Ένα βιβλίο για το Καστελλόριζο, φόρος τιμής για τους πατριώτες του

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο Αγαπητός Ξάνθης
Αρχιτέκτονας

Στις 19 Μαρτίου στο Μουσείο Νεοελληνικής Τέχνης του Δήμου Ρόδου παρουσιάστηκε ένα σπουδαίο βιβλίο με τίτλο «ΚΑΣΤΕΛΛΟΡΙΖΟ-Κατοχή, Αντίσταση, Απελευθέρωση» των εκδόσεων Ινφογνώμων του σκαπανέα λόγου και γραφής καστελλοριζιού, Κυριάκου Μιχ. Χονδρού.

Ουσιαστικά αποτελεί ένα ιστορικό υπόμνημα θέσεων και προβληματισμού για ένα νησί που η μοίρα του το έφερε να καταστρέφεται εξαιτίας ιταλικών, γερμανικών και βρετανικών στρατευμάτων κατοχής κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο όσο ελάχιστοι άλλοι τόποι (σ.133).

Το βιβλίο είναι γεμάτο από ονόματα αγωνιστών - φυλακισθέντων που έδωσαν τη ζωή τους για να μπορεί να αναπνέει σήμερα το ελληνικό νησί τον αέρα της ελευθερίας. Διατρέχει το πόνημα το χρονικό της κατοχικής τραγωδίας με στοιχεία και αφηγήσεις των πρωταγωνιστών, γεγονότων που στιγμάτισαν την ιστορία της Δωδεκανήσου όπως η επιχείρηση “Anglo” αλλά και την έκφραση ενός παραπόνου για τις δικαιολογημένες αποζημιώσεις που όφειλαν να λάβουν οι -29- πατριώτες του Καστελλορίζου (σ.134).

Καταγράφεται όμως η δυσάρεστη πλευρά της ιστορίας, εκείνης που με μελανά γράμματα αποτυπώθηκε από άτομα-«εφιάλτες» που πρόδωσαν τους ντόπιους στους Ιταλούς με τη συνέχεια των θανάτων τους ή άλλων με την ισόβια καταδίκη και με τον εγκλεισμό στις φυλακές της Ιταλίας (σ.121).

Η μεγάλη φωτιά της 6 Ιουνίου 1944 που λέγεται ότι την έβαλαν οι Βρετανοί για να καλύψουν το «πλιάτσικο» (σ.116) είναι από τα οικτρότερα χρονικά σημεία της καταστροφής του νησιού των 15.000 κατοίκων.

Ακόμη και σήμερα οι παλιοί Καστελλοριζιοί θυμούνται τη μαύρη κάπνα που σκέπασε το νησί σαν ένα ολικό σύννεφο πόνου και δυστυχίας. Αλλά και οι κατατρεγμένοι πρόσφυγες λόγω πολέμου στην Παλαιστίνη σηματοδοτούν την πορεία του Καστελλορίζου αλλά το σπουδαίο όμως είναι ότι έβρισκαν πάντοτε τρόπο να επιστέφουν στον τόπο που τους γέννησε (σ.118).

Αλλά και το «κομμάτι» των Παρτιζάνων που βοήθησαν στην αποφυλάκιση των Καστελλοριζιών κρατουμένων από τις φύλακες της Ιταλίας αποτελεί χρυσή σελίδα στο μεγάλο βιβλίο της πορείας του νησιού. Το σπουδαίο είναι ότι η δράση των παρτιζάνων δεν περιορίστηκε μόνο στην απελευθέρωση όλων των κρατουμένων (μεταξύ των οποίων και Καστελλοριζιών) από τις φυλακές της Ιταλίας αλλά και επειδή πολέμησαν προκειμένου να εξοντωθεί ο Ιταλικός και Γερμανικός Φασισμός (σ.108).

Ο συγγραφέας, Κυριάκος Χονδρός, θέτει επιπλέον και ένα ηθικό δίλημμα: «Ωφέλησαν ή έβλαψαν οι Ιταλοί;». Η απάντηση είναι διαυγέστατη σε κάποιους που ακόμη και σήμερα υπάρχουν αναπολούν ή ακόμη και νοσταλγούν εκείνα τα χρόνια (σ. 87).
Χωρίς ίχνος άλλης κουβέντας όλοι οι καταληψίες, Ιταλοί, Βρετανοί αλλά και οι σκληροί Γερμανοί κατέστρεψαν και ρήμαξαν το Καστελλόριζο και κατ’ επέκταση την ίδια τη ζωή του(σ. 87).

Το βιβλίο στο τέλος του πραγματοποιεί ένα μικρό απολογισμό διατυπώνοντας τις τεράστιες καταστροφές που υπέστη το νησί όσο ελάχιστοι άλλο τόποι (σ.133). Από τη φτώχεια στην αναγέννηση με την εθνική όμως υποχρέωση της απόδοσης από τη μητέρα Ελλάδα των αποζημιώσεων που προβλέπουν η Συνθήκη των Παρισίων και η Σύμβαση του Λονδίνου στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού και Διεθνούς Διακαίου (σ. 134), στους Καστελλοριζιούς που τις δικαιούνται.

Όμως και το ποίημα του συγγραφέα με τίτλο «Αυτή η Γη» αποδίδει τη ψυχή του Καστελλορίζου που αντιστέκεται στους ξένους και στους αφέντες αλλά κρύβει μέσα του μια μεγάλη ιστορία, ικανή να κάνει το νησί να στέκεται ακλόνητο χάρη σε μια χούφτα γενναίων. Είναι μια γη εμπλουτισμένη με φωνή δυνατή που κάνει αυτό τον βράχο να ταξιδεύει σε κάθε γωνιά του πλανήτη (σ. 135).

Τα νοήματα και το περιεχόμενο του βιβλίου απέδωσαν έξοχα οι κ. Κώστας Ασλανίδης και κα Ειρήνη Τόλιου με τον άρτιο συντονισμό του κ, Ευάγγελου Σπάρταλη.

Το κοινό μαγεύτηκε με την παρουσία και παρά το κρύο η ατμόσφαιρα της αίθουσας ήταν ζεστή και αποκαλυπτική από τις σελίδες του βιβλίου-τεκμήριο.

Όλα τα συγγραφικά και δημοσιογραφικά έργα του Κυριάκου Χονδρού αποτελούν αξιόπιστες πηγές της ιστορίας της λαογραφίας αλλά και του Καστελλορίζου, στοιχεία που χρησιμοποιούνται και ως ερευνητικές βάσεις στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου και όχι μόνο.

Το Καστελλόριζο είναι τυχερό που έχει τέτοια τέκνα. Στην εποχή του ιστορικού αναθεωρητισμού τα τεκμήρια που εισαγάγει στον δημόσιο διάλογο ο κ. Χονδρός είναι ασπίδες υπεύθυνου πατριωτισμού και εξάγουν αυθεντικά την ελληνικότητα σ’ όλο τον κόσμο.

Τον ευχαριστούμε για την εργατικότητα αλλά και τη σεμνότητα προσφοράς.