Καστελλόριζο: Το πρώτο Φεστιβάλ Γρίφων στον κόσμο
ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΚΕ 816 ΦΟΡΕΣ
Της
Γιάννας Κατσαγεώργη
στον «Εθνικό Κήρυκα»
Το Φεστιβάλ Γρίφων Καστελλορίζου είναι ένα μεγάλο επιστημονικό γεγονός, που γεννήθηκε στο Καστελλόριζο και απευθύνεται στους κατοίκους του. Πρόκειται για μια εθνικής σημασίας εθελοντική πρωτοβουλία, μία διοργάνωση υψηλού επιστημονικού επιπέδου και κυρίως μια μεγάλη γιορτή επιστήμης, προσφοράς νέας γνώσης και χαράς στο κοινό του νησιού –κάθε ηλικίας και γνωστικού επιπέδου– και όχι μόνο.
Το Φεστιβάλ αυτό ξεκίνησε από την ύπαρξη του «Μουσείου Γρίφων» του μοναδικού διαδραστικού Μουσείου Γρίφων στον Κόσμο, που δημιούργησε ο Πανταζής Χούλης, ένας ιδιοφυής μαθηματικός, μηχανολόγος και γριφολόγος που έταξε σαν σκοπό της ζωής του, το ταλέντο και την ιδιοφυία του να τα προσφέρει στην υπηρεσία του τόπου καταγωγής του το Καστελλόριζο.
Η Ελένη Γραμματικοπούλου, ιθύνων νους του Φεστιβάλ και γνωστή για τη μέχρι σήμερα ενασχόλησή της στον χώρο της επικοινωνίας, υλοποίησε την ιδέα της από τον υπέρμετρο θαυμασμό της για τον Πανταζή Χούλη και τη δράση του και για την ανάδειξη ενός από τα πιο όμορφα νησιά, αναλαμβάνοντας την οργάνωση του «Φεστιβάλ Γρίφων».
Οι εκπαιδευτικές δράσεις, οι ξεναγήσεις, οι ομιλίες, τα θεατρικά παιγνίδια, τα πρωτότυπα δρώμενα, τα διαδραστικά πειράματα, από αξιόλογους επιστήμονες διαφόρων ερευνητικών φορέων της χώρας, στοχεύουν να ενθουσιάσουν το κοινό, κάθε ηλικίας, που θα τις παρακολουθήσει και κυρίως θα συμμετάσχει ενεργά.
Ευχαριστούμε θερμά τον Δρα Πανταζή Χούλη, την κα Ελένη Γραμματικοπούλου και τον κ. Κοσμά Γαζέα, για τη θερμή ανταπόκρισή τους στο κάλεσμα του «Εθνικού Κήρυκα».
Με 75 μεγάλες κούτες γεμάτες με γρίφους ξεκίνησε το ταξίδι του ο Πανταζής Χούλης από τη μακρινή Αυστραλία στο μακρινό Καστελλόριζο και κάπου εκεί στην περιοχή Χωράφια, πίσω από τη γνωστή ταβέρνα, όπου το 1991 γυρίστηκε το «Mediterraneo», που έκανε το νησί διεθνώς γνωστό, στο πατρογονικό του από το 1887 σπίτι, έβαλε τις κούτες με περισσότερους από 4.000 γρίφους από κάθε γωνιά της Γης και μετέτρεψε τον χώρο σε «Μουσείο Γρίφων» το μοναδικό διαδραστικό «Μουσείο Γρίφων» στον Κόσμο, το οποίο έχει κηρυχθεί Ευρωπαϊκό Κέντρο STARTS (Science, Technology, Arts).
Οι 700 απ' αυτούς που στην ουσία είναι τρισδιάστατα λογικά και εκπαιδευτικά παιχνίδια αποτελούν έμπνευση, σχεδιασμό και κατασκευή του ίδιου, από διάφορα υλικά, όπως πλαστικό, ξύλο, μέταλλο αλλά και ύφασμα.
Αφορμή για τη συνέντευξή μας υπήρξε το «Φεστιβάλ Γρίφων» το οποίο θα γίνει στο Καστελλόριζο από τις 24-26 Σεπτεμβρίου, ένα σπάνιο Φεστιβάλ, το οποίο θα περιλαμβάνει εκθέσεις βραβευμένων γρίφων από το ΔOΓ, Αστρονομία, Μαθηματικά, Χημεία, Φυσική, Θέατρο, Μουσική, Κυνήγι Θησαυρού, Ρομποτική, Βιολογία, Διαλέξεις, Διαγωνισμούς Γρίφων (ΜΑΑ), και ξεναγήσεις στο Μουσείο Γρίφων.
Ο στόχος του ιδιοφυούς μαθηματικού και λάτρη του Καστελλόριζου, είναι να πάρει το «Μουσείο Γρίφων» τη θέση που του αξίζει και το Καστελλόριζο μέσα από το «Φεστιβάλ Γρίφων», να γίνει Επιστημονικό και Πολιτιστικό Κέντρο.
Στα 50 χρόνια του σήμερα, μετά από μια λαμπρή πανεπιστημιακή καριέρα στην Αυστραλία, όπου και γεννήθηκε το 1970, επίπονες σπουδές, και έρευνες, επέστρεψε στο Καστελλόριζο τον τόπο καταγωγής του, αλλά και διαμονής του, αφού στα έξι του χρόνια οι γονείς τον έφεραν στην Ελλάδα.
Στα 18 του χρόνια πήρε υποτροφία για το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αυστραλίας, όπου απέκτησε Μάστερ στην Αλγεβρική Θεωρία Γραφημάτων και διδακτορικό στην Ηλεκτρονική Μηχανολογία (Συστήματα Ελεγχου). Ηταν τόσο δημοφιλής, που οι φοιτητές του τον ψήφισαν το 2007, ως τον κορυφαίο λέκτορα Θετικών Επιστημών από όλα τα σχολεία, κολλέγια ή πανεπιστήμια της Δυτικής Αυστραλίας, ενώ σε όλη την Αυστραλία πήρε τη 141η θέση ανάμεσα σε 20.162 υποψηφιότητες.
Ο Πανταζής Χούλης από παιδί αγάπησε τους γρίφους. Κανείς δεν ξέρει γιατί. Ούτε και ο ίδιος. Αλλωστε πώς μπορείς να δώσεις απαντήσεις για έναν άνθρωπο που κάνει έρευνες για το σύστημα ελέγχου των μαχητικών F-16, ανοίγει μονοπάτια σε παρθένα μέρη του νησιού, φτιάχνει περιπατητικούς χάρτες, ανεβοκατεβαίνει το βουνό μέρα-νύχτα, κολυμπάει χιλιόμετρα στη θάλασσα χειμώνα-καλοκαίρι, και λατρεύει το Καστελλόριζο, τα παιδιά, τον πολιτισμό, τα μαθηματικά και τους γρίφους.
Τα υπόλοιπα ας μας τα πει μόνος του, ο δημιουργός του σπάνιου Μουσείου Γρίφων και του Μεγίστειου Αινιγμάτων Αγώνος. Το αξιοθαύμαστο μυαλό, που ο Erno Rubik, διάσημος για το πασίγνωστο Rubik's cube, τον κάλεσε στη Βουδαπέστη, γιατί δεν μπορούσε να λύσει τον «γρίφο των θεών», που επινόησε ο Πανταζής Χούλης.
Πώς δημιουργήθηκε η ιδέα για το Φεστιβάλ των Γρίφων και ποιος το διοργάνωσε;
Το 2020 επρόκειτο να κάνω ένα επιστημονικό συνέδριο, αλλά λόγω πανδημίας ακυρώθηκε. Αναζητούσα ένα τρόπο να προσφέρω στο νησί μου που υπεραγαπώ. Επειδή το χειμώνα και το φθινόπωρο δεν γίνονται εκδηλώσεις που να βοηθούν τους ντόπιους, αποφάσισα να ξεκινήσω να κάνω κάτι για το νησί μου. Το καλοκαίρι έχουμε ήδη τουρισμό και τα δωμάτια γεμίζουν και τον Ιούλιο και τον Αύγουστο. Αρα τον Σεπτέμβριο μπορούσαμε να βοηθήσουμε, να γίνουν και άλλα πράγματα.
Το ξεκίνημα του Φεστιβάλ ήταν ιδέα της Ελένης Γραμματικοπούλου, της συνδιοργανώτριας του Φεστιβάλ, μιας εκπληκτικής γυναίκας, με μοναδικές οργανωτικές ικανότητες, πολύ γνωστής στους χώρους της επικοινωνίας. Είχαμε τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσουμε και να αναδείξουμε το Μουσείο Γρίφων, ώστε να έχουμε μια βάση.
Στη συνέχεια, μιλώντας και με τον Πέτρο Ψωμά, που οργανώνει το «Κυνήγι του Κρυμμένου Θησαυρού» στην Πάτρα, τον εντάξαμε στην ομάδα μας και είχε την ιδέα να το ονομάσουμε «Φεστιβάλ Γρίφων», κάτι το οποίο με ενθουσίασε. Είναι βαθειά μου επιθυμία και σκοπός, το Καστελλόριζο να εξάγει πολιτισμό σε παγκόσμια κλίμακα, όπως του αξίζει.
Πού επικεντρώνεται η θεματική του Φεστιβάλ Γρίφων;
Η θεματική του Φεστιβάλ θα επικεντρώνεται κυρίως στους τομείς: Μηχανική Μάθηση, ΑΙ , Ψηφιακός Μετασχηματισμός, Ρομποτική, Εκπαίδευση STEM, Υγεία, Περιβάλλον, Τέχνη. Η όλη οργάνωση πραγματοποιείται από το Μουσείο Γρίφων Μεγίστης, το οποίο αποτελεί την κύρια δράση του Σωματείου ΕΝ.Ι.Γ.ΜΑ (Ενωση Ιδεών, Γρίφων, Μαθηματικών). Τελεί υπό την αιγίδα της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Καινοτομίας, του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων, ενώ υπάρχει έκδηλο ενδιαφέρον από τον Δήμο Μεγίστης και την Περιφέρεια Ν. Αιγαίου.
Επιπρόσθετα, έχει εξασφαλισθεί η συμμετοχή του Πανεπιστημίου Κρήτης, του Ελληνικού Ινστιτούτου Παστέρ, του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών, Planets In Your Hand, του Ιδρύματος Ευγενίδου, της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών, του Science is fun, του STEM Education, του «Πληρώματος 94», των Science Reactors, των Δράσεων του Μουσείου Γρίφων, της Φωτεινής Μπαξεβάνη, του Χρήστου Στανίση, του Μισέλ Κιόσογλου, του Χρίστου Καλουντζόγλου, του Μιχάλη Τούλουζα, του Μιχάλη Λάμπρου, του Μιχάλη Περάκη και άλλων επιστημονικών/εκπαιδευτικών φορέων. Η επιλογή της ημερομηνίας δεν είναι άλλωστε τυχαία.
Ορίστηκε στα τέλη Σεπτεμβρίου (24-26/9), όταν πια τα σχολεία θα λειτουργούν και οι ντόπιοι δε θα είναι απασχολημένοι με τον τουρισμό. Έτσι, παιδιά και ενήλικες θα το απολαύσουν και κυρίως θα συμμετάσχουν ενεργά σε αυτό.
Είστε ιδρυτής του Μουσείου Γρίφων. Τι είναι αυτό που κάνει διαφορετικό το Μουσείο αυτό;
Ο πιο σημαντικός λόγος είναι, ότι το μουσείο καλύπτει όλα τα είδη των γρίφων που υπάρχουν στον Κόσμο. Στην Αθήνα φερ' ειπείν υπάρχει το Μουσείο με τα Illusions που καλύπτει μόνον αυτά, στη Μαλαισία υπάρχει το μουσείο μόνο για συνδεδεμένους κύβους. Υπάρχουν περίπου 15 είδη γρίφων, οι λαβύρινθοι, τα illusions, οι ανοιγόμενοι, οι διασυνδεδεμένοι, τα ανεξήγητα αντικείμενα, οι εκλειπόμενοι, που χρησιμοποιούν πλασματική εξαφάνιση, οι εκπαιδευτικοί, οι κούπες, μία ειδική κατηγορία, όπως η κούπα του Πυθαγόρα.
Ο δεύτερος λόγος που διαφοροποιεί το συγκεκριμένο μουσείο από τα υπόλοιπα είναι ότι εδώ ο επισκέπτης μπορεί να περιεργαστεί όλα τα εκθέματα - γρίφους, να προσπαθήσει να τα λύσει και να μάθει την ιστορία τους μέσα από την ξενάγηση που του γίνεται. Είναι δηλαδή μουσείο διαδραστικό. Το μουσείο αυτό είναι η χαρά των παιδιών. Τα συνολικά πενήντα πέντε παιδιά του νησιού που φοιτούν σε όλες τις τάξεις (νηπιαγωγείο, δημοτικό, γυμνάσιο, λύκειο) είναι οι συχνότεροι θαμώνες του μουσείου.
Ποιοι αγαπούν τους γρίφους περισσότερο. Τα παιδιά ή οι ενήλικες;
Ολοι αγαπούν τους γρίφους, αυτό έχω διαπιστώσει τόσα χρόνια. Ακόμα και αυτοί που λένε «δεν μπορώ να τον λύσω». Υπάρχουν γρίφοι για τον καθένα. Δεν χρειάζεται να ταλαιπωρείσαι, για να λύσεις ένα γρίφο και να παιδευτείς. Το θέμα είναι να τον απολαμβάνεις. Αν δεν τον απολαμβάνεις, αλλάζεις γρίφο και πας σε κάποιον άλλο.
Γιατί κάθε είδος γρίφου αντανακλά και σε κάποιο είδος αθλήματος του εγκέφαλου, όπως είναι το μπάσκετ, το τένις, το ποδόσφαιρο. Καμμιά φορά χρειάζεσαι λογική για να τους λύσεις, καμμιά φορά χρειάζεσαι μόνο φαντασία και λίγο τύχη. Υπάρχουν γρίφοι, που αν σκεφτείς λογικά μπορεί και να μην τους λύσεις ποτέ. Συνήθως βασίζονται σε μαθηματική σκέψη και βοηθούν πολύ στο να διδάσκονται οι επιστήμες πιο εύκολα, πιο δημιουργικά και πιο αποτελεσματικά. Τα μαθηματικά δεν είναι δύσκολο μάθημα, απλά διδάσκεται λάθος. Αν τα μαθηματικά διδάσκονταν με γρίφους, θα αποτελούσαν το πιο εύκολο μάθημα!
Πείτε μας ένα γρίφο…
Ο δεύτερος πιο αρχαίος γρίφος είναι ο γρίφος της Σφίγγας. Η Σφίγγα σύμφωνα με την τραγωδία του Αισχύλου καθόταν σε ένα πέρασμα και όποιος περνούσε του έκανε μια ερώτηση. «Ποιο πλάσμα περπατάει το πρωί με 4 πόδια, το μεσημέρι με 2 και το βράδυ με 3». Κανένας δεν μπορούσε να τον βρει και η σφίγγα που είχε κεφάλι σφίγγας, στήθη γυναίκας, σώμα λιονταριού και φτερά γερακιού τον κατασπάραζε. Ο Οιδίποδας όμως βρήκε την απάντηση και είπε «ο Ανθρωπος», που όταν γεννιέται περπατάει με τα 4, όταν μεγαλώνει με τα 2 και όταν γερνάει περπατάει με το μπαστούνι του άρα 3. Οι Σουμέριοι έχουν ένα άλλο γρίφο που είναι και ο πιο παλιός στην αρχαιότητα. «Σε ποιο σπίτι μπαίνει κάποιος που είναι τυφλός και όταν βγαίνει βλέπει;». Η απάντηση είναι το Σχολείο. Εγώ θα έλεγα το «Μουσείο των Γρίφων».
Γιατί φύγατε από την Αυστραλία, με τόσο λαμπρή καριέρα;
Οταν μεγαλώσει κάποιος στο Καστελλόριζο, δεν υπάρχει άλλος τόπος, κι έχω γυρίσει όλον τον Κόσμο (συνέδρια πανεπιστημίου, συναντήσεις γριφολόγων, κ.ά.). Ισως όλοι μας θα έπρεπε να ταξιδέψουμε, ώστε να εκτιμήσουμε τον παράδεισο της Ελλάδας και να τον προστατέψουμε. Υπήρχαν όμως και άλλοι λόγοι... Για παράδειγμα, η αύξηση των φοιτητών υπό την ευθύνη μου –300 στο μάθημα Risk Engineering και 700 στο General Engineering– μου είχε δημιουργήσει τεράστιο άγχος, όσο κι αν αγαπούσα αυτό που έκανα. Και για κάποιον σαν κι εμένα που υπερ-αγαπάει τη φύση, η Αυστραλία δεν ήταν το πιο φιλικό περιβάλλον... Ο ωκεανός με καρχαρίες, δηλητηριώδη χταπόδια, πετρόψαρα και κοχύλια, σε συνδυασμό με τις επικίνδυνες αράχνες και φίδια στην εξοχή, περιόριζαν τις επιλογές μου. Αντίθετα, εδώ στο Καστελλόριζο, σχεδόν καθημερινά έχω προσωπική εμπειρία για την εκπληκτική θετική επίδραση που έχει η φύση στην υγεία μας. Κολυμπάω χιλιόμετρα και σκαρφαλώνω στα βουνά κάθε μέρα.
Ποιος ήταν ο πρώτος γρίφος που λύσατε και σε ποια ηλικία;
Τον πρώτο γρίφο που ερωτεύτηκα, όταν παιδί γύρω στα 8, είχα έρθει από την Αυστραλία, τον είδα στην ΥΕΝΕΔ σε μια εκπομπή για το «Μαγικό Τετράγωνο» το οποίο είναι ένα 3Χ3 τετράγωνο που έχει μέσα τους αριθμούς από το 1-9 και πρέπει να βρούμε άθροισμα που να είναι ίσο και διαγώνια και κάθετα και οριζόντια. Εγώ την βρήκα την λύση, αλλά κανείς άλλος δεν μπορούσε, ούτε οι γονείς, ούτε τα αδέλφια μου, ούτε οι φίλοι μου.
Από τότε ξεκίνησα να λύνω γρίφους. Όταν εκτεθείς σε γρίφους αποκτάς μια πολύ καλή εμπειρία και μπορείς να κάνεις πολλά πράγματα. Αρα πρέπει να προσπαθήσουμε να δείξουμε τους γρίφους σε όλους, ώστε να μάθουν οι άνθρωποι να αντιμετωπίζουν και τα καθημερινά προβλήματά τους πολύ εύκολα.
Ακολουθήστε τη Ροδιακή στο Google News
