Ο Σταμάτης Αλαχιώτης, τ. πρύτανης του Πανεπιστημίου Πατρών για «Το Κοναριό της Κω»

Rodiaki NewsRoom

Μνήμες επί ερειπίων της οθωμανοκρατίας του Κώστα Ε. Σκανδαλίδη*

Αξιότιμο ακροατήριο,
Όταν ήμουνα μικρός, μου είχε διηγηθεί ο πάππους μου -βρακάς ήτανε- πως είχε σχολάσει, κουρασμένος, πήγε στο σπίτι και πήγαν δύο γείτονες να ποσπερίσουν.

Ο ένας κατάλαβε ότι ήταν κουρασμένος, κι έφυγε γρήγορα. Ο άλλος ήταν φαφλατάς, δεν τελείωνε. Πουρ πουρ πουρ, οπότε δεν άντεξε ο Αλαχιώτης ο Χαράλαμπος, ευθύς όπως ήτανε, και του λέει:
-Ε, πότε α πααίνεις!

Για να μην σας κουράζω και πείτε και σε μας χατέστε να πααίνουμε, θα είμαι σύντομος. Πρώτον γιατί, ίσως, ξέρω να λακωνίζω και δεύτερον γιατί δεν ήμουνα γι’ αυτή τη θέση (του ομιλητή). Δεν το εγνώριζα. Για χαιρετισμό ήρθα και βρέθηκα να…κελαηδώ.

Το Κονιαριό, λοιπόν, το έχω ζήσει κι εγώ. Ήμουνα παιδάκι του δημοτικού όταν πηγαινοερχόμαστε πολλές φορές από το Λαγούδι στο Κονιαριό. Του Αγίου Γεωργίου, θυμάμαι, με τα…κινητά μας συνεννοηθήκαμε και βρεθήκαμε καμιά τριανταριά παιδάκια έξω από το σχολείο. Διαισθητικά βρεθήκαμε, ως δια μαγείας.

Ξεκινήσαμε για το Πυλί, να δούμε το άλογο του Αλή που θα έτρεχε. Ήταν του Αγίου Γεωργίου. Το άλογο πρέπει να ήταν του Χατζηχαλήλ, αλλά έτσι το λέγανε, το άλογο του Αλή.

Όταν περνούσαμε από το δάσος, μόλις στρίψαμε τη στροφή, πάλι χωρίς συνεννόηση, μπήκαμε σε τριάδες κι αρχίσαμε να τραγουδάμε «Δεν μας τρομάζουν των Άγγλων τα κανόνια». Μας το είχαν μάθει στο σχολείο.

Άκουσαν οι Μουσουλμάνοι του Κονιαριού το πατριωτικό τραγούδι, -άμυαλα παιδιά, δεν ξέραμε ούτε τι κάναμε-, και μόλις προχωρήσαμε, βλέπουμε μπροστά στα σπίτια, στην αριστερή πλευρά στημένους με ραβδιά και φτυάρια τους Κονιαριώτες.

Φοβηθήκαν οι άνθρωποι. Σου λέει, τι είν’ αυτοί οι λαοκράτες που έρχονται δω πέρα και τραγουδάνε. Μόλις τους είδαμε το βάλαμε στα πόδια και ξεχάσαμε και το τραγούδι.

Συχνά έρχονταν στο Λαγούδι και ψωνίζανε, γιατί, όπως λέει και ο Εμμανουήλ Καρπάθιος, παλιότερα (το Κονιαριό) ανήκε στο γενικότερο συγκρότημα του Ασφενδιού.

Είχαμε κι άλλα βιώματα, όπως π.χ. όταν είχε αρρωστήσει ένας θείος μου μια φορά και πήραν τα ρούχα του και τα πήραν στον Χότζα να τα διαβάσει. Όταν, επίσης, αρρώσταινε κανένα ζώο γινόταν αυτή η ανταλλαγή. Είτε οι Κονιαριώτες έφερναν τα ρούχα αρρώστων στον παπά-Στεφανή στο Λαγούδι, είτε εμείς πηγαίναμε στο Κονιαριό.

Αυτή ακριβώς είναι και η κεντρική ιδέα του βιβλίου. Η κεντρική ιδέα του παραδείγματος της συνύπαρξης δύο διαφορετικών πολιτισμών, δυο διαφορετικών θρησκειών. Αυτό είναι το επίκεντρο του βιβλίου.

Πέρα, βέβαια, από την αριστοτεχνική γραφή του, διότι είναι γραμμένο και οργανωμένο με τέτοιο τρόπο, όπου διακινείται διαθεματικά σαν κυματισμός, χωρίς να ξεφεύγει από την κεντρική ιδέα, από το κεντρικό θέμα. Στο τέλος δίνει μία σύνοψη της ιστορίας του νησιού, από την Εποχή του Χαλκού μέχρι τα σύγχρονα χρόνια. Είναι ένα πανόραμα ιστορίας και κοινωνικής ιστορίας.

Εάν εγώ ήμουνα ο καθηγητής, αγαπητέ Κώστα, της Κοινωνικής Ιστορίας, θα σου έδινα με άριστα διδακτορικό, διότι αυτό το βιβλίο είναι μία διατριβή. Είναι μία εμβριθής έρευνα, δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από διδακτορικά νέων ανθρώπων, με εξαντλητική βιβλιογραφία, όμορφα δομημένα όλα στη σειρά και τα συμπεράσματα.

Κι έρχομαι τώρα να τονίσω ότι και άλλοι Κώοι έχουν κάνει αυτή την προσπάθεια που εύκολα θα ήταν διδάκτορες. Η Μαρία (Τουλαντά-Παρισίδη) πρώτη, ο αείμνηστος Βασίλης Χατζηβασιλείου, ο Αλέκος Μαρκόγλου, ο Ανδρέας Χατζημιχάλης, ο Κώστας Κογιόπουλος.

Ήγουν, τουτέστιν, δηλαδή, εν άλλοις λόγοις, ήτοι, που έλεγε και ο Σουρής, η Κως είναι όμορφη, είναι πλούσια ακόμα και κατεχόμενη, ακόμα και με τουριστική λοβοτομή, όπως της έχουν κάνει, που σημαίνει ότι έχουμε το πνευματικό υλικό και μάλιστα τους διανοούμενους, οι οποίοι κατά βάση είναι μη στρατευμένοι, (υπάρχουν στρατευμένοι διανοούμενοι, αυτοί που διακονούν μια συγκεκριμένη ιδέα, πολλές φορές κομματική) και είναι και οι μη στρατευμένοι διανοούμενοι, όπως εμείς, εσείς, αυτοί που ανέφερα, οι οποίοι ουσιαστικά προχωρούν στο δικό τους δρόμο, ανοίγουν μέτρο-μέτρο την λεωφόρο του πολιτισμού και αυτό το έμψυχο πνευματικό υλικό μένει ανεκμετάλλευτο.

Και στην προηγούμενη εκδήλωση σας είπα το παράπονό μου για τον μακαριστό Μητροπολίτη Εμμανουήλ. Μας λείπει, αγαπητοί συμπατριώτες, το όραμα. Ωραία όλα αυτά. Μπράβο στον Φιλητά. Είμαι και επίτιμο μέλος και παινεύω και το σπίτι μου. Μπράβο και στον ΔΟΠΑΒΣ που βγάζει τέτοια βιβλία.

Η καλύτερη επένδυση που κάνετε, είναι να βγάζετε αυτά τα βιβλία. Γιατί ώρες-ώρες θυμάμαι έναν πρώην δήμαρχο ο οποίος είχε πει το εξής απερίγραπτο: «άμα ακούω τη λέξη πολιτισμός μου σηκώνεται η τρίχα»! Και μόλις το έμαθα, μου σηκώθηκε και μένα η τρίχα και έγραψα ένα άρθρο στο “Βήμα της Κω” με τίτλο «Ο δήμαρχος των πεζοδρομίων και των υπονόμων».

Η Κως θα σταθεί στα πόδια της εάν προωθήσει τον πολιτισμό με όραμα, αλλά θέλουμε συγκεκριμένο όραμα. Μαζευτείτε όλοι οι πολιτιστικοί σύλλογοι, όλοι οι πνευματικοί άνθρωποι της Κω και συζητείστε πώς θα ανεβάσουμε την Κω πιο ψηλά, πώς η Κως θα γίνει ανώτερη. Όχι μόνον ο τουρισμός. Καλός ο τουρισμός. Έχουμε πάθει λοβοτομή.

Όλα πέριξ του τουρισμού περιστρέφονται. Και τι θα γίνει, αιώνιος θα είναι ο τουρισμός: Δεν θα είναι. Πού είναι η αρχαία ιστορία της Κω; Τι έχουμε να αναδείξουμε τώρα;

Έχουμε τόσους ανθρώπους που είπα, αλλά ποιο είναι το αποτέλεσμα; Πρέπει να προχωρήσουμε ακόμα περισσότερο. Πρέπει να έχουμε ένα όνειρο. Χωρίς όνειρο δεν πάμε μακριά αγαπητοί συμπατριώτες.

Εμείς όσο νέοι και να είμαστε, δεν μπορούμε να προχωρήσουμε άλλο. Φτάνουμε στο τέλος. Αναλάβετε τη σκυτάλη οι νεότεροι. Μην αφήνετε το όμορφο νησί μας να κινείται στη μετριότητα.

Δεν ξέρω, πολλές φορές γίνομαι κουραστικός και αποκτώ και εχθρούς, αλλά μ’ αρέσει να λέω την αλήθεια, σαν τον πάππου μου. Καληνύχτα σας.

* Ομιλία του τ. πρύτανη του Πανεπιστημίου Πατρών Σταμάτη Αλαχιώτη, κατά την παρουσίαση του βιβλίου του Κώστα Ε. Σκανδαλίδη «Το Κονιαριό της Κω Μνήμες επί ερειπίων της οθωμανοκρατίας», έκδ. ΔΟΠΑΒΣ του δήμου Κω, στις 10.8.2023 στην Κω.