Οι προτάσεις του ΤΕΕ Δωδεκανήσου και του συλλόγου Αρχιτεκτόνων

Rodiaki NewsRoom

Για το πλαίσιο χωροταξικού σχεδιασμού της περιφέρειας

Οι προτάσεις του ΤΕΕ Δωδεκανήσου, επί της διαβούλευσης της ΣΜΠΕ για το Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού ΠΝΑι κατατέθηκαν προς το ΥΠΕΝ και την ΠΝΑΙ, σε συνεργασία με τον Σύλλογο Αρχιτεκτόνων Δωδεκανήσου, τις Μόνιμες Επιτροπές Κω-Καλύμνου-Καρπάθου και τους αρμόδιους Τομείς του ΤΕΕ Δωδεκανήσου.

Οι προτάσεις κατέθηκαν εμπρόθεσμα, όπως συντάχθηκαν από την αρμόδια επιτροπή, μέλη της οποίας ήταν ο Πρόεδρος του ΤΕΕ Δωδεκανήσου κ. Αντώνης Γιαννικουρής, η Πρόεδρος της Αντιπροσωπείας ΤΕΕ Δωδεκανήσου κα Μαρίζα Χατζηλαζάρου, ο Πρόεδρος του ΣΑΔ κ. Γιώργος Σκιαδόπουλος, οι Πρόεδροι των Μόνιμων Επιτροπών Κω, Καλύμνου και Καρπάθου κ. Γιώργος Χρυσουλάκης, κα Ευαγγελία Μπιλλήρη και κ. Νίκος Μπερτζουάνης αντίστοιχα, ο Τομεάρχης Χωροταξίας και Πολεοδομικού Σχεδιασμού κ. Σωτήρης Αριστείδου, ο Τομεάρχης Περιβάλλοντος κ. Γεράσιμος Παρασκευάς και η Τομεάρχης Οδικής Ασφάλειας κα Βαρβάρα Στεφανίδου.

Αναλυτικά, οι προτάσεις, όπως κατατέθηκαν σύμφωνα με το υπ’ αριθμ. 244/19-04-2021 εγγράφο προς το ΥΠΕΝ και την ΠΝΑι:
«Τα Περιφερειακά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΠΠΧΣΑΑ) είναι σχέδια στρατηγικού χαρακτήρα τα οποία καθορίζουν τις βασικές προτεραιότητες και στρατηγικές επιλογές για την ολοκληρωμένη και αειφόρο ανάπτυξη σε επίπεδο της Περιφέρειας και δίνουν τις κατευθύνσεις για τη χωρική διάρθρωση των βασικών δικτύων και υπηρεσιών διοικητικής, κοινωνικής και τεχνικής υποδομής.

Η υπό εξέταση μελέτη «Αξιολόγηση, αναθεώρηση και εξειδίκευση του Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ» ανατέθηκε το 2013 και αφορά την προγραμματική περίοδο 2017-2021 (συνολικά 15 έτη) με μεσοπρόθεσμο ορίζοντα εφαρμογής την πενταετία 2017-2021 η οποία έχει παρέλθει χωρίς να έχουν ενσωματωθεί κρίσιμα ζητήματα που ανέκυψαν μέσα από την οικονομική κοινωνική και υγειονομική κρίση και μακροπρόθεσμο ορίζοντα τη δεκαετία 2022-2031 που πρέπει κατ’ αναλογία να εμπλουτιστεί και να επεκταθεί μέχρι το 2036.

Απαιτείται έλεγχος τροποποίηση και επικαιροποίηση της μελέτης που παρουσιάζει σοβαρότατες ελλείψεις και αστοχίες με γνώμονα τις ιδιαιτερότητες και ιδιομορφίες του συμπλέγματος των νησιών της Περιφέρειας του Νοτίου Αιγαίου, γεγονός που καθιστά μη βιώσιμο το να τεθούν υπό καθεστώς οριζόντιων και εφαρμοστέων μέτρων που θα προκαθορίσουν και δεσμεύσουν την αναπτυξιακή πορεία τους για την επόμενη δεκαετία.

Επομένως απορρίπτουμε κάθε μορφή οριζόντιας και καθολικής κατεύθυνσης σχετικά με αρτιότητες, όρους δόμησης, αποστάσεις κτισμάτων από ρέματα ή αιγιαλό με δεσμευτικό χαρακτήρα για τα νησιά μας.

Προτείνουμε να ισχύσει το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο και οι αναφορές που γίνονται στα κεφάλαιο 4.9.1 «Θαλάσσιος και παράκτιος χώρος» (σελ293) και 4.11.7 «Κλιματική αλλαγή» (σελ317) της ΣΜΠΕ να έχουν χαρακτήρα γενικών κατευθύνσεων για τα υποκείμενα και υπερκείμενα επίπεδα σχεδιασμού απαλείφοντας κανονιστικές διατάξεις, ειδάλλως η πλειονότητα των εκτάσεων εκτός σχεδίου θα παραμείνει αδόμητη, γεγονός που συνεπάγεται τον εξανεμισμό των υφιστάμενων περιουσιών των συμπολιτών μας με ανατροπή και φρένο στην αναπτυξιακή πορεία της οικονομίας των νησιών μας.

Πιο συγκεκριμένα:
• Απορρίπτουμε τη θέσπιση απόστασης των 50 μέτρων αναφορικά με τα υδατορέματα. Η κάθε υδραυλική μελέτη οριοθέτησης θα πρέπει να αξιολογείται ξεχωριστά (όπως συμβαίνει τώρα) από την εκάστοτε αρμόδια υπηρεσία. Η οριζόντια θεσμοθέτηση αποστάσεων είναι τελείως αβάσιμη. Το κάθε υδατόρεμα έχει τη δικιά του ιδιομορφία. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι αν ισχύσει η συγκεκριμένη διάταξη, η πλειονότητα των οικοπέδων σε νησιά όπως στην Κω θα παραμείνουν αδόμητα.

• Απορρίπτουμε τη θέσπιση απόστασης των 150 μέτρων από παράκτια ζώνη – μη οριοθετημένο αιγιαλό και 120 μέτρων από οριοθετημένο αιγιαλό. Να ισχύσουν οι τα υφιστάμενα νομοθετικά πλαίσια, καθότι με τον τρόπο αυτό θα χαθεί η περιουσία των συμπολιτών μας.

• Απορρίπτουμε την κατηγοριοποίηση σε αναπτυσσόμενες και ανεπτυγμένες περιοχές. Σαφώς και στηρίζουμε τον εναλλακτικό τουρισμό, αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να καταργηθεί ο μαζικός τουρισμός ξαφνικά σε τόσο μεγάλες νησιωτικές εκτάσεις. Η μετάβαση από τον μαζικό προς τον εναλλακτικό τουρισμό θα χρειαστεί να γίνει σταδιακά και όχι με οριζόντια μέτρα.

• Απορρίπτουμε κάθε μορφής αποδοχή εννοιών φέρουσας ικανότητας, πυκνότητας ή κορεσμού. Τα νησιά μας έχουν ανάγκη από εξέλιξη, αναβάθμιση και προάσπιση των υποδομών τους. Τα ενεργειακά αποθέματα τα τελευταία έτη βελτιώνονται (δημιουργία φραγμάτων, νέων εργοστασίων ΔΕΗ, κ.λπ.). Ειδικά κατά τη διάρκεια της τρέχουσας και πολύχρονης οικονομικής κρίσης, δεν δύναται να τεθεί φρένο στις επενδύσεις, τις οποίες έχει ανάγκη ο τόπος μας.

Επιπρόσθετα η ανάγκη καθορισμού των προδιαγραφών και της διαδικασίας αναγνώρισης του υφιστάμενου οδικού δικτύου ως κοινόχρηστου έχει προκύψει με ιδιαίτερη ένταση το τελευταίο χρονικό διάστημα και αποτελεί στοιχείο καθοριστικό για την οικοδομησιμότητα των εκτός σχεδίου γηπέδων, αλλά και για την ασφάλεια των επενδύσεων.

Οι διαδικασίες αναγνώρισης είναι μακρόχρονες και δαιδαλώδεις με αποτέλεσμα δρόμοι που λειτουργούν επί δεκαετίες να μην είναι αναγνωρισμένοι και να μη μπορεί να χωροθετηθεί οποιαδήποτε δραστηριότητα με πρόσωπο σε αυτούς. Με τον πρόσφατο πολεοδομικό Νόμο γίνεται αναφορά ότι το δίκτυο αυτό αναγνωρίζεται μέσω των τοπικών χωρικών σχεδίων αλλά και πάλι αυτή είναι μια μακροχρόνια διαδικασία.

Υπάρχουν περιοχές όπου υπάρχει κτηματολόγιο (Ρόδος – Κως – Λέρος με βάση το Κτηματολόγιο των Ιταλών αλλά και άλλες που έχουν ενταχθεί στο Εθνικό Κτηματολόγιο) και στις οποίες μπορεί να γίνει αναφορά ότι το οδικό δίκτυο που καταγράφεται κτηματολογικά να αποτελεί κοινόχρηστο χώρο και να μην απαιτείται οποιαδήποτε διαδικασία αναγνώρισης.

Κριτήρια για τον χαρακτηρισμό δύναται επιπλέον να είναι:
• Η ύπαρξη υφιστάμενου δρόμου στις αεροφωτογραφίες του 2015.

• Η ύπαρξη σημείου σύνδεσης με υφιστάμενη διεθνή, εθνική ή επαρχιακή οδό.

• Οι πράξεις αναγνώρισης οδών ως προϋφισταμένων του 1923.

• Δρόμοι ασφαλτοστρωμένοι οι οποίοι συντηρούνται από δημοτικά ή περιφερειακά έργα.

• Λόγοι σκοπιμότητας, που καθιστούν αναγκαία τη χάραξη δημοτικού οδικού δικτύου, ιδίως για την εξυπηρέτηση των αναγκών οικιστικών περιοχών, περιοχών παραγωγικών και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, οργανωμένων υποδοχέων δραστηριοτήτων, χώρων πολιτιστικού ενδιαφέροντος.

• Υφιστάμενες παραγωγικές επενδύσεις με εγκεκριμένες ΑΕΠΟ στις οποίες έχουν περιληφθεί οι συγκεκριμένοι δρόμοι ως μοναδικοί δρόμοι πρόσβασης σε αυτές.

• Με κοινή απόφαση των Υπουργών Υποδομών και Μεταφορών και Περιβάλλοντος και Ενέργειας μπορούν να εξειδικεύονται τα κριτήρια χαρακτηρισμού, οι προδιαγραφές, η ελάχιστη διατομή και τα λοιπά γεωμετρικά χαρακτηριστικά και προδιαγραφές ασφαλείας των δημοτικών οδών.

• Το δημοτικό οδικό δίκτυο των περιοχών εκτός εγκεκριμένων ρυμοτομικών σχεδίων και εκτός ορίων οικισμών προϋφισταμένων του 1923 ή κάτω των 2.000 κατοίκων μπορεί να χαρακτηρίζεται με τα προεδρικά διατάγματα έγκρισης των Τοπικών και των Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων, καθώς και με τις διοικητικές πράξεις έγκρισης των οργανωμένων υποδοχέων δραστηριοτήτων.

Ανά ενότητα επί του αρχικού κειμένου της πρότασης του Β1 σταδίου της μελέτης του ΠΠΧΣΑΑ Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου προτείνονται τα εξής:

Στην ενότητα Β.1.1.β-2.2 Χωρικές ενότητες τριτογενούς τομέα
Περιοχές Ειδικών δράσεων και μορφών τουρισμού
• Να συμπεριληφθεί η περιοχής της Νοτίου Καρπάθου όπου αναπτύσσεται ήδη εναλλακτικός τουρισμός για το άθλημα της ιστιοσανίδας (serf) αφού στην περιοχή τα χαρακτηριστικά, η συχνότητα και τα δεδομένα των ανέμων είναι ιδανικά για το αθλημα. Επίσης υπάρχει δυνατότητα για την διοργάνωση παγκόσμιων αγώνων, όπως έγιναν πριν 10 περίπου χρόνια.

Στην ενότητα Β.1.1.β-2.4 Πύλες του δικτύου μεταφορών και διαμετακομιστικά κέντρα εθνικής και περιφερειακής εμβέλειας
• Δεδομένου της νησιωτικότητας κάθε σημείο εισόδου – εξόδου στα κατοικημένα νησιά της Περιφέρειας, το οποίο εντάσσεται στο πρωτεύον και τοπικό δίκτυο θαλασσίων και αεροπορικών μεταφορών, εξυπηρετώντας μόνιμες ή/και εποχικές ανάγκες (μετακίνηση κατοίκων – επισκεπτών και διακίνηση αγαθών) συνιστά θεμελιώδη προϋπόθεση για τη βιωσιμότητα κάθε νησιωτικής οντότητας.
Σε αυτό το πλαίσιο σαν στρατηγική κατεύθυνση με χωρική εξειδίκευση πρέπει να ενταχθεί και η Ρόδος στα πλαίσια του ναυπηγοεπισκευαστικού τομέα.

• Όσον αφορά την λειτουργία ως διαμετακομιστικά κέντρα θα μπορούσαν να αναλάβουν κεντροβαρικοί λιμένες νησιών που έχουν ή/και μπορούν να συγκεντρώνουν προϊόντα πρωτογενούς παραγωγής και μεταποίησης, όπως Καλύμνου Ρόδου και Καρπάθου σε ενίσχυση της διασύνδεσης με Κρήτη.(....)

Στην ενότητα Β.1.1.γ-5.2.1 Ενέργεια
Ως προς τις ανεμογεννήτριες / αιολικά πάρκα:
Εκφράζουμε τον προβληματισμό μας ως προς τα κριτήρια χωροθέτησης των αιολικών πάρκων. Τα κριτήρια αυτά πρέπει να είναι εναρμονισμένα και βάσει των ιδιαιτεροτήτων που επικρατούν στα νησιά της περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου.

Πιο συγκεκριμένα:
• Πρέπει να τονιστεί και για αυτό το κεφάλαιο, πως οι οριζόντιες πρακτικές δεν μπορούν να έχουν εφαρμογή σε ένα νησιωτικό σύμπλεγμα τόσο ποικιλόμορφο όπως αυτό της περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου. Οφείλει λοιπόν στις τοπικές κοινωνίες, η κεντρική διοίκηση, να αναφέρει ξεκάθαρα, πως οι συγκεκριμένοι όροι και περιορισμοί (π.χ. αποστάσεις από την ακτή κλπ.) θα περιγράφουν στα επερχόμενα ΤΧΣ και ΕΧΣ, τα οποία θα αφορούν συγκεκριμένα κάθε δημοτική ενότητα ή δημοτικό διαμέρισμα.

• Για την εκάστοτε εγκατάσταση, απαιτείται μια έγκριση χωροθέτησης, η οποία θα αξιολογηθεί σε τοπικό επίπεδο, τηρώντας τις γενικές κατευθύνσεις του ΠΠΧΣ, χωρίς όμως να στερεί το δικαίωμα και στα κατά τόπους ΤΧΣ και ΕΧΣ να ορίζουν τους ειδικούς όρους και περιορισμού.

Στην ενότητα Β.1.1.δ-1.2 Επίπεδο Καλλικράτειων Δήμων Ομάδας ΙΙ Στην θεματική Περιβάλλον – Πολιτισμός – Τοπίο – Ασφάλεια / Θωράκιση
• Έλεγχος επιπέδων οδικού θορύβου με την βοήθεια ηλεκτροκίνησης
• Οι χαράξεις του δρόμων να προβλέπουν την προστασία των εδαφών για την ασφάλεια χρήσης του οδικού δικτύου σε περίπτωση φυσικών καταστροφών.

Στην ενότητα Β.1.1.δ-1.3 Επίπεδο Καλλικράτειων Δήμων Ομάδας ΙΙΙ Στην θεματική Μηχανισμοί διαχείρισης της ανάπτυξης
• Εκπόνηση μελετών πολεοδόμησης κύριων αστικών κέντρων, μελετών εξυγίανσης τουριστικών περιοχών, τοπικές αναπλάσεις οικισμών, ειδικές θεματικές μελέτες (π.χ. κυκλοφορίας – στάθμευσης, αστικού τοπίου)

• Βελτίωση – συντήρηση – επέκταση οδικού δικτύου σύνδεσης λιμένα – αεροδρομίου – κάθετη και οριζόντια σήμανση οδικού δικτύου ΡΟΔΟΥ

• Χωρική – Οικιστική ανάπτυξη Οριοθετήσεις οικισμών Ν. Ρόδου, Μεγίστης, Τήλου, Χάλκης και Σύμης.
Mε την προϋπόθεση ότι θα ληφθούν υπ’ όψη από το ΥΠΕΝ όλες οι παραπάνω διατυπωθείσες προτάσεις θεωρούμε ότι το υπό διαβούλευση Περιφερειακό Χωροταξικό σχέδιο κινείται στην σωστή κατεύθυνση αναφορικά με το μέλλον των νησιών μας.

Σε κάθε περίπτωση, αφού θα έχει προηγηθεί έγκαιρη και δημοκρατική διαβούλευση με τους εκάστοτε τοπικούς φορείς, σε δεύτερη φάση θα μπορούσαν να καθοριστούν μέσα στα πλαίσια σύνταξης τοπικών πολεοδομικών σχεδίων, ειδικοί όροι και διατάξεις που θα λαμβάνουν υπόψη την εντοπιότητα και την ξεχωριστή μορφολογία, ιδιομορφία του κάθε νησιωτικού τόπου.