Ο διαβόητος κυβερνήτης της Δωδεκανήσου De Vecchi και το κλείσιμο των ελληνικών σχολείων

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο Βασίλης Χατζηβασιλείου
Δικηγόρος-Ιστορικός συγγραφέας*

Τον Σεπτέμβριο του 1936 είχε επισκεφθεί τη Ρόδο ο Ιταλός Υπουργός Παιδείας και Τετράρχης του Φασισμού De Vecchi. [Tην Τετραρχία ή Τετρανδρία του Φασισμού (Quadrumviro) αποτελούσαν οι Bianchi, De Bono, Balbo και De Vecchi. Επικεφαλής τους ήταν ο Αρχηγός (Duce), δηλαδή ο Μουσολίνι]. Ο De Vecchi καθώς ήταν από τα επιφανέστερα στελέχη του φασιστικού καθεστώτος, ήλθε στη Ρόδο για να διαπιστώσει από κοντά την πρόοδο που συντελέστηκε στο πρόγραμμα εξιταλισμού των Δωδεκανησίων.

Φαίνεται, λοιπόν, ότι η έκθεση που έκαμε υπήρξε δυσμενής για τον μέχρι τότε Κυβερνήτη Mario Lago, τον οποίο λέγεται ότι παρατήρησε αυστηρά, επειδή ο λαός μιλούσε ακόμη ελληνικά, ύστερα από τόσα χρόνια ιταλικής κατοχής. Δυο μήνες αργότερα, στις 22 Νοεμβρίου, με Βασιλικό Διάταγμα, ο Mario Lago παύτηκε και τη θέση του έπαιρνε ο ίδιος ο De Vecchi με απόλυτα πια πολιτικά και στρατιωτικά δικαιώματα.

Η πρώτη πράξη του De Vecchi ήταν να εξαποστείλει σε μια νύχτα τον Lago στην Ιταλία, χωρίς καμιά τιμή και τυπική έστω αναγνώριση του μακροχρόνιου έργου του. Υπήρξε δε τόσο βάναυση η συμπεριφορά του De Vecchi προς τον Lago, ώστε η σύζυγος του τελευταίου Donna Ottavia υπέστη ισχυρό νευρικό κλονισμό, που την οδήγησε καθώς λένε στην παραφροσύνη. Αλλά και ο ίδιος ο Lago, αφού περιέπεσε στη δυσμένεια του καθεστώτος, συνταξιοδοτήθηκε «λόγω ορίου ηλικίας» και αποσύρθηκε στην έπαυλή του στο Κάπρι, όπου και απέθανε το 1950 σε ηλικία 72 ετών.

Ο De Vecchi άρχισε αμέσως να εκδίδει διατάγματα και να τακτοποιεί τα πάντα σύμφωνα με την απόλυτη θέλησή του, σαν δικτάτορας του τόπου. Αξίωσε όλοι να μιλούν και να σκέφτονται ιταλικά, ενώ ο ίδιος υπέγραφε πάντα μ’ ένα πομπώδη τίτλο, που περιελάμβανε τ’ όνομά του, τον τίτλο του Κόμητα και τη δικαιοδοσία του: “Cesare Maria de Vecchi Conte di Val Cismon, Governatore Civile e Militare delle Isole Italiane dell’ Egeo”. Κατά τη διάρκεια της διοίκησής αυτού του παρανοϊκού, όπως αποδείχτηκε, Κυβερνήτη κορυφώθηκαν τα σκληρά φασιστικά μέτρα για τον αφελληνισμό της Δωδεκανήσου.

Με εντολή του De Vecchi ο Κυβερνητικός Επίτροπος στην Ορθόδοξη Κοινότητα Κω Γεώργιος Ιππ. Ιωαννίδης με ένα Πρακτικό της 29ης Νοεμβρίου του 1938 έκανε γνωστό στους Έλληνες εκπαιδευτικούς ότι εκείνη τη σχολική χρονιά δεν θα ανανεωνόταν η άδεια ανοίγματος των Ελληνικών Κοινοτικών Εκπαιδευτηρίων.

Έτσι τα ιταλικά σχολεία απορρόφησαν τα παιδιά της Κω με δασκάλους Ιταλούς και δασκάλες καθολικές καλόγριες, ενώ όλοι οι Ελληνοδιδάσκαλοι έμειναν εκτός υπηρεσίας και περιορίστηκαν να παραδίδουν ελληνικά «κατ’ οίκον». Ανάμεσα στους δασκάλους της πόλης που εργάστηκαν «κατ’ οίκον» και μετέδωσαν τα νάματα της ελληνικής παιδείας στα νιάτα της Κω ήταν και η Αννέτα Κοντογεωργιάδου-Λαουμτζή καθώς επίσης και η Τασία Σεβαστού-Τσάμπαλη.

Η εξαφάνιση των ελληνικών αναγνωσμάτων από τα ιταλικά σχολεία ανάγκασε πολλούς μαθητές, που δεν ήθελαν να συνεχίσουν την εκπαίδευση στην ιταλική γλώσσα, να εγκαταλείψουν οριστικά τη φοίτησή τους στο μέχρι τότε τριτάξιο Ημιγυμνάσιο της Κω, παρ’ όλες τις φοβέρες για κυρώσεις που εξαπέλυσαν οι Ιταλοί εναντίον τους και εναντίον των γονιών τους.

Το σχολικό έτος 1939-1940 επαναπροσλαμβάνονται μερικοί Έλληνες δάσκαλοι στα ιταλικά σχολεία της πόλης. Δεν θα μείνουν όμως για πολύ στις θέσεις τους. Ως το 1942 θα εξαναγκαστούν ύστερα από πολλούς διωγμούς και ταπεινώσεις να εγκαταλείψουν την εκπαίδευση.

Τα μέτρα των φασιστών για την ιταλοποίηση της ελληνικής παιδείας προκάλεσαν θύελλα μαζικής αντίδρασης δασκάλων και μαθητών. Ενώ υποχρεώνονται όλοι να μιλούν ιταλικά παντού, στις αίθουσες διδασκαλίας, στους διαδρόμους, ακόμη και στα διαλείμματα, οι δάσκαλοι την ώρα του μαθήματος μιλούν την ελληνική. Κάτω από τα θρανία των μαθητών βρίσκονταν καταχωνιασμένα τα ιταλικά βιβλία και πάνω στα θρανία έμεναν ανοιχτά τα ελληνικά.

Αν ξαφνικά εμφανιζόταν στην τάξη ο Ιταλός διευθυντής του σχολείου, κρύβονταν αμέσως τα ελληνικά βιβλία, έβγαιναν στην επιφάνεια τ’ άλλα και οι μαθητές μιλούσαν και διάβαζαν «μόνο» ιταλικά. Στη γυμναστική τα παραγγέλματα δίνονταν στην ελληνική. Στις επίσημες εορτές και υποδοχές των Ιταλών αξιωματούχων οι φασίστες αξίωναν από τους παρευβρισκόμενους μαθητές να χαιρετούν φασιστικά, με υψωμένο το δεξί χέρι (si saluta romanamente).

Οι περισσότεροι μαθητές χαιρετούσαν απλώς, σε στάση προσοχής. Στις εκθέσεις ιδεών οι Ιταλοί καθηγητές ζητούσαν από τους γυμνασιόπαιδες να περιγράψουν το μεγαλείο της Ρώμης και την ακτινοβολία του ρωμαϊκού πολιτισμού. Οι μαθητές με πολλή παρρησία και αίσθημα εθνικής περηφάνιας εξυμνούσαν την ελληνική κλασική αρχαιότητα και την Αθήνα ως κοιτίδα της δημοκρατίας και της ελευθερίας, θέτοντας τη Ρώμη σε δεύτερη μοίρα.

Με φανατισμό επίσης οι Ιταλίδες δασκάλες - καλόγριες προπαγάνδιζαν τον καθολικισμό, προσπαθώντας να προσηλυτίσουν τις Ορθόδοξες μαθήτριες ακόμα και μέσα στις τάξεις των σχολείων. Ακολουθούσαν διάφορους «ευγενικούς» τρόπους, όπως θωπείες, περιποιήσεις, διανομές γλυκισμάτων και δώρων, ελκυστικές ομοιόμορφες στολές για τις υποταχτικές τους καθώς και τακτικές διοργανώσεις εκδρομών.

Οι μικρές όμως Ελληνίδες, στη συντριπτική τους πλειονότητα, έμεναν εντελώς αδιάφορες στα σαγηνευτικά κηρύγματα των προπαγανδιστριών του παπισμού. Όλα αυτά θα ισχύσουν έως τον Οκτώβρη του 1944, που οι Γερμανοί θα επιτρέψουν και πάλι το απρόσκοπτο άνοιγμα των Ελληνικών Σχολείων.

* Το άρθρο του κ. Βασίλη Χατζηβασιλείου δημοσιεύτηκε στο kosnews24.gr