Ασθενείς και συστήματα Υγείας

Φίλιππος Ζάχαρης

Έχουμε περάσει πλέον σε μία νέα εποχή για την ιατρική επιστήμη, με νέες επιστημονικές ανακαλύψεις, με σαφή αναβάθμιση των παρεχόμενων ιατρικών υπηρεσιών, με αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση σοβαρών ασθενειών, όπως ο καρκίνος και οι καρδιοπάθειες που ενίοτε παίρνουν τη μορφή των χρόνιων νοσημάτων, με ευρύτερη προαγωγή της ιατρικής έρευνας, με την κατάλληλη προσθήκη των κλινικών μελετών, με σύγχρονη παραγωγή και διάθεση φαρμάκων, μια εποχή που χαρακτηρίζεται από την καταλυτική συμβολή της τεχνολογίας στην αντιμετώπιση των ασθενειών.

Οι ασθενείς, που αποτελούν συνολικά μια ευαίσθητη και ευπαθή κοινωνική ομάδα, δεν είναι πλέον αμέτοχοι στη διαδικασία λήψης αποφάσεων σε παγκόσμιο επίπεδο αλλά συμμετέχουν ενεργά στην όλη αυτή διαδικασία.

Στόχος είναι η ασφαλής, υψηλής ποιότητας, πιο συμμετοχική, ασθενοκεντρική αλλά πάνω απ’ όλα ανθρωποκεντρική υγειονομική περίθαλψη που φέρνει καλύτερα αποτελέσματα για τους ασθενείς, αποτελώντας προστιθέμενη αξία για ολόκληρη την κοινωνία.

Αποτελούν όμως τα συστήματα Υγείας ανά τον κόσμο μία δυνητική ευκαιρία για τη συμμετοχή των ασθενών στη διαμόρφωση των όποιων αποφάσεων που τους αφορούν; Και τι λόγο έχουν οι φτωχοί και ανασφάλιστοι στη μεταρρύθμιση και διαμόρφωση των συστημάτων αυτών;

Οι οργανώσεις και σύλλογοι ασθενών χρειάζονται πάντως την πρόσβαση σε επιστημονικές πληροφορίες - μέσω πρόσβασης σε εξειδικευμένα συνέδρια ή πρόσβασης σε διαδικτυακή εξειδικευμένη βιβλιογραφία, σε βάθος και κατανοητή μορφή.

Οι περισσότεροι από αυτούς θα ήθελαν μάλιστα να έχουν μια παρατεταμένη ανταλλαγή γνώσεων και με τη φαρμακευτική βιομηχανία προκειμένου να είναι ενημερωμένοι σχετικά με την ανάπτυξη νέων φαρμάκων και τις συνεχιζόμενες κλινικές μελέτες.

Οι εκπρόσωποι των ασθενών είναι ειδικοί στον τομέα της ασθένειάς τους και στο περιβάλλον τους. Γνωρίζουν καλύτερα από οποιονδήποτε άλλον τις συνοδευτικές και δευτερεύουσες ασθένειες καθώς και τις σωματικές, ψυχολογικές, κοινωνικές και εργατικές επιπτώσεις της ασθένειας.

Επομένως, είναι λάθος να μην αντιμετωπίζουμε τους συλλόγους ως ειδικούς, αναφέρεται χαρακτηριστικά από πολλές πλευρές.

Είναι τρόπον τινά «επαγγελματίες υγείας» και έχουν γίνει αντιληπτοί ως τέτοιοι από τους ασθενείς και την κοινωνία εδώ και πολλές δεκαετίες.

Οι οργανώσεις ασθενών αποτελούν τον τέταρτο πυλώνα του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης, συνεισφέρουν σημαντικά και είναι επί μακρόν ισότιμοι εταίροι με το ιατρικό επάγγελμα, τα φαρμακευτικά προϊόντα, την έρευνα και την πολιτική.

Αυτό που θεωρείται λοιπόν ήδη αυτονόητο σε πολλές περιπτώσεις πρέπει επιτέλους να ρυθμιστεί με νόμο, επισημαίνουν.

Παρά το ότι όμως οι σύλλογοι ασθενών συμμετέχουν ενεργά στη λήψη αποφάσεων παγκοσμίως, υπάρχουν πολλά ακόμα που πρέπει να γίνουν, με δεδομένο μάλιστα ότι σε πολλές περιοχές του πλανήτη δεν υπάρχει κανενός είδους εκπροσώπηση και πολύ περισσότερο δεν υπάρχουν καν δικαιώματα ασθενών - ειδικά των φτωχών - που θα μπορούσαν θεωρητικά να συμβάλλουν καταλυτικά στην ορθή και αποτελεσματική πολιτική Υγείας.

Και δυνατότητες υπήρχαν και υπάρχουν για αυτή την αποκαλούμενη ισότιμα κατανεμημένη πολιτική Υγείας που αφορά πρωτίστως τους ασθενείς και ιδιαίτερα τους φτωχούς, αλλά και τους γιατρούς, το νοσηλευτικό προσωπικό, όπως και τους εμπειρογνώμονες και ειδικούς σε θέματα υγείας.

Σε κάποιες χώρες τα συστήματα Υγείας αλλάζουν ραγδαία, με άλλους στόχους και σκοπούς μέσω «μεταρρυθμίσεων» και εικονικών αλλαγών. Οι ασθενείς και δη οι φτωχοί αλλά και οι ανασφάλιστοι παραμένουν στο έλεος ενώ οι ασφαλισμένοι οδηγούνται ποικιλοτρόπων μέσα από τη σταδιακή κατάργηση της δημόσιας υγείας σε ιδιωτικούς φορείς υγείας. Ο δε ρόλος των παγκόσμιων χρηματοδοτικών φορέων και Οργανισμών είναι προφανής.

Ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Νew Mexico, Χάουαρντ Γουέτσκιν, στο βιβλίο του με τίτλο «Ιατρική και δημόσια υγεία μπροστά στο τέλος της αυτοκρατορίας», το λέει καθαρά, αναφερόμενος στην υγειονομική μεταρρύθμιση και τις επιπτώσεις της στο Μεξικό:

«Στο Μεξικό η Παγκόσμια τράπεζα υποστήριξε μεταρρυθμίσεις τόσο της φροντίδας υγείας όσο και του συνταξιοδοτικού σκέλους του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης με δάνεια 700 και 25 εκατ. δολαρίων για την πρώτη και δύο δάνεια των 400 εκ., για το δεύτερο.

Οι μεταρρυθμίσεις αυτές διευκόλυναν τη διείσδυση του ιδιωτικού κεφαλαίου στο προϋπάρχον σύστημα κοινωνικής ασφάλισης.

Στη μεταρρύθμιση της Υγείας η διείσδυση σημειώθηκε εν μέρει με το να επιτραπεί στους ασθενείς να εξαιρεθούν της κάλυψης από το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης και να εντάσσονται στο καθεστώς ελεγχόμενης φροντίδας.

Η πρόσβαση στα δάνεια αυτά είχαν ως όρο κάποιοι οργανισμοί ελεγχόμενης φροντίδας να μπουν σε λειτουργία από το 2000.

Παρά τις όποιες παροχές, το μεξικανικό σύστημα υγειονομικής μεταρρύθμισης στο βασικό του πακέτο απέκλειε τη θεραπεία για πολλές σοβαρές παθήσεις, όπως καρδιοπάθεια, έμφραγμα, παιδικές συγγενείς διαταραχές, γαστρεντερικά νοσήματα πέρα από τη διάρροια, βακτηρική νεφρίτιδα και καρκίνο.

Έμοιαζε δηλαδή σε μεγάλο βαθμό με τα βασικά πακέτα που προωθούσε η Παγκόσμια Τράπεζα σε άλλες λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες γεγονός που αντανακλούσε τον κεντρικό της ρόλο στον σχεδιασμό των μεταρρυθμίσεων στο Μεξικό.

Να σημειωθεί ότι πριν από τη μεταρρύθμιση, και παρά τις όποιες παθογένειες το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης προσέφερε κάποια κάλυψη στα μέλη του, ενώ το Υπουργείο Υγείας παρείχε μεγάλη ποικιλία υπηρεσιών για τον ανασφάλιστο πληθυσμό».
Αυτά για να εξεταστεί ενδελεχώς και ένα άλλο κομμάτι ασθενών, οι ανασφάλιστοι και οι φτωχοί, που δεν έχουν τη στοιχειώδη πρόσβαση στα συστήματα Υγείας και περιθωριοποιούνται με συνοπτικές διαδικασίες.

Γιατί μπορεί οι ασθενείς πια να έχουν λόγο, όμως για τους φτωχούς και τους ανασφάλιστους υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος.
Τα δε κοινωνικά συστήματα υγείας τείνουν να υποβαθμιστούν ή να αντικατασταθούν με το αντίστοιχο κόστος για το σύνολο των ασθενών.