O ιός του παρηκμασμένου πολιτισμού

Φίλιππος Ζάχαρης

Η ιστορία είναι ο αδιάψευστος μάρτυρας όλων όσων συμβαίνουν και από τη μια στιγμή στην άλλη αλλάζουν τους συσχετισμούς στις ανθρώπινες υποθέσεις.

Μόνο αυτή μπορεί να προσφέρει κάποια στιγμή την αλήθεια, τους λόγους που κάτι έγινε και κάτι που δεν έγινε. Οι άνθρωποι, ως μοιραίοι παίχτες που καλούνται να διαδραματίσουν ενίοτε κομβικό ρόλο στην επίλυση των αδιεξόδων, αυτοί είναι που στο τέλος μπερδεύονται μετά τις όποιες επαναστάσεις για το ποια κοινωνία πρέπει να επιλέξουν και να δημιουργήσουν στη θέση αυτής που κατήργησαν.

Αυτό συνέβαινε πάντοτε όσο καιρό υπήρχε διάθεση και θέληση για την αλλαγή των βιοτικών συνθηκών, τις εποχές εκείνες κατά τις οποίες ο ολοκληρωτισμός οδηγούσε σε στοχευμένες αντιδράσεις και διαμαρτυρίες που ανέτρεπαν τα πάντα και που με την πραγματοποίηση της αλλαγής τα ηνία δυστυχώς δίνονταν και πάλι σε νέες εξουσίες, χωρίς να κοιτά κανείς τι θα μπορούσε να δημιουργήσει για πρώτη φορά, ποιους Θεσμούς να αλλάξει και ποιες νοοτροπίες να καλλιεργήσει.

Η ιστορία όμως συνεχίζει να καταγράφει τα γεγονότα και μάλιστα όλα αυτά που αλλάζουν άρδην τους συσχετισμούς, την επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων, τις σχέσεις μεταξύ τους, τις προοπτικές για έναν άλλο κόσμο που σαφώς δεν θα είναι στρωμένος με ροδοπέταλα αλλά που δεν θα αναδύει αυτή τη δυσοσμία λόγω των ατελείωτων προκλήσεων και παραμορφώσεων σε κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο και κανείς δεν πρέπει να αναφέρεται επί του παρόντος σε εικονικές στρεβλώσεις.

Τα γεγονότα που εκτυλίσσονται καθημερινά ανατρέπουν τα δεδομένα και δίνουν την αφορμή για νέες σκέψεις, για νέα εφαλτήρια, για το πως και με ποιο τρόπο μπορεί να γεννηθεί ο νέος κόσμος. Η πανδημία, για παράδειγμα, λειτούργησε και λειτουργεί ως αφορμή για τον καθένα από εμάς να αναλογιστεί αν τα κράτη είναι ικανά να αντιμετωπίσουν κρίσιμες καταστάσεις, αν ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας μπορεί να δώσει τις κατάλληλες οδηγίες αποφυγής μιας ακόμα υγειονομικής τραγωδίας, αν όλοι οι υπόλοιποι Οργανισμοί έχουν ακόμη νωπή την επιχειρηματολογία για τη δικαιολόγηση της ύπαρξής τους.

Και δεν είναι μόνο η πανδημία, αλλά όλο αυτό το παγκόσμιο πλέγμα εξουσίας που καταρρέει υπό το βάρος της αμφισβήτησης – έστω σιωπηλής - των πάντων. Από κράτη και Θεσμούς, μέχρι το ίδιο το νόημα της ζωής. Και αυτό γιατί η ζωή έχει απολέσει από καιρό το νόημά της όταν το ενδιαφέρον εστιάζεται αποκλειστικά και μόνο στην ανεξέλεγκτη κατανάλωση υλικών προϊόντων και οι αξίες συζητούνται μονάχα αν θέλουμε να στιγματίσουμε κάποιον πως δεν συμβαδίζει με τα σημερινά πρότυπα.

Όμως και αυτή τη φορά θα καταλαγιάσει κάποτε ο κουρνιαχτός για την έξοδο προς την εικονική ελευθερία. Θα έρθει, με λίγα λόγια, η ώρα που δεν θα χρειάζονται προστατευτικές μάσκες και εμβόλια, η στιγμή που όλοι θα μπορούν να κάθονται άφοβα ο ένας δίπλα στον άλλο. Τι θα έχουν να πουν όμως; Πώς χρειάστηκαν δύο χρόνια για να εξαλείψει ένας ιός ή μήπως απλώς θα περιμένουν το νέο μεταλλαγμένο και πιο επικίνδυνο ιό;

Και σε τελική ανάλυση, όλη η επόμενη ζωή εφεξής θα περιστρέφεται γύρω από την καταπολέμηση της εκάστοτε πανδημίας; Εύλογες λοιπόν οι απορίες.
Η ιστορία όμως συνεχίζει να καταγράφει και αυτό που απουσιάζει παντελώς είναι η δημιουργική κριτική στον εφησυχασμό του κόσμου και πάνω απ’ όλα η θέληση για ενεργητική εμπλοκή στη ρητή εξάλειψη των ως τώρα ισχυόντων δεδομένων. Γιατί με τη σιωπηρή απλώς αμφισβήτηση δεν αίρεται κανένα αδιέξοδο. Γιατί μόνο με τις αφορμές και τα λάθη των παγκόσμιων εξουσιών δεν αναμένεται κάποιο σημαντικό αποτέλεσμα για ριζική αλλαγή ή ανατροπή.

Και επειδή ενώ για κάποιους ο χρόνος είναι χρήμα αλλά για κάποιους άλλους πολυεπίπεδη δημιουργία, επειδή και μόνο ο τελευταίος χρόνος μας δίδαξε πως από τη μια στιγμή στην άλλη δεν μπορείς να κάνεις τίποτε περισσότερο παρά να κλειστείς στο σπίτι σου για να μην κολλήσεις τον ιό, χάνεται και η εστίαση στον ιό της κενότητας και της αναλγησίας που κουβαλάμε από καιρό μέσα μας.
Αυτό το στίγμα αν εντοπίσουμε, ίσως αναγεννηθεί η ελπίδα για μια νέα ζωή. Και τότε η ιστορία θα ξαναγραφτεί και πάλι με φωτεινά γράμματα πως κάτι ανατρέπεται οριστικά και κάτι ανασύρεται από τις στάχτες ενός παρηκμασμένου πολιτισμού.