Αγαπητός Ξάνθης: Ένα βιβλίο-«πυξίδα» για τη σύγχρονη τουριστική επιχείρηση στο νέο τοπίο της αγοράς

Rodiaki NewsRoom

Γράφει o
Αγαπητός Ξάνθης*
Αρχιτέκτονας και τ. Δ/ντης του ΕΟΤ

Υπάρχουν διαφορά βιβλία που εύκολα λέγονται εγχειρίδια, πονήματα, δοκίμια. Το βιβλίο με τίτλο: «Διοικώντας τις Τουριστικές Επιχειρήσεις» των: Σταυρινούδη, Θ. και Κακαρούγκα, Χ. (2022), Αθήνα: Κριτική, μπορούμε να το κατατάξουμε ως ένα εκπαιδευτικό αγωγό-πυξίδα στον μεγάλο τουριστικό χάρτη.

Αγγίζει με επιστημοσύνη όλα τα θέματα που απασχολούν τον κλάδο.
• Από τη σύγχρονη τουριστική βιομηχανία έως το διεθνές ανταγωνιστικό επίπεδο
• Από τη Μικρομεσαία Επιχείρηση έως το στρατηγικό σχεδιασμό της διοίκησής της
• Από τους παράγοντες επηρεασμού έως τον τρόπο αντιμετώπισης των δυναμικών που εξελίσσονται στο εσωτερικό της επιχείρησης

• Από τον ρόλο που παίζει η κατάλληλη ηγεσία στην αναπτυξιακή πορεία της επιχείρησης, έως την ορθή διοίκηση του ανθρώπινου δυναμικού και τέλος,
• Από τον τρόπο έως την αναγκαία εκπαίδευση ενός τουριστικού οργανισμού για να μπορεί να επιτευχθεί το προσδόκιμο όραμά του.

Συνοπτικά, διακρίνουμε ένα ευρύ θεωρητικό επίπεδο στα τρία (3) πρώτα κεφάλαια για να μπορεί κανείς να εντρυφήσει στο νόημα της τουριστικής επιχείρησης που αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της τουριστικής παραγωγής και τη μορφή που ενέχει ή οφείλει να πάρει στο σύγχρονο ανταγωνιστικό κόσμο. Στις δύο συνεχόμενες σελίδες -69/70- του τρίτου κεφαλαίου, ενδεικτικά διακρίνουμε τις αρχές μιας αποτελεσματικής οργάνωσης των τουριστικών επιχειρήσεων, και αμέσως μετά την κατάλληλη οργανωτική δομή που έρχεται να προσαρμοστεί και να υπηρετήσει τη διαμορφούμενη στρατηγική της επιχείρησης.

Οι δε στόχοι της όποιας επιχείρησης σχεδιάζονται να παρουσιαστούν με μεθοδικότητα και με ανάγλυφο τρόπο στις σελίδες -71/72- για να σχηματίσουν το χωροχρονικό ορίζοντα επίτευξής τους. Η δε λειτουργία της αποτελεσματικής οργάνωσης μιας τουριστικής επιχείρησης (σ.74) αναλύεται για να επιβεβαιώσει την αλληλουχία λειτουργίας των τμημάτων ή του ανθρώπινου δυναμικού ώστε να προσαρμόζεται η επιχείρηση στις προκλήσεις των αλλαγών στο εξωτερικό και στο εσωτερικό της ανταγωνιστικό περιβάλλον.

Τα συνεχόμενα άλλα τρία (3) κεφάλαια του βιβλίου ανοίγουν θέματα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων ως ζώντες οργανισμοί σ΄ένα δύσκολο διεθνές περιβάλλον, άλλο τόσο και εντός του εσωτερικού τους περιβάλλοντος. Παρουσιάζεται εύστοχα το ελληνικό τουριστικό επιχειρηματικό οικοσύστημα (σ.89) στο 4ο κεφάλαιο με τους παράγοντες διαμόρφωσης αλλά και οι εμφανιζόμενες προκλήσεις σε σχέση με το ευρύτερό του περιβάλλον για να καταλήξει η ενότητα με την παράγραφο περί αλλαγής του στατικού μοντέλου, μέσα από την καινοτομία ώστε να αντιμετωπισθούν τα σχετικά εμφανιζόμενα εμπόδια (σ.96).

Συμπεραίνεται ότι το διεθνές ανταγωνιστικό περιβάλλον είναι ένα πολυσύνθετο σύστημα παραμέτρων που διαθέτει κοινωνικά, οικονομικά, τεχνολογικά στοιχεία που συνθετικά και με την ορθή δράση μπορούν να προσφέρουν ένα πλαίσιο σημαντικών πλεονεκτημάτων στις σύγχρονες τουριστικές επιχειρήσεις (όπως και τις ελληνικές, σ.107).

Το κρίσιμο εσωτερικό περιβάλλον της τουριστικής επιχείρησης αναπτύσσεται στο 6ο κεφάλαιο παρουσιάζοντας έτσι την τουριστική επιχείρηση ως ένα ζωντανό οργανισμό με «οργανωσιακή κουλτούρα»- (ήτοι: τη σύνθεση πόρων, παραγόντων και ικανοτήτων) (σ.113), αλλά και τα στοιχεία που την διαμορφώνουν ως επίσης και τα στοιχεία που την επηρεάζουν επίσης (σ.121).

Η επικοινωνία καταγράφεται ως βασικός παράγοντας διαμόρφωσης της «οργανωσιακής κουλτούρας», ως επίσης η προσαρμογή της σε συνεχείς αλλαγές και μαζί με την καινοτομία (σ. 139) κτίζουν ένα αξιόλογο «πακέτο σκέψεων» καλλιέργειας της κατάλληλης «οργανωσιακής κουλτούρας», χρήσιμης για την αντιμέτωπη προβλημάτων στο εσωτερικό περιβάλλον και στα όποια επακόλουθα προκύψουν (σ.120). Τα επόμενα δύο (2) κεφαλαία μπαίνουν στον ανθρώπινο παράγοντα είτε από την πλευρά της ηγεσίας, είτε από το μέρος της απασχόλησης. Μάλιστα η απασχόληση στον τουριστικό τομέα χωρίζεται σε άμεση, έμμεση και απορρέουσα (σ.144) με όποιες ιδιαιτερότητες (π.χ η εποχικότητα, σημαντική για τα νησιά μας) που κρύβει η κάθε μια έκφανση.

Παρατηρείται εδώ το φαινόμενο της «γυάλινης οροφής» ακόμη και στον τουριστικό χώρο, δηλαδή τις απορρέουσες διακρίσεις στον γυναικείο εργασιακό πληθυσμό ο οποίος αποτελεί το 56% των εργαζομένων στον τουρισμό (σ.151).
Από αυτό το φαινόμενο δεν ξεφεύγει και η ελληνική πραγματικότητα, όπου μάλιστα τα εμπόδια για τη γυναίκα είναι πιο εμφανή από τα διεθνή πρότυπα.

Στο πεδίο της «ηγεσίας», το βιβλίο αποδίδει ξεχωριστή βαρύτητα μ΄ένα πλήθος χαρακτηριστικών και τύπων για να καταλήξει στα κύρια χαρακτηριστικά ενός σύγχρονου ηγέτη που ακολουθεί καθήκοντα και ευθύνες τα οποία εάν αμελήσει, πολύ πιθανά να αποτύχει ο ίδιος στους καθορισμένους στόχους της όλης επιχείρησης με τις όποιες συνέπειες (σ.177). Μάλιστα επισημαίνεται η διαφορά αρμοδιοτήτων μεταξύ ενός Δ/ντη-τρίας και του Ηγέτη για την όποια εύρυθμη διάταξη της λειτουργίας μιας τουριστικής επιχείρησης (σ.178).

Τα επόμενα τέσσερα (4) κεφάλαια που ολοκληρώνουν τον «τουριστικό αγωγό» απευθύνονται στη στρατηγική της Διοίκησης μιας τουριστικής επιχείρησης, στην κατάλληλη διοίκηση του ανθρώπινου δυναμικού της, στο σύνολο των κινήτρων για την καλύτερη απόδοση και τέλος στο πεδίο της μάθησης ως ένα κομμάτι επιτυχίας των σκοπών της επιχείρησης μέσα από την προσφερόμενη καλλιέργεια της πολυμελούς ρητής γνώσης. Ουσιαστικά τα κεφάλαια αυτά έχουν σχέση με τον άρτιο τρόπο διοίκησης ώστε να αποδίδεται η δυνατότητα στην επιχείρηση να έχει ένα πεδίο υγιούς ανταγωνισμού με τις άλλες επιχειρήσεις ή ακόμη και η επιχειρούσα στρατηγική να έχει επιτυχία μέσα από ένα αναλυτικό έλεγχο και αξιολόγηση ανά επίπεδο δράσης (σ. 212).

Η δε σημαντική διοίκηση ανθρώπινου δυναμικού εδράζεται στην αντίληψη ότι ο άνθρωπος-εργαζόμενος/μενη είναι ένα βασικός παραγωγικός πόρος και παράλληλα δυνητική πηγή επίτευξης του αναγνωστικού πλεονεκτήματος (σ.213).

Έξαλλου είναι γνωστό ότι ο εργαζόμενος/μενη είναι η «καρδιά» της επιχείρησης γι’ αυτό οφείλεται από την πλευρά των τουριστικών επιχειρήσεων να διαμορφώνουν μια κουλτούρα προσέλκυσης, διατήρησης αλλά κυρίως ανάπτυξης του ανθρώπινου δυναμικού που θα μπορεί να ανταποκρίνεται στις προκλήσεις των καιρών. Στο πνεύμα αυτό περιγράφεται η ελληνική εικόνα της διοίκησης του ανθρώπινου δυναμικού και σε συνδυασμό με τις σύγχρονες τάσεις που επικεντρώνονται στην ασφάλεια, στην απάλειψη των διακρίσεων και στην ανάπτυξη δεξιοτήτων μέσα από την καλλιέργεια της εταιρικής κουλτούρας και μόρφωσης, καταλήγουμε ότι όλα συγκλίνουν στην προσαρμογή στις σύγχρονες καταναλωτικές ανάγκες, ιδίως αυτών των νέων ομάδων καταναλωτών (millennials, ψηφιακοί νομάδες κ.α) (σ.234).

Σε αυτό το κλίμα, η δημιουργία κινήτρων (movere) προς το «προσωπικό» είναι επιβεβλημένη και μάλιστα αυτή εξελίσσεται ανάλογα το χρόνο βασισμένη σε μια μορφή διαφορετικών θεωριών κατατάσσοντας την στο πλαίσιο μιας επιχείρησης σε μια κλιμακούμενη δυναμική ανάλογα τους διαμορφούμενους παράγοντες είτε σε αστικό είτε σε κοινωνικό επίπεδο (σ.238).

Τέλος, η οργανωτική επιμόρφωση-μάθηση του ανθρώπινου δυναμικού έρχεται να «δέσει» όλες τις στρατηγικές στοχεύσεις και σχεδία μιας τουριστικής επιχείρησης, βεβαία πάνω σ΄ένα επιχειρησιακό πρόγραμμα εκπαίδευσης (σ.274) και εντός των υπαρχόντων εκπαιδευτικών επιστημονικών μεθόδων. Έτσι θα μπορέσει να «απογειωθεί» το ανθρώπινο δυναμικό σε γνωστικό, σε συναισθηματικό, σε ψυχοκινητικό τομέα υπέρ της θετικής απόδοσης του επιλεγμένου κεντρικού σκοπού της τουριστικής επιχείρησης (σ.277).

Η γνώση είναι τροφή, η άγνοια ημιδιατροφή, οπουδήποτε και να εμφανίζεται.
► Εν κατακλείδι, το παρόν βιβλίο αποτελεί ένα εγχειρίδιο, ένα χάρτη, ένα μπούσουλα τουριστικής παιδείας και γνώσης. Απευθύνεται στους πάντες που ασχολούνται με αυτό το κοινωνικοοικονομικό φαινόμενο (του τουρισμού) και της επιχείρησης του γιατί είναι γραμμένο με ευανάγνωστο τρόπο, με μεθοδικότητα, με συνέπεια αλληλουχίας σχετικών θεμάτων.

Το βιβλίο τέλος, διαθέτει μια εξεγερτική φωνή για να δούμε την τουριστική επιχείρηση ως ένα σύνθετο λειτουργικό σύστημα που προσφέρει βάσεις και αναπτυξιακά θεμέλια στην τουριστική ευρύτερη ανάπτυξη. Η οποία σε ακολουθία όλων των προηγούμενων είναι υπόθεση των οικονομικών και παραγωγικών δυνάμεων της χώρας μας ασχέτως εάν είναι άμεσα εμπλεκόμενες ή όχι, με τον τουρίστα –επισκέπτη.

Η απουσία του βιβλίου από την τουριστική βιβλιοθήκη είναι μάλλον σοβαρό έλλειμμα. Ας το εξαλείψουμε με την απόκτησή του.