Τέσσερις αναγνωστικές τέρψεις–προτάσεις

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο Πάνος Δρακόπουλος
panosdrak@yahoo.gr

1. «Τα αποσυρθέντα βιβλία: Έθνος και σχολική Ιστορία στην Ελλάδα, 1858-2008» του Χάρη Αθανασιάδη (εκδ. Αλεξάνδρεια, 2015): εξαιρετική ιστορική μελέτη πάνω στα βιβλία που αποσύρθηκαν απ’ τα σχολικά προγράμματα, σε μία περίοδο 150 ετών του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Γραμμένη με εκφραστική διαύγεια και λεπτομερή τεκμηρίωση την ξαναδιαβάσαμε με την ευκαιρία της πρόσφατης επανακυκλοφορίας της από την εφημερίδα «Τα Νέα».
Κατά τη γνώμη μας, αποτελεί απαραίτητο ανάγνωσμα για κάθε εκπαιδευτικό που επιθυμεί να καλλιεργεί δια βίου την επαγγελματική κι επιστημονική του αυτοσυνειδησία – και φυσικά τον αναστοχασμό του σε ζητήματα εκπαιδευτικής ιδεολογίας και δημόσιας ιστορίας.
Για τον εκπαιδευτικό μόνον; Όχι, για κάθε ενεργό πολίτη.

2. «Η ψυχή της μαριονέτας», του John Gray (Μετ. Γ. Λαμπράκος, εκδ. Οκτώ, 2017): καλογραμμένο δοκίμιο πάνω στις αθέατες αναβλαστήσεις του γνωστικισμού στον κοσμικό τρόπο σκέψης και στις ορθολογικά στοχαζόμενες κοινότητες ανθρώπων.
Κεντρικό ερώτημα: Ποιο είναι το περιεχόμενο της ελευθερίας σε μία βούληση που υποκινείται και -σε μεγάλο βαθμό- καθορίζεται από την βιολογία της – και ποιά είναι η ταυτότητά της σε μία βούληση δίχως αυτούς τους προκαθορισμούς;
Η οξεία κριτική του Γκρέυ αποκτάει ιδιαίτερο ενδιαφέρον όταν στρέφεται έναντι όσων στοχαστών διαβάζουν μεροληπτικά τις στατιστικές σχετικά με τα θύματα του πολέμου κατά τους τελευταίους 2 αιώνες κι, επιπλέον, καμαρώνουν για το πολιτικό πλεονέκτημα της Δύσης σε ζητήματα βίας, δημοκρατίας και ειρήνης.
Διαθέτουν κι άλλες όψεις τα πράγματα –πέρα, δηλαδή απ’ την προφάνεια τους κι απ’ τις παραπλανητικές διαθλάσεις των προκαταλήψεων μας– κι αυτές τις αναδεικνύει με την γραφή και, ευρύτερα, με την στάση ...αλογόμυγας, που εκφράζει επί δεκαετίες o ευρυμαθής άγγλος πολιτικός φιλόσοφος. (Από την εκτενή εργογραφία του θα προτείναμε επίσης την μελέτη: «Μαύρη λειτουργία:
Η αποκαλυπτική θρησκεία και ο θάνατος της ουτοπίας» – επίσης απ’ τις εκδ. Οκτώ, σε μετ. Γ. Λαμπράκου, 2009).

3. Και τέλος, οι δύο πρώτες ποιητικές συλλογές της Αθηνάς Βογιατζόγλου («Ερωτοπαίγνια», 2019 και «Πορτρέτα», 2021 – εκδ. Κέδρος). Μία καινούργια ποιητική φωνή. Καινούργια, παρότι μετέρχεται παλαιά, πλην όμως ανεξάντλητα «σύνεργα»: κυρίως την υψηλόβαθμη αφαίρεση και την μεταφορά.
Η ευρηματική διαπλοκή τους και, κυρίως, η καθαρή απεικόνιση του στίχου της Βογιατζόγλου συνδιαμορφώνουν ένα ποιητικό αποτέλεσμα που κομίζει δύναμη και βαθιά συγκίνηση. Σαν τις μεστές κι ευφάνταστες ταινίες μικρού μήκους.

Ανάγλυφο δείγμα γραφής:
Helene Schjerfbeck
Έπεσε στα πέντε από τη σκάλα
κι έμεινε κουτσή. Μεγάλωσε
με πινέλα και χρώματα.
Ζωγράφιζε τον άντρα που ανέλπιδα πόθησε,
κυρίως όμως τη μορφή της.

Έδειξε πώς σπάνε μες στα χρόνια
του προσώπου οι γραμμές,
πώς τα μαλλιά ηττημένα υποχωρούν,
πώς γίνεται το στόμα τρύπα δέους
μπρος στου θανάτου το μυστήριο
και βάραθρα ανοίγονται στις κόγχες
των ματιών.

Σπουδή στο άφθαρτο
οι αυτοπροσωπογραφίες της·
από τη ροδαλή απορία της νιότης
στης γνώσης το σκοτάδι.

[Από την συλλογή «Πορτρέτα» (σελ. 33), το εξώφυλλο της οποίας κοσμείται από 2 αυτοπροσωπογραφίες της Schjerfbeck].