Παρακμή, απραξία και αποδοχή

Φίλιππος Ζάχαρης

Δεν είναι τόσο ότι δεν αντιλαμβάνεται κανείς το μέγεθος της παρακμής σε αυτή τη χώρα, όσο το ότι η παρακμή αυτή συνεχίζεται επί πολλά συναπτά έτη, όταν και οι κυβερνήσεις από την απαρχή των μνημονίων και παλαιότερα της γενικής και αόριστης οικονομικής κρίσης, επεδίωκαν να κερδίσουν χρόνο στο να εφαρμόσουν νέες πολιτικές λιτότητας στο όνομα πότε της κάθαρσης, πότε της καταπολέμησης της διαφθοράς αλλά πάνω απ΄όλα του περιλάλητου νοικοκυρέματος των οικονομικών.

Αυτό το περίφημο «νοικοκύρεμα» το θυμάμαι από τότε που άρχισα να καταλαβαίνω τι σημαίνει πολιτικαντισμός και όχι πολιτική, μια αδικημένη και κακοποιημένη λέξη στο πέρασμα των χρόνων. Δεν περιμένει κανείς από τους πολίτες να αντιληφθούν σε τι κόσμο ζουν – αν και πολλοί το αντιλαμβάνονται από χρόνια – αλλά σε τι κόσμο αναμένεται να ζήσουν στο εγγύς και απώτερο μέλλον, με δεδομένη τη συνέχιση της παρακμής σε όλα τα επίπεδα της κοινωνικο-οικονομικής ζωής.

Η συσσωρευμένη φτώχεια που επιδεινώνει σταθερά τους οικονομικούς δείκτες, η ανεργία, η δουλική εργασία με τις ελάχιστες απολαβές, η ακρίβεια που κάνει τη ζωή αφόρητη, όλα αυτά συντελούν στην παρατεταμένη υποβάθμιση της χώρας. Και το ζήτημα είναι ότι όλοι το έχουν κοινό μυστικό, απλά δεν το εκφράζουν. Όλοι μιλούν για το περίφημο νοικοκύρεμα περισσότερο για να ωραιοποιήσουν την κατάσταση. Περισσότερο από συνήθεια και μακριά από την ουσία των πραγμάτων.

Τα κόμματα, βέβαια, και οι πεθαμένες ιδεολογίες τους συντηρούν διαχρονικά αυτή την παρακμή, γιατί πολύ απλά συμφέρει περισσότερο η παιδειακή ανυπαρξία από την πνευματική συγκρότηση, που συνιστά ευθεία απειλή για το σύστημα κυριαρχίας. Από χρόνια οι πολίτες αντιλαμβάνονταν στις καθημερινές τους συναλλαγές και δοσοληψίες αυτού του είδους την παρακμή, αλλά πάντα εναπόθεταν τις όποιες ελπίδες για αντιστροφή της κατάστασης στο απώτερο μέλλον.

Το μέλλον αυτό γινόταν παρόν και μετά παρελθόν με τις ίδιες διαδικασίες συγκρότησης του κοινωνικού γίγνεσθαι. Ουσιαστικά καμία αλλαγή δεν άλλαζε τα ισχύοντα δεδομένα και αν αυτό γινόταν, δεν περιλάμβανε την κοινωνική αναδιοργάνωση έστω και μερικώς. Σήμερα, η όποια καταπολέμηση της παρακμής σερβίρεται ως εκσυγχρονισμός και ψηφιοποίηση δεδομένων, λες και η παρακμή είχε και έχει να κάνει μόνο με την καταπολέμηση της γραφειοκρατίας.

Η κομματική εξουσία όμως, έκανε και κάνει τη δουλειά της όπως και όσο ξέρει. Δεν περιμένει κάποια αντίσταση από τους πολίτες αφού η χρόνια εντρύφηση στην κοινωνικο-οικονομική παρακμή είναι δεδομένη. Θα χρειαστεί δηλαδή πολύς καιρός για να ανακτήσουν οι πολίτες το χαμένο έδαφος και στο μεσοδιάστημα τα κόμματα εξουσίας θα έχουν ήδη διευρύνει την απόσταση.

Έτσι, σε μόνιμη βάση υπάρχει μία αισθητή αντιληπτική απόσταση από την επιφάνεια μέχρι το βάθος της ουσίας των διαδραματιζόμενων γεγονότων. Με λίγα λόγια, πάντα το επίσημο κράτος έχει το προβάδισμα και οι πολίτες ακολουθούν αναπαράγοντας την εκάστοτε καθεστωτική προπαγάνδα.

Παρακμή λοιπόν και εμπέδωσή της δένουν αρμονικά στο σημερινό τοπίο, χωρίς εκπλήξεις και μοναδικότητες, χωρίς ελπιδοφόρα μηνύματα για κάποιας μορφής αντίσταση στο εγγύς ή απώτερο μέλλον. Βέβαια ο χρόνος αλλάζει τα πάντα. Εντούτοις δεν διαπιστώνεται κάποιου είδους κοινωνικός αναβρασμός, κάποιες διεργασίες για μια πραγματική κοινωνική αλλαγή. Συνήθως με την κορύφωση της παρακμής εκτυλίσσεται νομοτελειακά μία έκρηξη που στο παρελθόν ταρακούνησε και θορύβησε τα συστήματα κυριαρχίας.

Δεν ξέρω όμως αν σήμερα, που όντως διαπιστώνεται κάποια κορύφωση της κοινωνικο-οικονομικής εξαθλίωσης, τα όποια κοινωνικά προγράμματα καταπολέμησης της ανεργίας ή κρατικές προσφορές ψιχίων είναι βολικά και επαρκή για πολίτες που γνωρίζουν την παρακμή αλλά δεν αντιτίθενται σε αυτή με πράξεις. Την ίδια στιγμή βέβαια που για ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό πολιτών η τεχνητή ευημερία είναι καταλύτης ουσιαστικής καθήλωσης.

Εν κατακλείδι λοιπόν, επί δεκαετίες το ζητούμενο παρέμενε και παραμένει η τακτοποίηση και ικανοποίηση κάποιων κλαδικών αιτημάτων από το κράτος. Αυτό δεν αποτελεί όμως καμία απαλλαγή από τα συνολικά δεσμά της κοινωνικο-οικονομικής παρακμής, την οποία αντιλαμβάνονται οι πολίτες αλλά αποδεχόμενοι την κρατική ψευδοπαρέμβαση, τη συντηρούν.

Και το παιχνίδι συνεχίζεται. Και το κράτος θριαμβολογεί για τις «σωτήριες» παρεμβάσεις του πριν οι πολίτες κάνουν την κίνηση να αντισταθούν επί του πρακτέου στην εξελισσόμενη διαχρονικά παρακμή. Πάντα ένα βήμα μπροστά, κάτι που δεν αντιλαμβάνονται οι πολίτες που το μόνο που κάνουν είναι να ασκούν αναίμακτη κριτική.