Μ. Καρίκη: Άνθρωποι σε απόγνωση...

Μαρία Καρίκη

Γράφει η
Μαρία Καρίκη
Ψυχολόγος, Msc

Ο καθένας προχωρά το κάθε του βήμα προσδοκώντας να φτάσει κάπου καλύτερα απ’ όπου είναι τώρα. Αγωνίζεται, ελπίζει σε μια όσο το δυνατό καλύτερη εκδοχή του εαυτού του, αλλά και της ζωής του.

Καταλαβαίνει ότι θα έχει τα πάνω και τα κάτω του, αλλά δε θέλει να εγκαταλείψει (τουλάχιστον όχι εύκολα). Σε όλη αυτή την προσπάθεια μπορεί να τύχει να υπερβάλει, να υπερβεί τις δυνάμεις του κατά καιρούς, να εξαντληθεί ή να πιέσει παραπάνω τον εαυτό του για ένα καλύτερο αποτέλεσμα.

Κάπως έτσι, μπορεί να αγγίξει τα όριά του (χωρίς απαραίτητα να το αντιληφθεί έγκαιρα), να τα ξεπεράσει και να εκδηλώσει τα πρώτα σημάδια κάποιας ψυχικής ή ψυχοσωματικής διαταραχής.

Συχνά οι άνθρωποι εκπλήσσονται όταν προκύπτουν τέτοια σημάδια. Ανησυχούν, τρομάζουν, αλλά πολύ αργότερα συνδέουν το σύμπτωμα με την αιτία. Χρειάζεται χρόνος για να κατανοήσουν ότι ο τρόπος σκέψης τους, καθώς και ο τρόπος ζωής τους τούς οδήγησε σε ελλιπή ψυχικά αποθέματα.

Εξαίρεση αποτελούν τα έκτακτα δυσάρεστα γεγονότα που σχετίζονται με θέματα υγείας και τα οποία αιφνιδιάζουν το άτομο, καθιστώντας το ευάλωτο. Για όλα τα υπόλοιπα, όμως, φαίνεται να μην πιστεύουν το γεγονός ότι η παρατεταμένη πίεση και το συνεχές άγχος μπορεί να τους προκαλέσει διάφορες ψυχικές περιπέτειες.

Μέχρι ακριβώς αυτό να συμβεί... Και όταν έρθει η ώρα να αντιμετωπίσουν κατάματα την «κατάρρευσή» τους (σωματική ή και ψυχική) τότε επικρατεί ο πανικός και ο φόβος. Κάτι που είναι απολύτως λογικό και αναμενόμενο μέχρι να συνειδητοποιήσουν πώς λέγεται αυτό που τους συμβαίνει και πώς αντιμετωπίζεται.

Είναι η στιγμή που ο άνθρωπος συναντιέται με την τρωτότητά του και αναρωτιέται τι έκανε λάθος. Υπάρχουν στιγμές που το άτομο υπερτιμά τις δυνάμεις και τις αντοχές του και νομίζει ότι τα μπορεί όλα μαζί και για παρατεταμένο διάστημα.

Σαν να μην υπολογίζει ότι τόσο το σώμα του όσο και ο ψυχισμός του έχουν τους δικούς τους κανόνες «ισορροπίας», οι οποίοι αν παραβιάζονται ή παραμελούνται θα επιφέρουν κάποιες συνέπειες.

Μπροστά στο σοκ και την απόγνωση της «κατάρρευσης», το άτομο καλείται να κάνει τον απολογισμό του. Μέρος της θεραπείας είναι να αναγνωρίσει τα σημεία στα οποία πίεσε τον εαυτό του, τα σημεία τα οποία θεώρησε δεδομένα (αλλά τελικά δεν είναι) για την αντοχή του, αλλά και όλα εκείνα που άσκησαν αρνητική επιρροή πάνω του (πρόσωπα, σχέσεις, καταστάσεις, συνθήκες).

Έρχεται η ώρα να συνειδητοποιήσει το άτομο τις υπερβάσεις, τις καταχρήσεις, τις υπερβολές, αλλά και τις κακοποιήσεις που έκανε ή επέτρεψε να γίνουν εναντίον του εαυτού του. Μετά τις πρώτες αντιδράσεις άρνησης και σοκ, ξεκινάει ένα «ταξίδι» παραδοχών και αφυπνίσεων.

Μετά την απελπισία, αρχίζει μία σταδιακή βαθύτερη «ανάγνωση» της ζωής του ανθρώπου από τον ίδιο μέχρι και πριν την ψυχική «έκρηξη». Βλέπει πιο καθαρά τις μεταβλητές, τις διεργασίες, τις συνήθειες που τον οδήγησαν στο χείλος του γκρεμού και πλέον δεν αισθάνεται τόσο έκπληκτος.

Κατανοεί πώς έφτασαν τα πράγματα ως εδώ και αναγνωρίζει και τη συμμετοχή του μέσα σ’ όλο αυτό. Πιο ψύχραιμα, λοιπόν, καλείται να πάρει θέση και να αποφασίσει αν θα προβεί σε αλλαγές (και ποιες) προκειμένου να επαναφέρει την ψυχική του ισορροπία. Από εκεί και πέρα, το άτομο γίνεται πιο επιλεκτικό, πιο συνειδητοποιημένο και προστατευτικό απέναντι στον εαυτό του.

Δε δέχεται έυκολα να κάνει εκπτώσεις, υποχωρήσεις και συμβιβασμούς. Σέβεται περισσότερο την ύπαρξή του και αφουγκράζεται περισσότερο τις αλήθειές του. Επαναπροσδιορίζει τις αξίες και τις προτεραιότητές του και δε θέλει ξανά να διακινδυνέψει την ψυχική του υγεία για κανένα λόγο. Σταματάει πολύ πριν φτάσει στα όριά του και πιέζει τον εαυτό του τόσο όσο παραμένει εντός του «μέτρου».

Δίνει περισσότερη βαρύτητα στον ελεύθερο χρόνο, στην άσκηση, στη φύση, στις υγιείς ανθρώπινες σχέσεις και αρνείται να νιώθει πια κατατρεγμένος από τον χρόνο και συνεχώς ανικανοποίητος.

Ίσως, κάποιες φορές, να «πρέπει» τελικά να φτάσουμε στην «απόγνωση» προκειμένου να επαναπροσδιορίσουμε όλα αυτά που μας οδήγησαν σ’ αυτό το σημείο. Μέσα από την αυτοπαρατήρηση, την αυτοκριτική και τον αναστοχασμό ο άνθρωπος μπορεί να εξελίσσει συνεχώς τον εαυτό του και τη ζωή του. Όλα μπορεί να τ’ αλλάξει, αρκεί να τα αναγνωρίσει και να τα παραδεχτεί.

Η δύναμη του ανθρώπου είναι πρωτίστως το μυαλό του, οι σκέψεις του. Αν κατανοήσει και αποκωδικοποιήσει τι κάνει λάθος τόσο καιρό, μπορεί να αλλάξει άρδην τη ζωή του.

Το δύσκολο είναι να συνειδητοποιήσουμε ότι όλοι μας κουβαλάμε μαθημένες πεποιθήσεις και συμπεριφορές από μικρότερες ηλικίες, τις οποίες κάποια στιγμή χρειάζεται να αμφισβητήσουμε και να υπερβούμε. Αν καταφέρουμε να αποτινάξουμε αυτά τα «κατάλοιπα» που μας βαραίνουν και μας υπονομεύουν, τότε κάθε στιγμή μπορεί να είναι μία νέα αρχή. Τότε ο άνθρωπος μπορεί ανά πάσα στιγμή να αναγεννηθεί από τις στάχτες του...