Ο μοναδικός ρόλος της ιστορίας

Φίλιππος Ζάχαρης

Κανένας δεν θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι το 2020 ήταν ένα έτος – ορόσημο για τις ανθρώπινες σχέσεις, τουναντίον ήταν ένα έτος που τις επιβάρυνε σημαντικά και λόγω κορωνοϊού, αλλά κυρίως λόγω της αδυναμίας των πολιτών ανά τον κόσμο να οριοθετήσουν εκ νέου τις σχέσεις τους και να προβούν στις δέουσες αλλαγές.

Ο κόσμος άλλαξε προς το χειρότερο το 2020. Η καχυποψία μεγάλωσε, η επιθετικότητα γιγαντώθηκε και κοντά σε όλα αυτά, οι ιδεολογίες ξέπεσαν ακόμη περισσότερο. Εξακολουθούν βέβαια να υπάρχουν φωτεινά περάσματα, χαραμάδες αισιοδοξίας πως αυτός ο κόσμος μπορεί να αλλάξει έστω και αυτές τις κρίσιμες στιγμές, πως τη θέση της στείρας λογικής θα πάρει η μεθοδική σκέψη και ο πόθος για το διαφορετικό, που αν μη τι άλλο φαντάζει ως η μόνη ελπίδα για ετούτο τον μονοδιάστατο κόσμο.

Το γεγονός και μόνο ότι πλέον δεν υπάρχουν συγκεκριμένα σχέδια για την τιθάσευση των πολιτών λόγω του ότι αυτοί έχουν ήδη υποταχθεί χωρίς πολλές αντιρρήσεις, η σκέψη και μόνο πως δεν χρειάζεται πια τα όργανα της τάξης να κάνουν την βρώμικη δουλειά καθώς έχει γίνει συνείδηση σε όλους ότι μόνο με την παρανομία και την διαφθορά μπορεί να ανέλθει κανείς οικονομικά, όλα αυτά δείχνουν ότι έχουμε περάσει σε μία νέα εποχή χωρίς γενναιότητες και αυτοθυσίες.

Έπρεπε λοιπόν να φτάσουμε στο 2020 για να νοιώσουμε την ανάγκη να γυρίσουμε το βλέμμα μας πίσω, να επικαλεστούμε αρχαία ρητά που μπορούν να μας επαναφέρουν στο δρόμο της ομαλότητας, πέρα από κάθε υποδεικνυόμενο καταστροφικό σκεπτικό τέλμα. Χρειάστηκε να ξανανοίξουμε τα βιβλία και να απολαύσουμε τον μοναδικό τρόπο με τον οποίο, για παράδειγμα, οι αρχαίοι Αθηναίοι βίωναν μοναδικές στιγμές στον δημόσιο χώρο, γιατί αφενός αυτός ο δημόσιος χώρος δεν υπάρχει, και αφετέρου η πολιτική έχει γίνει μέθοδος εξαπάτησης. Θα δει κανείς σε κείνες τις εποχές πως πολίτης χωρίς πολιτική θεωρούταν ξένος στην πόλιν, σε όλο αυτό το σύστημα άμεσης δημοκρατίας και δικαιοσύνης.

Όλοι διαπιστώνουμε ότι με την εντρύφιση στον εξοστρακισμό, την γραφή παρανόμων, τους λαξευμένους στις πέτρες νόμους, τα Ανθεστήρια, την Εκκλησία του Δήμου, την Ηλιαία που αποτελούνταν από 6.000 δικαστές («Ηλιασταί»), οι οποίοι προέρχονταν από τις 10 Φυλές της Αθήνας, αλλά και την Βουλή των 500 όπου ο Αθηναίος πολίτης μπορούσε να εκλεγεί βουλευτής μόνο δύο φορές και οι θητείες του δεν μπορούσαν να είναι διαδοχικές, με όλα αυτά λοιπόν αξίζει να θυμηθούμε τι σημαίνει να ζει κανείς υπό καθεστώς πραγματικής δημοκρατίας.

Και ευτυχώς που υπάρχει και η ιστορία για να μας ταξιδεύει σε όλον αυτό τον κόσμο της αρχαιότητας, στις μεσαιωνικές κομμούνες πριν προκύψει η καταστροφική για τους πολίτες καπιταλιστική αστική χωροθέτηση που άλλαξε τις συνθήκες του αλληλέγγυου ανταλλακτικού εμπορίου και όλων αυτών των εθίμων που ζωντάνευαν μέχρι και λίγο μετά τους παγκοσμίους πολέμους, τις ευρωπαικές γειτονιές. Η ιστορία όμως είναι ιστορία και δεν πρέπει να θλίβει αλλά να διδάσκει. Εξαρτάται βέβαια από τον καθένα πως εισπράττει τα ιστορικά γεγονότα και ποια από αυτά επιλέγει να μνημονεύσει.

Η μικρή αναδρομή όμως κάποτε σταματά και το σήμερα παίρνει την θέση της ιστορικής μνήμης. Σκέπτομαι λοιπόν, ότι ένας Επιτάφιος του Περικλή δεν πρόκειται να ξαναυπάρξει, πως Μεταρρύθμιση όπως αυτή του Κλεισθένη δεν θα προκύψει, το ίδιο όπως και η Κομμούνα του Παρισιού και η Ισπανία του ’36. Αλλά αυτές είναι σκέψεις και μόνο σκέψεις. Στο διάβα μας θα συναντήσουμε προφανώς και άλλα, πολλά και σημαντικά γεγονότα που ίσως ανασύρουν ξεχασμένες θεωρίες από τα σκονισμένα κιτάπια.

Δεν μιλώ για κάποια επανάσταση, για όσους αυτό νομίσουν. Μιλώ για την αναβάθμιση του εσωτερικού μας ρυθμού, την επαναλειτουργία του ρολογιού της σκέψης και την ρητή αγαλλίαση της ψυχής. Και αυτό για όλους εκείνους που δεν βρίσκουν ελπίδα και ζεστασιά στο Υπάρτατο Όν, την ανακούφιση στο Επέκεινα.

Ο κόσμος θα αλλάξει ακόμη περισσότερο το 2021. Το μυστικό όμως είναι πως θα συντονιστούν οι ψυχικοί κόσμοι των ανθρώπων. Και αυτό μόνο η ιστορία μπορεί να το κάνει. Και σαφώς αυτή που κατήγγειλε μια για πάντα τον αυταρχισμό και την κάθε είδους καταστολή. Γιατί με την ιστορία ανατρέπονται τα πάντα όσο και αυτό να μην γίνεται πιστευτό.