Φίλιππος Ζάχαρης: Ψηφιακά Χριστούγεννα και ευχές μέσω chat

Φίλιππος Ζάχαρης

Τα φετινά Χριστούγεννα χαρακτηρίζονται κανονικά ως «ψηφιακά» Χριστούγεννα μιας και οι ευχές ή οι συνευρέσεις γίνονται μέσω διαδικτύου που πλέον έχει επικρατήσει ως το κυρίαρχο μέσον επικοινωνίας.

Όλες οι εορταστικές δραστηριότητες καταγράφονται στα social media, ακόμη και οι πιο προσωπικές στιγμές, με αποτέλεσμα να χάνεται ανεπιστρεπτί η όλη διάθεση έκπληξης μεταξύ των εορταζομένων αλλά και όλων όσων έχουν αποφασίσει να μην συμπεριληφθούν στον κατάλογο της ψηφιακής επιτήρησης.

Πολλά πράγματα έχουν απωλέσει πια την σημασία τους και τα απανωτά μηνύματα στο messenger πιστοποιούν μια κοινωνία υποταγμένη στην τεχνική, επαληθεύοντας τις προειδοποιήσεις στοχαστών από την δεκαετία του ΄50 ότι η τεχνική έχει τον άνθρωπο και όχι ο άνθρωπος την τεχνική.

Κάθε ενεργός απόπειρα συμμετοχής στο κοινωνικό γίγνεσθαι λογίζεται ως επιστροφή στο ξεπερασμένο τάχα «παραδοσιακό» που διαμηνύει πως βρισκόμαστε σε ένα χρονικό σημείο όπου το κάθε τι παρουσιάζεται πως πρέπει να εκτελεστεί από λεπτό σε λεπτό, από ώρα σε ώρα και πάνω απ΄όλα από την μια στιγμή την άλλη.

Αυτού του είδους η αμεσότητα και η ταχύτητα πραγματοποίησης ακόμη και των πιο σημαντικών στιγμών που άλλοτε θα χρειαζόταν να προηγηθεί η κατάλληλη προετοιμασία και προπαντός να μεσολαβήσει μια ενδογενής επικοινωνία ως προπομπός, όλη αυτή η διαδικασία χάνεται στην επίτευξη της μέγιστης ταχύτητας καταγραφής όλων των στιγμών και των συναισθημάτων που τις συνοδεύουν.

Αν κάτι χαρακτηρίζει τη νέα εποχή αλλά και τους εορτασμούς των ξεχωριστών ημερών είναι η αποστασιοποίηση από το παραδοσιακό κι αυτό δεν σημαίνει βέβαια την αποδοχή του επιβαλλόμενου νεόδμητου κοινωνικού προτσές αλλά την οικειοποίηση κάθε τι νέου που εξοβελίζει την παράδοση, που δεν πρέπει βέβαια να είναι θέσφατο αλλά όχι και αχρείαστος παράγοντας κοινωνικής μετεξέλιξης. Δεν γινόμαστε δηλαδή υποτελείς της παράδοσης, αλλά διατηρούμε ένα πνεύμα που παραπέμπει στη συναδέλφωση και την αλληλεγγύη.

Κάποιες ξεχωριστές στιγμές ορίζονται τη σημερινή εποχή ως προϊόν καταγραφής των πολυμέσων και αποτελούν δείγμα μιας ασύδοτης τεχνικής που τάχα φέρνει τον έναν κοντά στον άλλο, ενώ στην πραγματικότητα αποπροσωποποιεί την επικοινωνία, προσθέτοντας εικονική πραγματικότητα σε όλα τα επίπεδα της ζωής.

Ο ψηφιακός κόσμος, λοιπόν, είναι πανταχού παρών και λανσάρεται ως αναγκαίος και ποθητός ελέω ταχύτητας. Γιατί λοιπόν να απουσιάζουν απ’ όλο αυτό τα «ψηφιακά» Χριστούγεννα και οι εορτές; Γιατί να μην αποφεύγεται η επικοινωνία και να ορίζεται μέσα σε τρεις το πολύ τέσσερις λέξεις ευχών;

Οι απαντήσεις δίδονται από όλους εκείνους που συμμετέχουν στα chat και που στοιχειοθετούν τον κόσμο της γενικευμένης πνευματικής υποβάθμισης χάριν μιας ανεξήγητης ταχύτητας που τάχα δρα αποτελεσματικά στην επισφράγιση της απευθείας επικοινωνίας, που στην πραγματικότητα όμως αφαιρεί το πάθος και τον πόθο για τον άλλο.

Ένας ψηφιακός κόσμος στοχοθετεί πια τους ίδιους τους μετέχοντες στην επικοινωνιακή διαδικασία, με όλα τα μέσα και τις δυνατότητες που αυτή η επικοινωνία διαθέτει, με αποτέλεσμα τον τεμαχισμό της ατομικής δράσης και την εξατομίκευση της προσπάθειας.

Ας καλωσορίσουμε λοιπόν τη νέα εποχή και τους όρους συμμετοχής σε αυτήν. Είτε είναι Χριστούγεννα, είτε Πάσχα, είτε ονομαστικές εορτές, η ψηφιοποίηση των μέσων επικοινωνίας αλλάζει τα δεδομένα και τους συσχετισμούς.

Ο νέος κόσμος, που δεν είναι νέος παρά εικονικά διαχρονικός, προσδίδει το νέο παρουσιαστικό των ανθρώπων που οριοθετούν τα στάνταρ και τις προτιμήσεις τους.

Με απούσα κάθε διάθεση διαπροσωπικής επαφής, με όρους τεχνικής διακυβέρνησης και συναισθηματικής εκτροπής, ο νέος αυτός κόσμος δίνει το έναυσμα και λειτουργεί ως προανάκρουσμα για την κυριαρχία των νέων δεδομένων και συνθηκών σε όλα τα επίπεδα της κοινωνικής ζωής.

Δεν ξέρω αν οι άνθρωποι κάποτε αναζητήσουν και πάλι την αμεσότητα ή αν απλά θελήσουν να γιγαντώσουν την ψηφιακή εποχή.

Αυτό που διαφαίνεται, είναι η μεταβολή των κοινωνικών επαφών, σε σημείο τέτοιο όπου η κάθε επιστροφή φαντάζει αδύνατη. Το πάθος και ο πόθος εκφράζονται στις αυτοματοποιημένες στιγμές και ευχές. Δείχνουν να αρέσκονται σε αυτό οι άνθρωποι. Φαντάζουν ως οι πρεσβευτές μιας εποχής που αλλάζει άρδην τους χρονικούς συσχετισμούς.

Ποια Χριστούγεννα, λοιπόν, ποιο Πάσχα, ποια Φώτα και γιορτές; Η απάντηση σε λίγες μόνο γραμμές, με δύο – τρεις λέξεις στο chat και το messenger. Όσο λιγότερα δηλαδή, τόσο πιο άνετα.

Όσο πιο σύντομα, λιγότερες υποχρεώσεις. Με τον κόσμο να χάνεται μέσα στην εικονικότητα και το προσποιητό της ψηφιακής εποχής.