Γιάννης Σαμαρτζής: Η χώρα μας υστερεί στην παραγωγή προστιθέμενης αξίας σε προϊόντα και υπηρεσίες

Rodiaki NewsRoom

Γράφει o Γιάννης Σαμαρτζής

Οικονομολόγος

Όπως είναι γνωστό στους ασχολούμενους με τα Οικονομικά, για τη μέτρηση του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (ΑΕΠ) χρησιμοποιούνται τρεις μέθοδοι, οι οποίες είναι αλληλοεξαρτώμενες και οδηγούν στο ίδιο αποτέλεσμα.

Η πρώτη είναι εκείνη που χρησιμοποιεί ως βάση την Παραγωγή και μετρά την προστιθέμενη αξία ή τα παραγόμενα τελικά αγαθά και υπηρεσίες. H δεύτερη είναι εκείνη που χρησιμοποιεί ως βάση το Εθνικό Εισόδημα (τη Συνολική Προσφορά της Οικονομίας), το οποίο αποκτούν οι πολίτες της χώρας κατά το στάδιο της παραγωγικής διαδικασίας, και η τρίτη είναι η μέθοδος της Εθνικής Δαπάνης

(τη Συνολική Ζήτηση της Οικονομίας), κατά την οποία ξοδεύονται τα εισοδήματα των πολιτών, είτε για κατανάλωση, είτε για επενδύσεις, κ.ά. Χρησιμοποιώντας ως βάση μέτρησης την παραγωγή, το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν ορίζεται ως «η συνολική αξία σε χρηματικές μονάδες όλων των τελικών αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται εντός της επικράτειας της χώρας, σε μια ορισμένη χρονική περίοδο, συνήθως σε ένα χρόνο».

Συγκεκριμένα, με τη μέθοδο της παραγωγής, το Εγχώριο Προϊόν μετρά την συνολική αξία, σε χρηματικές μονάδες που δημιουργούνται από την παραγωγική δράση των συντελεστών παραγωγής, και προέρχεται: - από τα προϊόντα της πρωτογενούς παραγωγής - από τα προϊόντα της δευτερογενούς παραγωγής - από τα προϊόντα της τριτογενούς παραγωγής.

Η χρηματική αξία των προϊόντων της πρωτογενούς παραγωγής είναι εκείνη που προκύπτει με την παραγωγική δράση: από τη γεωργία, την κτηνοτροφία, την αλιεία, τα δάση, τη θήρα κ.ά. Είναι, δηλαδή, εκείνη που δημιουργείται από τη συλλογή των προϊόντων του εδάφους, του υπεδάφους και της θάλασσας.

Η χρηματική αξία των προϊόντων της δευτερογενούς παραγωγής είναι εκείνη που προκύπτει, με την παραγωγική δράση: από τη μεταποίηση (βιομηχανία, βιοτεχνία), από τις επιχειρήσεις ηλεκτρισμού, φωταερίου, ύδατος, κ.ά. Είναι, δηλαδή, εκείνη η χρηματική αξία που δημιουργείται, από την κατεργασία και την μεταποίηση των προϊόντων της πρωτογενούς παραγωγής.

Η χρηματική αξία των προϊόντων της τριτογενούς παραγωγής είναι εκείνη που δημιουργείται από τον τομέα της παροχής υπηρεσιών, δηλαδή: από το εμπόριο, τις μεταφορές και επικοινωνίες, τις τράπεζες, τις ασφάλειες, από τις δημόσιες υπηρεσίες, τις υπηρεσίες του τουρισμού, κ.ά. Η μέθοδος της παραγωγής υπολογισμού του ΑΕΠ μετριέται με δύο τρόπους. Είτε αθροίζοντας τα τελικά αγαθά και τις υπηρεσίες, είτε αθροίζοντας τις προστιθέμενες αξίες σε κάθε στάδιο παραγωγής.

Η μέθοδος υπολογισμού του ΑΕΠ με τις προστιθέμενες αξίες, εφαρμόζεται εναλλακτικά σε αρκετές χώρες, πέραν των άλλων δύο κύριων μεθόδων, δηλαδή της εθνικής δαπάνης ή του εθνικού εισοδήματος, Με τη μέτρηση της Προστιθέμενης Αξίας, υπολογίζεται το σύνολο των χρηματικών αξιών που προστίθενται στα προϊόντα, από τους διάφορους κλάδους και τις δραστηριότητές τους στην οικονομία, κατά τη διάρκεια της παραγωγικής διαδικασίας.

Δηλαδή, κατά τη μέτρηση αυτή προστίθεται η αξία, την οποία η κάθε επιχείρηση προσθέτει στα υλικά που αγοράζει από τις άλλες επιχειρήσεις. Η προστιθέμενη αξία σε μια επιχείρηση, είναι η διαφορά μεταξύ των εκροών και των εισροών της, δηλαδή είναι η διαφορά μεταξύ των πωλήσεων και των αγορών προϊόντων, πρώτων υλών, κλπ., που πραγματοποιούνται από αυτή (την επιχείρηση). Συνεπώς, κατά τη μέθοδο αυτή, αντί για την άθροιση της συνολικής αξίας των τελικών προϊόντων, λαμβάνεται υπόψη η συμβολή του κάθε κλάδου στην παραγωγική διαδικασία - από την αξία που προσθέτει κάθε κλάδος στην πρώτη ύλη ή το ενδιάμεσο προϊόν -, μέχρις ότου στον τελευταίο κλάδο παραχθεί το τελικό προϊόν.

Γίνεται σαφές, ότι με τον τρόπο αυτόν, η χρηματική αξία του τελικού προϊόντος είναι η αξία των προστιθέμενων αξιών. Δηλαδή, η μέθοδος της προστιθέμενης αξίας συνίσταται στο να αθροίζονται τα εισοδήματα από τις προστιθέμενες αξίες των διαφόρων κλάδων παραγωγής. Ως απλό παράδειγμα, αναφέρουμε τη διαδικασία παραγωγής του ψωμιού, όπου απαιτούνται τέσσερα στάδια «παραγωγής» εισοδήματος.

Στο πρώτο στάδιο έχουμε το εισόδημα των αγροτών από τη γεωργική παραγωγή τους, που είναι το σιτάρι.

Στο δεύτερο στάδιο έχουμε το εισόδημα από τους «παραγωγούς» των αλευρόμυλων, όπου μετατρέπεται το σιτάρι σε αλεύρι. Στο τρίτο στάδιο έχουμε το εισόδημα από τους αρτοποιούς, με την παραγωγή του ψωμιού. Στο τέταρτο και τελευταίο στάδιο, έχουμε το εισόδημα από τους διανομείς του ψωμιού (διάφορα πρατήρια, σούπερ μάρκετ κ.ά).

Στον τόπο μας έχουμε το κλασικό παράδειγμα του ελαιολάδου, το οποίο, δυστυχώς, πωλείται από τους παραγωγούς μας χύμα, κυρίως σε Ιταλούς εμπόρους, οι οποίοι το μεταπωλούν εμφιαλωμένο, σε πολύ υψηλότερη τιμή.

Ένα μέρος, με βάση το ελαιόλαδο, χρησιμοποιείται για την παραγωγή διαφόρων καλλυντικών προϊόντων (κρέμες, σαμπουάν, σαπούνια, κ.ά.), διατροφικών προϊόντων (βούτυρα, μαργαρίνες, κ.ά), καθώς και για την παραγωγή διαφόρων φαρμακευτικών προϊόντων. Δηλαδή, εδώ παρατηρούμε ότι, η τιμή του τελικού προϊόντος του ελαιολάδου που αγοράζεται από τους παραγωγούς μας, πωλείται σε πολλαπλάσια τιμή από τις αλυσίδες μεταποίησης, εξαιτίας της παραγόμενης προστιθέμενης αξίας, στα επιμέρους στάδια παραγωγής.

Σύμφωνα με το άρθρο του Γιώργου Στούμπου (Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ της Κυριακής 3/3/2024), από τα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας για το 2022, παρατηρούμε ότι, η κατάταξη της Ελλάδας ως προς την προστιθέμενη αξία, είναι πολύ χαμηλή, και συγκεκριμένα είναι:

- στη βιομηχανία, στην 56η θέση (Ισπανία 14η, Τουρκία 15η) - στη γεωργία, 52η θέση ( Τουρκία 9η, Ισπανία 23η)

- στις υπηρεσίες, όπου υπάγεται και ο τουρισμός, 45η θέση (Ισπανία 11η, Τουρκία 16η)

- στη βιοτεχνία, 50η θέση (Τουρκία 13η, Ισπανία 14η).

Ακόμη και εντός της Ευρώπης, η κατάταξη της Ελλάδος, ως προς την προστιθέμενη αξία στους παραπάνω τέσσερις τομείς παραγωγής, κυμαίνεται μεταξύ της 18ης και της 23ης θέσης.

Γίνεται σαφές ότι, η οικονομική πολιτική και ο παραγωγικός μας κόσμος, πρέπει να επικεντρωθούν σε προγράμματα νέων τεχνολογιών μεταποίησης και διαφοροποίησης προϊόντων, ανοίγοντας τις «πόρτες» σε νέες αγορές και νέους πελάτες, που θα αποφέρουν μεγαλύτερα οικονομικά οφέλη, τόσο στους ίδιους όσο και στην ελληνική οικονομία.