Χριστόδουλος Μαλιαράκης: Φωτιές και ευθύνες

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο Χριστόδουλος Ν. Μαλιαράκης
Δικηγόρος-Διαμεσολαβητής

Επί έντεκα ημέρες η φωτιά έκαιγε ανεξέλεγκτα και στο πέρασμά της αφάνισε ένα από τα ωραιότερα δάση του νησιού μας, σκότωσε τα ζώα και την άγρια φύση του, κατέστρεψε περιουσίες, απείλησε τη ζωή, τραυμάτισε ψυχικά τους κατοίκους των γύρω οικισμών και προκάλεσε θλίψη στην ψυχή όλων των Ροδιτών και των επισκεπτών.

Κατά κοινή ομολογία οι πυροσβέστες ήταν οι μεγάλοι πρωταγωνιστές αλλά και οι πολίτες - εθελοντές που με τη φιλότιμη και γενναία παρουσία και προσφορά τους τόσο στο μέτωπο της φωτιάς όσο και στους χώρους υποδοχής - φιλοξενίας κέρδισαν την εκτίμηση και ευγνωμοσύνη όλων.

Ταυτόχρονα, κατά κοινή ομολογία η δημοτική αρχή, για άλλη μία φορά, απέτυχε να διαχειριστεί μία κρίσιμη κατάσταση. Ήταν απούσα τόσο σε επιτελικό, οργανωτικό/ συντονιστικό όσο και σε επικοινωνιακό επίπεδο.

Για το οργανωτικό/συντονιστικό και επικοινωνιακό ήδη πολλά έχουν γραφτεί από τους αυτόπτες μάρτυρες - εθελοντές, θα ήθελα να σταθώ στο επιτελικό και εξηγώ:
• Το Αυτοτελές Γραφείο Πολιτικής Προστασίας του δήμου Ρόδου, που υπάγεται απευθείας στον δήμαρχο και στον αρμόδιο αντιδήμαρχο, έλαμψαν δια της απουσίας τους. Μάλιστα, ο αντιδήμαρχος Πολιτικής Προστασίας τις πρώτες κρίσιμες ημέρες της καταστροφικής πυρκαγιάς ήταν εκτός Ρόδου χωρίς ορισμό αντικαταστάτη.

• Ήδη, από το 2022 έπρεπε με αποκλειστική ευθύνη του ίδιου του δημάρχου, όπως ρητά αναφέρει ο νόμος, να συνταχθεί «Τοπικό Σχέδιο Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών και Διαχείρισης Συνεπειών για φυσικές και λοιπές απειλές».
Έως και σήμερα τέτοιο σχέδιο ο δήμαρχος Ρόδου δεν έχει φροντίσει να συνταχθεί.

• Ακολούθως, με αποκλειστική ευθύνη του ίδιου του δημάρχου, εντός του 2022, έπρεπε να συνταχθεί «Ειδικό Σχέδιο για την προληπτική οργανωμένη απομάκρυνση των πολιτών – εκκένωση οικισμών».
Ούτε τέτοιο σχέδιο ο δήμαρχος Ρόδου έχει φροντίσει να συνταχθεί.

• Για τη δρομολόγηση έργων και δράσεων αντιπυρικής προστασίας καθώς και επιμέρους θεμάτων που συνδέονται με την πρόληψη και ετοιμότητα για την αντιμετώπιση κινδύνων που προέρχονται από την εκδήλωση δασικών πυρκαγιών, με ευθύνη των δημάρχων, συγκαλούνται ετησίως, πριν την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου (1η Μαΐου εκάστου έτους), τα Συντονιστικά Τοπικά όργανα (ΣΤΟ).

Το Συντονιστικό Τοπικό Όργανο του δήμου Ρόδου, σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες, έχει να συγκληθεί σχεδόν δύο χρόνια! Μάλιστα ο νόμος προβλέπει ότι κατά τη διάρκεια της εξέλιξης της πυρκαγιάς το Συντονιστικό Τοπικό Όργανο πρέπει να λειτουργεί σε 24ωρη βάση. Ούτε καν αυτό ο δήμος Ρόδου θεώρησε σκόπιμο να πράξει τις δραματικές ώρες τις πυρκαγιάς.

• Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, που διαβιβάστηκαν προ ημερών στο υπουργείο Εσωτερικών, ο δήμος Ρόδου διέθεσε 1.157.363,66 ευρώ το 2023 για δράσεις πυροπροστασίας.

Μάλιστα, διαμαρτυρήθηκε ότι έχει επιχορηγηθεί με 280.000 ευρώ από το ανωτέρω υπουργείο ενώ από τη σχετική εγκριτική απόφαση προκύπτει ότι, μαζί με τον δήμο Ωρωπού, ήταν οι μοναδικοί δήμοι στη χώρα που έλαβαν το μεγαλύτερο ποσό.

Να σημειώσουμε ότι το ποσό αυτό δόθηκε για να καλυφθούν «αποκλειστικά δράσεις πυροπροστασίας κατόπιν συνεννόησης με τις πυροσβεστικές και δασικές υπηρεσίες».

Ερωτήματα, όμως, προκύπτουν. Κατά πόσο οι δράσεις που πραγματοποίησε ο δήμος Ρόδου είναι πράγματι σχετικές με τις ενδεδειγμένες δράσεις πυροπροστασίας και συγκεκριμένα:
• Εννέα δράσεις αφορούν μίσθωση οχημάτων για τη συντήρηση των αγροτικών δρόμων. Σύμφωνα όμως με τη σχετική υπουργική απόφαση επιλέξιμη δράση είναι η «… συντήρηση και βελτίωση του δασικού οδικού δικτύου, σε συνεργασία με τις κατά τόπους Δασικές Υπηρεσίες».

Έτσι, δεν προκύπτει ότι πραγματοποιήθηκε καμία δράση διάνοιξης/συντήρησης/βελτίωσης δασικών δρόμων, ενώ η συντήρηση της αγροτικής οδοποιίας, που φέρεται να εκτελέστηκε, δεν μπορεί να συγκαταλέγεται σε δράσεις πυροπροστασίας. Άλλο οι αγροτικοί και άλλο οι δασικοί δρόμοι.

• Δέκα δράσεις αφορούν «αποκαταστάσεις χώρων» σε δημοτικές ενότητες του νησιού, απ’ όπου όμως δε διαφαίνεται άμεση συσχέτισή τους με την πρόληψη των πυρκαγιών.

Όπως προκύπτει από τις προσκλήσεις εκδήλωσης ενδιαφέροντος του δήμου (με τη διαδικασία των απευθείας αναθέσεων) οι δράσεις αφορούν σε «...διαμορφώσεις και αναπλάσεις περιβαλλοντολογικά υποβαθμισμένων περιοχών... που δημιουργούν αισθητική όχληση στον άνθρωπο και παράλληλα έχουν δυσμενείς συνέπειες στο περιβάλλον… με επιδιωκόμενο στόχο το βέλτιστο αισθητικό και λειτουργικό αποτέλεσμα».

Η σημασία του έργου της αισθητικής αναβάθμισης των χώρων δεν αμφισβητείται, αλλά προκύπτουν ερωτήματα για τη χρηματοδότησή του από τα κονδύλια για την πυροπροστασία.

• Ερωτήματα εγείρονται για την πρόσληψη 74 ατόμων για την αντιμετώπιση των αναγκών στην πυρασφάλεια και κατά πόσο πράγματι χρησιμοποιούνται για τον σκοπό αυτό. Είναι όλοι μάχιμοι με δυνατότητα επέμβασης σε περίπτωση πυρκαγιών ή βρίσκονται σε μη μάχιμες θέσεις, όπως γραμματειακής υποστήριξης κ.λπ.;

• Και τέλος, επειδή ο δήμος Ρόδου παραπονείται ότι η κείμενη νομοθεσία τάχα του δένει τα χέρια ως προς την εκτέλεση εργασιών συντήρησης / βελτίωσης ή κατασκευής δημοσίων δασικών έργων θα ήθελα να ενημερώσω ότι οι ΟΤΑ μπορούν να συμβάλουν στον σκοπό αυτό μέσω σύναψης Προγραμματικής Σύμβασης, σύμφωνα με το άρθρο 53 παρ, 3 του Ν. 4042/2012 και βάσει της αριθ. 168951/728/27-4-2012 «Προγραμματικές Συμβάσεις για τη μελέτη και εκτέλεση δασοτεχνικών έργων σε δημόσια δάση και δασικές εκτάσεις» εγκυκλίου της Υπηρεσίας.

Δυστυχώς, τις συνέπειες της έλλειψης των όλων ανωτέρω τις είδαμε και τις ζήσαμε. Το γεγονός ότι, ευτυχώς, δεν υπήρξε κάποιο μοιραίο ή τραγικό συμβάν δεν δικαιολογεί την αμέλεια στην εκπλήρωση των νόμιμων υποχρεώσεων.
Δεν μπορούμε να στηριζόμαστε στην αγαθή τύχη αλλά χρειάζεται πρόληψη, σχέδιο και οργάνωση.