Σελίδες Ιστορίας: Άγιοι Ανάργυροι, Μητρόπολη τα σημεία όπου εγκαθίσταται ο ασύρματος Προεστού

Rodiaki NewsRoom

Ο γερμανικός ναυτικός κώδικας στα χέρια των κατασκόπων

Γράφει ο Κώστας Τσαλαχούρης

Ο Νικηφόρος Παπαμιχαήλ ζητά τη βοήθεια της γνωστής του Φωτεινής Δενδρινού ή Σταματίου, στους Αγίους Αναργύρους, η οποία προθυμοποιείται να τους φιλοξενήσει.
Εγκαθίστανται στο σπίτι και αμέσως γνωρίζουν τον γιο της Γιάννη, στον οποίο αποκαλύπτουν τον λόγο της παρουσίας τους.

Αυτός δέχεται να συνεργαστεί μαζί τους και από εκείνη τη στιγμή γίνεται, ίσως, το πιο δραστήριο μέλος του κλιμακίου.
Πριν περάσουν, όμως, είκοσι τέσσερις ώρες παραμονής στο σπίτι, πριν ακόμη γίνει η επαφή με το Στρατηγείο, η ατυχία ξαναχτυπά το κλιμάκιο.

Τις πρώτες βραδινές ώρες περνά από το σπίτι ένας Ιταλός λοχίας.
Μετά την αναχώρησή του, ο Προεστός θορυβημένος από το γεγονός, λέει στον Παπαμιχαήλ ότι γίνεται πλέον αδύνατη η παραμονή τους εκεί.

Η μεταφορά στη Μητρόπολη
Ο Νικηφόρος προσπαθεί να τον μεταπείσει, αλλά είναι αδύνατο, κι έτσι, ύστερα από σύμφωνη γνώμη του Δενδρινού, η ομάδα την άλλη μέρα μετακομίζει στο σπίτι της θείας του Μαίρης Παπανικήτα, στη Μητρόπολη, λίγα μέτρα πιο κάτω από το σπίτι του Κουγιού.

Η Μαίρη τούς δέχεται με χαρά και τους παραχωρεί το υπόγειο του σπιτιού, όπου εκεί, εγκαθιστούν τον ασύρματο και τον θέτουν αμέσως σε λειτουργία.

Το σπίτι της Δενδρινού, όμως, δεν εγκαταλείπεται τελείως. Για να μην δώσουν στόχο, ο Προεστός κοιμάται εκεί δύο βράδια, και κάνει παρέα με τον Γιάννη Δενδρινό όταν σχολάει από την εργασία του, στο αεροδρόμιο στα Μαριτσά, ενώ ο Νικηφόρος διανυκτερεύει εκεί για περισσότερες από δέκα μέρες. Σ’ αυτό το σπίτι επίσης, έτρωγαν, κυρίως, τα μεσημέρια.

Ο ασύρματος λειτουργεί δέκα μέρες στο υπόγειο της Παπανικήτα και μπορεί να πει κανείς ότι η χρονική αυτή περίοδος είναι η πιο αποδοτική.

Εκεί, ο Νικηφόρος γνωρίζει στον Προεστό τον Γιώργο Κωσταρίδη, ο οποίος τον καιρό αυτό, συνεργάζεται με το κλιμάκιο “SYPTOM” των Δρύδων. Γνωρίζει επίσης «τον έντιμον και αγνόν πατριώτην Φιλήμονα Γιαμαλή και τα παιδιά του», όπως γράφει σε χειρόγραφό του.

Πρέπει να σημειώσουμε ότι τα χειρόγραφα Προεστού, μας τα έδειξε η κόρη του Κα Ξένια Προεστού η οποία ευγενώς μας επέτρεψε να έχουμε αντίγραφα. Ταυτόχρονα ενοικιάζεται στην εβραϊκή συνοικία, προς τον Άγιο Παντελεήμονα, από μία Εβραία ένα δωμάτιο, για τις ανάγκες του κλιμακίου. Αυτό θα είναι μοιραίο για την αποκάλυψη της ομάδας.

Εκεί παρουσιάζονται ως έμποροι και το δωμάτιο αυτό, το χρησιμοποιεί ο Νικηφόρος για να κοιμάται.

Με την ενοικίαση του δωματίου μυείται στην οργάνωση ο Καλαφάτης Ποθητός, που αναλαμβάνει και την τροφοδοσία της ομάδας. Έγινε επίσης γνωστό από τον ίδιο ότι συνεργαζόταν με το κλιμάκιο των Δρύδων. Έτσι έχουμε δύο ανθρώπους, τον Γιώργο Κωσταρίδη και τον Καλαφάτη Ποθητό, να εργάζονται ταυτόχρονα για δύο συμμαχικά κλιμάκια.

Στον ίδιο δρόμο
Ο ασύρματος της ομάδας σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα «αλλάζει» Αρκετά μέρη, αλλά παραμένει, εκτός από μια περίπτωση στον ίδιο δρόμο.

Από το σπίτι του Κουγιού μεταφέρεται στους Αγίους Αναργύρους, στη συνέχεια στης Μαίρης Παπανικήτα, όπου μετά την πρώτη επαφή με το Στρατηγείο, λειτουργεί άλλες δέκα μέρες, δηλαδή βρίσκεται κοντά στο σπίτι του Κουγιού.

Το νέο στέκι είναι το σπίτι του Γιαμαλή, που κι αυτό είναι κοντά, και συγκεκριμένα εξήντα μέτρα πιο κάτω, από την πλευρά της Μητροπόλεως.

Λειτουργεί εκεί επί ένα δεκαπενθήμερο και στη συνέχεια, για λόγους προνοίας, εγκαθίσταται στο σπίτι της Ειρήνης της δασκάλας, που κι αυτό βρίσκεται στον ίδιο δρόμο, πενήντα μέτρα πιο πάνω από το σπίτι του Κουγιού.

Η απόσταση που χωρίζει τα σπίτια Γιαμαλή, Παπανικήτα, Κουγιού και Ειρήνης δασκάλας, στη σειρά όπως βρίσκονται, είναι εκατόν ογδόντα πέντε βήματα.

Το γεγονός αυτό έχει την εξήγησή του. Παρότι το σπίτι λόγω της θέσης του δεν προσφερόταν για στρατιωτικούς σκοπούς, ο δρόμος δεν ενδεικνυόταν για αυτοκίνητα. Βρισκόταν «μακριά από τον κόσμο» και η κίνηση αυτοκινήτων εκεί, ήταν μηδενική. Κι αυτό εξυπηρετούσε τον Προεστό.

Αλλά και το γεγονός ότι χρησιμοποιούνταν τα ίδια άτομα, δικαιολογείται από συνομιλία που έχει ο ίδιος ο Προεστός με τον Κωσταρίδη κατά την οποία του συνιστά να προσέχει στην εκλογή των προσώπων του δικτύου και να μη χρησιμοποιεί κανένα χωρίς την έγκρισή του-Αρκετά χρόνια μετά θα το καταγράψει και θα το καταθέσει σε μαρτυρία του. Το αναφέρει στα χειρόγραφά του.

Σ’ αυτά τα 185 βήματα «χτίζεται» με κάθε μυστικότητα η οργάνωση του δικτύου πληροφοριών, στην οποία εκτός από τα κύρια μέλη της πού έφτασαν στη Ρόδο, εντάσσονται ο δάσκαλος Θεόφιλος Τηλιακός, ο Μιχάλης Αφεντούλης, ο Παντελής Κουγιός, ο Γιώργος Κωσταρίδης, ο οδηγός του Μπαστιαλή Χασάν-ο οποίος ορισμένες φορές, μεταφέρει τα σημειώματα με τις πληροφορίες στον Προεστό.

Ο ίδιος ο Προεστός σημειώνει:
«Ήρχισα την οργάνωσιν του δικτύου διά του Νικηφόρου και σ’ αυτό εντάχθηκαν επίσης ένας εισπράκτορας λεωφορείου, ένας εξάδελφος του διδασκάλου Γιαμαλή και ο Ιταλός Ρεμότι Οσβάλντο».

Ο Οσβάλντο Ρεμότι
Ο Ρεμότι γεννήθηκε στις 2 Μαρτίου 1922 στην Αλεξάνδρεια του Ποδεμοντίου, αεροπόρος εθελοντής στην Πολεμική Αεροπορία με ειδικότητα του ηλεκτρολόγου μηχανικού-επίσημη βιογραφία.

Τον Ιούλιο 1941 υπηρέτησε στο αεροδρόμιο Γαδουρά και από το Σεπτέμβριο 1942 στο αεροδρόμιο Μαριτσών. Προσχώρησε και υπηρέτησε στα Συμμαχικά κλιμάκια, συνελήφθη και εκτελέστηκε με τους ήρωές μας Κωσταρίδη και Βρούχο, στις 20 Σεπτεμβρίου 1944.

Μετά θάνατο η Ιταλία τον προήγαγε σε πρώτο αεροπόρο και η πατρίδα του Αλεξάνδρεια έδωσε το όνομά του σε δρόμο της πόλεως.

Προεστός αφού σημειώνει ότι η γνωριμία του με τον Ρεμότι έγινε μέσω Παπαμιχαήλ, προσθέτει για το γεγονός ότι « ο Κωσταρίδης μου διεμήνυσεν δια του Παπαμιχαήλ ότι Ιταλός τις ναύτης, ασυρματιστής, ονόματι Ρεμότι Οσβάλντο, δύναται να εξυπηρετήση τον αγώνα.

Ήτο αντιφασίστας, αρκεί εν ώρα κινδύνου να τον φυγαδεύαμε και να τον ενισχύαμε οικονομικά. Ούτος ήτο ασυρματιστής της Ιταλικής Ναυτικής Διοικήσεως Ρόδου. Πράγματι, οι Κωσταρίδης και Παπαμιχαήλ μου τον παρουσίασαν εις την οικίαν της Μαίρης Παπανικήτα…».

Στο σημείωμά του ο Προεστός προχωρεί περισσότερο και γράφει λεπτομέρειες που δεν αναφέρονται πουθενά. Έτσι σημειώνει ότι μεταξύ των πληροφοριοδοτών του ήταν «ο Γερμανός λοχαγός Χανς Μίλερ, όστις ήτο άγνωστος καθ’ άπασαν την οργάνωσιν.

Εκτός αυτών ουδένα άλλον έχω υπ’ όψιν μου ή ενθυμούμαι να έλαβεν μέρος. Πιθανόν, όμως, οι ανωτέρω να εχρησιμοποίησαν και άλλους, διότι εκάστοτε κατέβαλλον διάφορα ποσά, χρησιμοποιηθέντα διά την πληρωμήν αυτών ή χάρις στας πληροφορίας ας παρείχον εις την οργάνωσιν…».

Τις μέρες που ο ασύρματος βρισκόταν στο υπόγειο της Παπανικήτα, σημειώνεται η πιο μεγάλη επιτυχία του κλιμακίου.

Ο Ρεμότι παραδίδει σε σαράντα οκτώ ώρες στον Προεστό, το γερμανικό τριμηνιαίο ναυτικό κώδικα, τον οποίο φωτογραφίζει με μηχανή που του έδωσε ο επικεφαλής του κλιμακίου την οποία πήρε από τον Φίλιππο Γιαμαλή. Του έδωσε επίσης κι ένα φιλμ.

Ο κώδικας παραδόθηκε στον Παπαμιχαήλ σε σημείο που όρισαν οι δυό τους. Για το εγχείρημα του αυτό ο Ρεμότι πήρε από τον Κωσταρίδη 10.000 ή 20.000 λιρέτες.

Την ίδια περίοδο ο Κωσταρίδης, εκτός από τα καθημερινά δελτία πληροφοριών περί των κινήσεων του εχθρού, έδωσε ορισμένα σχέδια και έγγραφα μεγάλης σημασίας.
Αλλά και πάλιν η ατυχία χτυπά την οργάνωση.

Κατά το δεκαήμερο της παραμονής τους εκεί, γίνεται έφοδος των Γερμανών στο σπίτι, ευτυχώς συνήθης, χωρίς να μπλοκαριστεί η περιοχή ή η συνοικία ή ο δρόμος μόνο και «θεία χάριτι, διεφύγομεν τον κίνδυνον…», γράφει ο Προεστός. Μετά απ’ αυτό εγκαταλείπεται το σπίτι της Μαίρης Παπανικήτα.
Ο ασύρματος μεταφέρεται στο σπίτι του Γιαμαλή και παραμένει εκεί δεκαπέντε μέρες.

ΑΥΡΙΟ: Το Τέταρτο Μέρος