Διακρίσεις κατά των γυναικών στην αγορά εργασίας

Φίλιππος Ζάχαρης

Οι γυναίκες συνεχίζουν να υποαπασχολούνται σε όλα τα επίπεδα όχι εξαιτίας των επαγγελματικών τους προσόντων αλλά λόγω των διακρίσεων που συνεχίζουν να υφίστανται λόγω φύλου.

Και αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι ειδικά στην ΕΕ έχουν ληφθεί δεκάδες αποφάσεις που αφορούν την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών, και έχουν δοθεί σημαντικά κίνητρα και νέες ευκαιρίες στις γυναίκες για ίση συμμετοχή και δυνατότητα διεκδίκησης θέσεων εργασίας.

Το γεγονός όμως και μόνο ότι εν έτει 2021 οι γυναίκες υφίστανται μισθολογικές διακρίσεις λόγω φύλου συν του γεγονότος των σεξουαλικών παρενοχλήσεων αλλά και απειλών στην αγορά εργασίας, αυτό από μόνο του δείχνει πως παρά τις σημαντικές προόδους το πρόβλημα παραμένει.

Η πρόταση της Κομισιόν
Η Κομισιόν υπέβαλε πριν από λίγες ημέρες πρόταση σχετικά με τη μισθολογική διαφάνεια, ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι γυναίκες και οι άνδρες στην ΕΕ λαμβάνουν ίση αμοιβή για όμοια εργασία. Η πρόταση, προβλέπει μέτρα μισθολογικής διαφάνειας, όπως η πληροφόρηση των ατόμων που αναζητούν εργασία σχετικά με τις αμοιβές, το δικαίωμα πληροφόρησης σχετικά με τα επίπεδα αμοιβών για εργαζομένους που εκτελούν όμοια εργασία, καθώς και οι υποχρεώσεις των μεγάλων εταιρειών να υποβάλλουν στοιχεία σχετικά με το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων.

Η πρόταση ενισχύει επίσης τα μέσα που έχουν στη διάθεσή τους οι εργαζόμενοι ώστε να διεκδικούν τα δικαιώματά τους και διευκολύνει την πρόσβαση στη δικαιοσύνη. Οι εργοδότες δεν θα έχουν τη δυνατότητα να ζητούν από τα άτομα που αναζητούν εργασία το μισθολογικό ιστορικό τους και θα πρέπει να παρέχουν ανωνυμοποιημένα μισθολογικά δεδομένα κατόπιν αιτήματος των εργαζομένων. Οι εργαζόμενοι θα έχουν επίσης το δικαίωμα αποζημίωσης για μισθολογικές διακρίσεις.

Το δικαίωμα της ίσης αμοιβής μεταξύ γυναικών και ανδρών για όμοια εργασία ή για εργασία της αυτής αξίας αποτελεί θεμελιώδη αρχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τη Συνθήκη της Ρώμης το 1957.

Η απαίτηση εξασφάλισης ισότητας της αμοιβής ορίζεται στο άρθρο 157 της ΣΛΕΕ και στην οδηγία για την αρχή των ίσων ευκαιριών και της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε θέματα εργασίας και απασχόλησης. Ας δούμε όμως τι λένε και τα στοιχεία για τις μισθολογικές διακρίσεις μεταξύ ανδρών και γυναικών.

Τα στοιχεία της Eurostat
Σύμφωνα με την Eurostat, οι μέσες ακαθάριστες ωριαίες αποδοχές των γυναικών είναι χαμηλότερες από τις αντίστοιχες των ανδρών, ενώ το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων στην ΕΕ εξακολουθεί να είναι της τάξεως του 16% περίπου και μειώνεται με πολύ αργούς ρυθμούς ή και αυξάνεται ακόμη σε ορισμένα κράτη-μέλη.

Επίσης, ο δείκτης του συνολικού μισθολογικού χάσματος μεταξύ των φύλων δείχνει ότι οι μισθολογικές διαφορές στην ΕΕ των 28 είναι περίπου 40%.

Το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων είναι το αποτέλεσμα μιας ολόκληρης σειράς ανισορροπιών μεταξύ των φύλων στην αγορά εργασίας και δεν οφείλεται σε διαφορές μορφωτικού επιπέδου, καθώς στον τομέα αυτόν οι γυναίκες στην ΕΕ έχουν στην πραγματικότητα καλύτερες επιδόσεις από τους άνδρες.

Προκαλείται όμως από παράγοντες όπως ο διαχωρισμός με βάση το φύλο στην εκπαίδευση, την κατάρτιση και την απασχόληση, ο επαγγελματικός διαχωρισμός, η ανισορροπία στην εκπροσώπηση των φύλων σε διευθυντικές θέσεις και θέσεις λήψης αποφάσεων, η συχνότερη χρήση από πλευράς γυναικών της δυνατότητας μερικής απασχόλησης και οι συχνότερες και πιο μακρόχρονες διακοπές της σταδιοδρομίας τους λόγω του άνισου καταμερισμού των οικιακών και οικογενειακών υποχρεώσεων και των ευθυνών φροντίδας μεταξύ γυναικών και ανδρών και, τέλος, η υποτίμηση των εργασιών που εκτελούνται από γυναίκες.

Μισθολογικό χάσμα
Στο ερευνητικό σημείωμα με τίτλο “Tackling the gender pay gap: not without a better work-life balance” (Το πρόβλημα του μισθολογικού χάσματος μεταξύ των φύλων δεν είναι δυνατόν να αντιμετωπισθεί αν δεν υπάρξει καλύτερη ισορροπία προσωπικής και επαγγελματικής ζωής) του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων, αναφέρεται ότι στην ΕΕ οι γυναίκες είναι τέσσερις φορές πιθανότερο να εργάζονται σε θέσεις μερικής απασχόλησης ή με συμβάσεις προσωρινής απασχόλησης σε σύγκριση με τους άνδρες.

Επιπλέον, το ποσοστό των γυναικών σε ηλικία εργασίας που είναι οικονομικά ανενεργές είναι σχεδόν διπλάσιο από αυτό των ανδρών.

Το ένα πέμπτο των γυναικών που ζουν σε συνθήκες φτώχειας δεν είναι ενεργές στην αγορά εργασίας λόγω ευθυνών φροντίδας και οικιακών υποχρεώσεων.

Σύμφωνα με το ερευνητικό σημείωμα, αυτό μπορεί ιδίως να απηχεί την έλλειψη οικονομικών και ποιοτικών παιδικών σταθμών και υπηρεσιών φροντίδας για άλλα εξαρτώμενα άτομα, καθώς και την έλλειψη πολιτικών που να καθιστούν την εργασία ελκυστική από οικονομική άποψη και άλλων μέτρων, όπως ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας για γυναίκες και άνδρες.