και δυναμικών επιχειρήσεων - με ενσωμάτωση της τεχνολογίας με την καινοτομία - , προσαρμοσμένων σε ένα νέο βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης, με εξωστρεφή προσανατολισμό και δυναμισμό, ώστε η χώρα μας να διεκδικήσει μία αναβαθμισμένη και ανταγωνιστική θέση στη διεθνή αγορά, προσφέροντας παράλληλα και ποιοτικές θέσεις εργασίας.

Γενικότερα, στόχος του σχεδίου ανάπτυξης είναι η χρηματοδότηση των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων, τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα, για να αυξηθεί σημαντικά το επίπεδο των επενδύσεων, δεδομένου ότι το 2019 οι ελληνικές επενδύσεις κάλυπταν μόλις το 10% του ΑΕΠ, σε σύγκριση με το 22% του μέσου όρου της Ευρωζώνης.

Εν κατακλείδι, η συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση που υπογράφηκε στο Μάαστριχτ της Ολλανδίας στις 7 Φεβρουαρίου 1992 και τέθηκε σε ισχύ την 1η Νοεμβρίου 1993, στην οικονομική της διάσταση δεν απέβλεπε σε μεγάλες οικονομικές ανισότητες μεταξύ των κρατών-μελών της, αλλά στην άμβλυνση των ανισοτήτων που θα οδηγούσαν στην δικαιότερη και ταχύτερη σύγκλιση των Οικονομιών, ιδιαίτερα μεταξύ των χωρών του Βορρά και του Νότου.

ΠΙΝΑΚΑΣ

Το ΑΕΠ των 27 χωρών της ΕΕ των ετών 2009 και 2019 σε τρέχουσες τιμές, και το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε ποσοστά (ΕΕ 27=100)

Πηγή: Eurostat Statistics Explained - Στοιχεία εξαχθέντα τον Αύγουστο του 2020 (Ανάρτηση 7/12/2020)