Θεόδωρος Παπανδρέου: Έχει το σημερινό σχολείο τις προϋποθέσεις για μία αποτελεσματική αγωγή και μόρφωση;

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο
Θεόδωρος Παπανδρέου
Επίτιμος Σχολικός Σύμβουλος

Είναι πράγματι ένα ερώτημα που βασανίζει αρκετούς γονείς και προβληματίζει μερικούς διανοουμένους σε ό,τι αφορά το «τι», το «πρέπει», το «πότε» και το «πώς».

Κοινή απάντηση από το πλήθος γονέων της 10ετίας του 50νήντα ήταν, « Για να μάθει γράμματα», ότι το παιδί λέει, πρέπει να παγαίνει σχολείο, για να μορφωθεί, να καλλιεργηθεί, για να μη μείνει ξύλο απελέκητο.

Όμως οι παλαιότερες αυτές φράσεις δεν λένε όλη την αλήθεια.

Γιατί σήμερα η κοινότυπη διαπίστωση της κοινωνικής ρευστότητας της εποχής μας, η αυξημένη τάση της παγκοσμιοποίησης, που έχει κάνει θέρετρα της όλες τις γωνιές της γης, το ωστικό κύμα και τα τσουνάμια του ωχαφελφισμού, του ετσιθελισμού και του τιποτελισμού, τα οποία χρωματίζουν το πλαίσιο των διαπροσωπικών σχέσεων του σημερινού ανθρώπου, απαιτούν την εκπλήρωση και της άλλης μισής αλήθειας, που είναι η δημιουργία μιας ολοκληρωμένης προσωπικότητας.

Για τον σκοπό αυτό, επιβάλλεται να γίνει ένας επαναπροσδιορισμός του ρόλου της εκπαίδευσης, με στόχο τη διαμόρφωση ενός ισχυρού και σύγχρονου παιδαγωγικού και μορφωσιογόνου σχολικού περιβάλλοντος.

Ενός περιβάλλοντος, το οποίο θα εφοδιάζει το παιδί με τα απαραίτητα εκείνα εφόδια, τα οποία θα τo βοηθήσουν να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της σύγχρονης κοινωνικής ζωής δημιουργώντας τον αυριανό πολίτη που ονειρεύεται κάθε γονέας που απαιτεί η κοινωνία και που αρμόζει στη σύγχρονη εξουσία.

Σήμερα πια, κάθε στοργικός γονέας, που πιστεύει πως το ωραιότερο πλάσμα στον κόσμο, η χαρά της ανθρώπινης δημιουργίας «Το παιδί» που δυστυχώς αρκετοί αρμόδιοι το ανάγκασαν να μεταναστεύσει στη χώρα των αζήτητων και λησμονημένων πραγμάτων, επιθυμεί διακαώς να του δώσει την ευκαιρία και να του παράσχει τα μέσα και τα εφόδια που θα του εξασφαλίσουν πλουσιοπάροχα την πρέπουσα αγωγή και την τέλεια μόρφωση.

Για τους λόγους αυτούς, προσπαθεί καθημερινά να του εξασφαλίζει τους παράγοντες και τις προϋποθέσεις, εκείνες που θα του προσφέρουν το σχολικό περιβάλλον στο οποίο το παιδί θα αναδειχθεί σε τέλειο άνθρωπο και σε ολοκληρωμένο επιστήμονα.

Στόχος κι επιδίωξη κάθε γονέα είναι να δει το παιδί του μια προσωπικότητα με γνώσεις και δεξιότητες ζωής, με κοινωνική, πολιτιστική, πολιτισμική και ανθρωπιστική ευαισθησία, με οικολογική και περιβαλλοντική συνείδηση, παιδί μυημένο στην αθλητική και καθημερινή κουλτούρα με συναισθηματική σταθερότητα και κοινωνική επάρκεια και παιδί που να θέτει υψηλούς στόχους και να προσπαθεί με πείσμα να τους επιτύχει.

Θέλει ακόμη, κάθε ανήσυχος γονέας ένα σχολείο στο οποίο ο μαθησιακός και συμπεριφορικός τομέας του παιδιού να συμβαδίζουν αναπτυξιακά αμφιμονοσήμαντα και αλληλοεπηρέαστα ως δίδυμες ιδανικές υπάρξεις συγκροτώντας μια αυτόνομη ακτινοβολούσα προσωπικότητα.

Επιθυμεί το παιδί του να μπαίνει σ’ ένα πρόγραμμα διαδικασίας που θα του δίνει το δικαίωμα και την ευκαιρία να πλάθει τον χαρακτήρα του με γνώμονα τον ανθρωπισμό, τον αλληλοσεβασμό, τον αλτρουισμό, όπου το εγώ θα παραχωρεί τη θέση του στο εμείς κι εσείς.

Τέλος, κάθε Έλληνας γονέας που στέλνει το παιδί του στο Σχολείο, επιθυμεί, ώστε τούτο να βιώσει τους κανόνες και τις αρχές του ατόμου που γνωρίζει τα καθήκοντα και τις υποχρεώσεις του, τα περιθώρια της ελευθερίας του και των επιθυμιών του και γενικά ένα παιδί που ξέρει ποιος είναι, τι θέλει και πώς μπορεί να κατακτήσει τους στόχους και τους οραματισμούς του.

Το σημερινό σχολείο έχει αυτές τις παραμέτρους, ώστε το παιδί να θέλει να πηγαίνει καθημερινά σ’ αυτό;

Υπάρχει σήμερα άραγε ένας τέτοιος σχολικός χώρος, όπου τα παιδιά θα παραμένουν άγγελοι, έτσι όπως γεννήθηκαν, σύμφωνα με τον Ρουσσώ και όπου οι παιδευτικές ενέργειες μιας καθημερινής Πεντηκοστής θα κάνει έντονη την παρουσία της επιφοίτησης;

Είναι έτοιμο το ελληνικό σχολείο και η παρεχόμενη εκπαίδευση; Ακολουθεί τη σωστή ρότα της αποτελεσματικής μαθησιακής διαδικασίας;

Οι πιο κάτω διαπιστώσεις νομίζω πως θα δώσουν απαντήσεις στα πιο πάνω ερωτήματα.

Δυστυχώς η αντικειμενική θεώρηση του θέματος, τα ερευνητικά ευρήματα της επιστημονικής ομάδας και η άποψη των ειδημόνων, καταλήγουν στους ακόλουθους συμπερασμούς, ότι:

- Tο ελληνικό σχολείο έχει χαρακτηριστεί ως εξεταστικό και όχι ερευνητικό με στοχοθεσία και απώτερο σκοπό την ταϊστική μέθοδο, τις εξεταστικές εργασίες και την επιδίωξη της γνωσιοθηρίας.

- Τα μορφωτικά αγαθά δεν είναι όσον πρέπει επαρκή, με αποτέλεσμα να είναι δύσκολη η πραγματοποίηση της βιωματικής μάθησης και η μαθησιακή διαδικασία να ακολουθεί ακόμη το δόγμα «κάνε ό,τι κάνω».

- Οι μέθοδοι διδασκαλίας, τα προγράμματα και γενικά το όλο εκπαιδευτικό μας σύστημα στηρίζονται ακόμη το μεγαλύτερό του μέρος στην παιδαγωγική αρχή του «μαθαίνω γιατί διαβάζω».

- Ο τρόπος προσέγγισης της γνώσης και οι πορείες διδασκαλίας, έχουν σαν γνώμονα τη συγκλίνουσα σκέψη, ( εκτός ελαχίστων περιπτώσεων), χωρίς τον ατομικό επιστημονικό σχεδιασμό, την πρωτοβουλία και την ελεύθερη επιλογή μεθόδων και τρόπων εργασίας.

- Ο εκπαιδευτικός δεν έχει την πρωτοβουλία καινοτομιών, την ελευθερία και την ευελιξία να ρυθμίζει και να πραγματοποιεί το διδακτικό του έργο πέρα του ωρολογίου και αναλυτικού προγράμματος του ΥΠΕΠΘ.

- Τέλος, δεν έχει ακόμη καθιερωθεί συστηματικά στην εκπαιδευτική μας κοινότητα, η δια βίου επιμόρφωση, με αποτέλεσμα να είναι ελλιπής, σε μερικές περιπτώσεις, η ενημέρωση καινοτόμων προγραμμάτων σε αρκετούς εκπαιδευτικού, απομεμακρυσμένων περιοχών και κυρίως η έλλειψη των απαραίτητων ηλεκτρονικών και εποπτικών μέσων.

Πέραν αυτών των προϋποθέσεων, ο σχολικός χώρος του παιδιού θα πρέπει να μεταβληθεί σε ένα σύγχρονο μορφωσιογόνο περιβάλλον που να διαθέτει:

- Την κατάλληλη και υπερσύγχρονη υποδομή, η οποία θα του εξασφαλίσει ασφάλεια, άνεση, ευκολία και λειτουργικότητα, παράγοντες που δημιουργούν και κινητοποιούν το ενδιαφέρον και κυρίως κεντρίζουν και διατηρούν τη σταθερότητα της προσοχής.

Αναλυτικότερα, το σχολείο τούτο θα πρέπει να έχει άνετες ευάερες, ευήλιες και κατάλληλα εξοπλισμένες αίθουσες διδασκαλίας να διαθέτει τους απαραίτητους αθλητικούς και γυμναστικούς χώρους.

- Να είναι εξοπλισμένο με όλο το σύγχρονο εποπτικό υλικό (χάρτες, εικόνες, βιβλία, περιοδικά κ.λπ.).

- Να διαθέτει όλα τα σύγχρονα ηλεκτρονικά οπτικοακουστικά μέσα διδασκαλίας και κυρίως κάθε παιδί να έχει στο θρανίο του κι από έναν Η/Υ.

- Να έχει αίθουσες (εργαστήρια βιωματικής διδασκαλίας) στις οποίες θα συμπληρώνεται το θεωρητικό μέρος των μαθημάτων Φυσικής, Χημείας, Μελ. Περιβάλλοντος, Μουσικής, Εικαστικών και Φυσικής Αγωγής.

- Να υπάρχουν αίθουσες ανίχνευσης και αξιοποίησης των ιδιαίτερων ικανοτήτων και δεξιοτήτων των μαθητών.

- Τέλος, θα πρέπει να υπάρχουν αίθουσες εμπλουτισμού των εγκυκλοπαιδικών γνώσεων των παιδιών (βιβλιοθήκες) αίθουσες αναψυχής και χαλάρωσης (εντευκτήρια), αίθουσες θεατρικών παραστάσεων και εκδηλώσεων και αίθουσες στις οποίες θα μπορούν να αναπτύσσονται, να εξελίσσονται και να τελειοποιούνται οι ιδιαίτερες ικανότητες του κάθε παιδιού.

Άραγε, κάποτε θα πραγματοποιηθούν αυτές οι επιθυμίες, οι οραματισμοί και οι προσδοκίες για ένα ονειρεμένο σχολείο; Γιατί φοβάμαι, πως παρά τις θυσίες και τις υπεράνθρωπες προσπάθειες των σημερινών εκπαιδευτικών, το τρένο προς το τούνελ της... Παιδείας δε θα φτάσει ποτέ στην Ιθάκη στον σωστό προορισμό του;