Το οργανωμένο έγκλημα την εποχή της πανδημίας

Φίλιππος Ζάχαρης

Το οργανωμένο έγκλημα εξελίσσεται σε μέγα πρόβλημα για τις κυβερνήσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Και αυτό γιατί όλοι αυτοί που εμπλέκονται άμεσα χρησιμοποιούν και εξαντλούν όλες τις δυνατότητες που παρέχει η τεχνολογία, όπως θα δούμε και παρακάτω.

Από την άλλη, το οικονομικό κίνητρο είναι τόσο μεγάλο που όπως όλα δείχνουν, παρά τα μέτρα που λαμβάνονται, δεν αναμένεται να αλλάξουν θεαματικά την επικρατούσα κατάσταση.

Ενδεικτικό παράδειγμα είναι ότι τα έσοδα του οργανωμένου εγκλήματος στις εννέα κύριες εγκληματικές αγορές στην Ευρωπαϊκή Ένωση ανήλθαν το 2019 σε 139 δισ. EUR, ήτοι 1% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της Ένωσης.

Η χρήση βίας από τους εγκληματίες που εμπλέκονται στο οργανωμένο έγκλημα αυξάνεται στην ΕΕ, όπως και η απειλή βίαιων συμβάντων λόγω της συχνής χρήσης πυροβόλων όπλων ή εκρηκτικών σε δημόσιους χώρους. Το βλέπουμε αυτό ολοένα και πιο συχνά να συμβαίνει σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.

Η πανδημία αφορμή για επέκταση εγκληματικών δραστηριοτήτων
Η ευελιξία με την οποία οι ομάδες οργανωμένου εγκλήματος προσαρμόζονται και αξιοποιούν τις αλλαγές στο περιβάλλον, στο οποίο δραστηριοποιούνται, επιβεβαιώθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19.

Η οφειλόμενη στην πανδημία οικονομική κρίση αυξάνει σημαντικά τους κινδύνους δραστηριοτήτων οργανωμένου εγκλήματος και περαιτέρω διείσδυσής τους στην κοινωνία και την οικονομία.

Εγκληματικές ομάδες εκμεταλλεύονται την πανδημία για να επεκτείνουν τις εγκληματικές δραστηριότητες στο διαδίκτυο και να επιδοθούν σε απάτη, μεταξύ άλλων σε σχέση με ιατρικά προϊόντα παραποίησης/απομίμησης.

Τα στοιχεία αυτά παρέχονται από την ΕΕ που από καιρό τώρα δραστηριοποιείται στην καταπολέμηση και της παραπληροφόρησης στο διαδίκτυο σε ό,τι αφορά τον κορωνοϊό.

Η διαρκής υψηλή ζήτηση για εμβόλια Covid-19 καθιστά ελκυστική για τους εγκληματίες την παραγωγή και προμήθεια ψευδεπίγραφων εμβολίων ή την επινόηση μηχανισμών εξαπάτησης με στόχο μεμονωμένα άτομα ή δημόσιες αρχές.

Το τελευταίο το έχουμε βιώσει έντονα στην Ελλάδα κατά το διάστημα της πανδημίας.

Οι κυβερνήσεις της ΕΕ μέχρι στιγμής έχουν εντοπίσει απόπειρες απάτης και ψεύτικες προσφορές από απατεώνες που επιχειρούν να πουλήσουν πάνω από 1,1 δισεκατομμύρια δόσεις εμβολίων σε συνολική τιμή άνω των 15,4 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Έρευνα εξάρθρωσης του δικτύου κρυπτογραφημένης τηλεφωνίας
Η πολυπλοκότητα του επιχειρηματικού μοντέλου των ομάδων οργανωμένου εγκλήματος αναδείχθηκε, ειδικότερα, το 2020 στο πλαίσιο της κοινής έρευνας, η οποία διενεργήθηκε υπό την ηγεσία γαλλικών και ολλανδικών αρχών, με τη στήριξη της Ευρωπόλ και της Eurojust, για την εξάρθρωση του EncroChat, δικτύου κρυπτογραφημένης τηλεφωνίας το οποίο χρησιμοποιείται ευρέως από εγκληματικά δίκτυα.

Ως αποτέλεσμα της υπόθεσης EncroChat έχουν πραγματοποιηθεί έως τώρα περισσότερες από 1.800 συλλήψεις και έχουν διενεργηθεί περισσότερες από 1.500 νέες έρευνες.

Επιπλέον, η υπόθεση ανέδειξε την έκταση της διεθνικής και διαδικτυακής δράσης των ομάδων οργανωμένου εγκλήματος σε όλες τις εγκληματικές αγορές σε δικτυωμένο περιβάλλον, με τη χρήση ολοένα και πιο εξελιγμένων μεθόδων λειτουργίας και νέων τεχνολογιών.

Επιπλέον δράσεις
Τον Μάρτιο του 2021 μια άλλη κοινή επιχείρηση, η οποία διεξήχθη μετά την αποκρυπτογράφηση του Sky ECC, κρυπτογραφημένου δικτύου στο οποίο είχαν μεταφερθεί πολλοί πρώην χρήστες του EncroChat, είχε ως αποτέλεσμα την πρόληψη 70 και πλέον βίαιων περιστατικών, την κατάσχεση 28 και πλέον τόνων ναρκωτικών ουσιών και τη σύλληψη 80 και πλέον υπόπτων που εμπλέκονταν σε οργανωμένο έγκλημα και παράνομη εμπορία και διακίνηση ναρκωτικών στο Βέλγιο και στις Κάτω Χώρες.

Συνολικά έχουν κινηθεί περισσότερες από 400 νέες έρευνες κατά ομάδων οργανωμένου εγκλήματος υψηλού κινδύνου.

Χάρη στο Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν (SIS), οι υπάλληλοι πρώτης γραμμής μπορούν να ανιχνεύουν και να εντοπίζουν πρόσωπα και αντικείμενα που εμπλέκονται στο οργανωμένο έγκλημα και να λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα.

Οι πληροφορίες που περιέχονται σ’ αυτή την κοινή βάση δεδομένων μπορούν να βοηθήσουν τους υπαλλήλους να συλλάβουν ένα πρόσωπο, να κατάσχουν ένα αντικείμενο ή να εξακριβώσουν τις ταξιδιωτικές μετακινήσεις προσώπων που εμπλέκονται σε έρευνα.

Μόνο το 2020, πραγματοποιήθηκαν σχεδόν 4 δισεκατομμύρια αναζητήσεις στο Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν, οι οποίες απέδωσαν περισσότερα από 200 000 θετικά αποτελέσματα.