Φίλιππος Τσαλαχούρης: Ο Κολοσσός της Ρόδου δεν πρέπει να γίνει!

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο
Φίλιππος Τσαλαχούρης,
Συνθέτης, Διευθυντής των Μουσικών Σχολών του Ωδείου Αθηνών,βραβευμένος από την Ακαδημία Αθηνών

Αν και κινδυνεύω να χαρακτηριστώ «στείρο ανθελληνικό μυαλό» θα εκθέσω τις σκέψεις μου. Κάθε έργο στην ιστορία του ανθρώπου είναι καθρέφτης της κοινωνίας που το δημιούργησε.

Εκφράζει τη στιγμή, τον πολιτισμό, τη θέση στον χρόνο και την προοπτική στις διαστάσεις που κρίνει η ιστορία. Κανένας πολιτισμός, κανένας «πολιτισμένος» πολιτισμός δεν σκέφτηκε να ανοικοδομήσει σύμβολο προγενέστερης ιστορικής στιγμής, να ανακαλέσει «χρόνο» με επιχείρημα την ανάδειξη της ταυτότητάς του, να επικαλεστεί «απολεσθέν μεγαλείο». Αυτό θα ήταν «στείρο»!

Ποιος θα είχε την έμπνευση αντί να φτιάξει κάτι νέο, να παρουσιάσει ως «απόλυτη αλήθεια» κάτι παλαιό και μάλιστα όχι αυθεντικό αλλά κατά «φαντασία», αλλά καθ’ «υπόθεση». Το «κατά φαντασία», καθ’ «υπόθεση» ή «καθ’ υπόδειξη» έχει ενδιαφέρον: δεν ξέρουμε πώς ήταν ακριβώς ο Κολοσσός, μόνον περιγραφές. Θα ήταν σαν να γράφαμε / ανεβάζαμε μία τραγωδία του Ευριπίδη και να είμασταν υπερήφανοι για την παράσταση, έχοντας ως βάση κάποιον που είχε δει το έργο και είχε περιγράψει την υπόθεση. Η τραγωδία δεν είναι σπουδαία για το «τι» αλλά για το «πώς». Το σημαντικότερο: για το «πότε».

Δεν είναι τυχαίο πως, για κανένα από τα επτά θαύματα δεν σκέφτηκε κανείς και ποτέ να τα ανοικοδομήσει. Ευτυχώς θα έλεγα, διότι το ισχυρότερο οικοδόμημα είναι ο μύθος. Δεν θα επέτρεπα ποτέ σε κάποιον να γκρεμίσει με το κακό του γούστο, την αισθητική αμετροέπεια και τη νοσηρή του φιλοδοξία τον μύθο, τη μαγεία του χρόνου, το άυλο.

Η Αλεξάνδρεια πολύ ορθά ανέγειρε ένα σύγχρονο κτήριο για βιβλιοθήκη ανακαλώντας την αξία της «ιδέας» της χρήσης του θαύματος της αρχαιότητας και όχι το ίδιο το θαύμα, όπως ενδεχομένως, το φαντάζονται νοσταλγοί του παρελθόντος. Ο Κολοσσός στην είσοδο της πόλης της Ρόδου θα είναι τι;

Ένα διακοσμητικό στοιχείο που θα δηλώνει περίτρανα σε ολόκληρο τον κόσμο πως η σύγχρονη Ελλάδα μη μπορώντας να εκπονήσει κάτι νέο, «φαντασιώνεται» πως επικοινωνεί με ένα κομμάτι του εαυτού της μακρινό και λαμβάνει την εντολή του αναχρονισμού από τους θεούς.
Τα μνημεία, είναι «μνήμες» που έλαβαν υλική μορφή. Ο Παρθενώνας δεν είναι αιώνιο σύμβολο επειδή 2.500 χρόνια μετά στέκει ακόμη, έστω και λαβωμένος από τον χρόνο και την ιστορία.

Ο Παρθενώνας διατηρεί την αξία του και στέκει στον αιώνα επειδή φέρει στην όψη του τη «ιστορική στιγμή», την ιδέα, την έκφραση της κοινωνίας που το δημιούργησε, το πνεύμα ενός ολόκληρου πολιτισμού. Αναλλοίωτο είναι το μοναδικό και όχι αυτό που αντέχει στον χρόνο. Πόση συγκίνηση θα είχε μία αποκατάσταση του Παρθενώνα με πόρτες και χρυσά πόμολα; Τι ωραία που θα ήταν, σύμφωνα με τους ενθουσιώδεις νέους κολοσσούς, να ανοικοδομούσαμε και τον Παρθενώνα με τα χρωματιστά αγάλματα! Υπέροχα θα ήταν!

Είναι πολύ ωραίο και ασφαλές να επικαλούμαστε του με αρχαίους μας προγόνους. Είναι, όμως, δύσκολο να τους έχεις διαβάσει, κατανοήσει και αφομοιώσει. Οι αγαπητοί οπαδοί του νέου Κολοσσού γνωρίζουν τη φιλοσοφική διάκριση της ποιότητας του χρόνου; Διότι άλλο «χρόνος», άλλο «καιρός» και άλλο «αιών».

Η ανακατασκευή ενός αγάλματος που αναπαριστά κάποιον θεό, δεκάδες αιώνες μετά την παύση της λατρείας σε αυτόν είναι η απόλυτη έκφραση άρνησης της ιστορίας, είναι δήλωση παραίτησης από τις αξίες της ελληνικής ταυτότητας, απομάκρυνση από κάθε φιλοσοφικό συλλογισμό και κυρίως κραυγαλέα αποδοχή της ανούσιας εικόνας, η με πεποίθηση επιλογή της βιτρίνας, η αναγωγή του «περίπου» και «κάτι».

Αντί να «είμαστε» θα θέλουμε «να δείχνουμε» το τι είμασταν, αντί να προσπαθούμε να γίνουμε μία κοινωνία που θα είναι ικανή λόγω της πνευματικότητάς της, της ακμής και της υπερηφάνειας, να εγείρει μνημεία, ανακαλούμε το «άλλο».
Αν γίνουμε αυτή η ικανή κοινωνία, ένα σύνολο ανθρώπων που «γνωρίζουν», «σέβονται» και λειτουργούν εμπνευσμένοι, που εμφορούνται από τις αλήθειες, θα φτιάχναμε κάτι νέο.

Για την κακογουστιά, το διαφαινόμενο «κιτς», την αποστροφή και το ανοίκειο, δεν θα μιλήσω. Πραγματικά, απορώ με τον εαυτό μου, που κατανάλωσα χρόνο για να γράψω αυτό το κείμενο. Κανονικά θα έπρεπε αυτό το θέμα είναι κάτι γραφικό, που είναι, και σαν τέτοιο να προκαλεί μόνον θυμηδία.

Ο λόγος που το γράφω είναι η έκταση του άρθρου που έχει προηγηθεί. Με εξέπληξε. Η ευθύνη που νιώθω για την Πόλη μου, αφού με έχει τιμήσει με το Αργυρό Μετάλλιο.
Αλλά και κάτι ακόμη: Ηη απογοήτευσή μου για τη διάσταση της απομάκρυνσής μας από το αρχαίο ελληνικό πνεύμα και τις ανθρώπινες αξίες του μέτρου, της αρμονίας, της «ιδέας», του «λόγου».

Αναρωτιέμαι: Πώς είναι δυνατόν, αν έχει διαβάσει κάποιος τον Γοργία ή τον Φαίδρο του Πλάτωνα, την Ποιητική του Αριστοτέλη, τα κείμενα του Θουκυδίδη, του Πλούταρχου και του Ηρόδοτου, τα αριστουργήματα του Πινδάρου και των τραγικών, τις περιγραφές του Παυσανία αλλά και τα κείμενα των Λατίνων, όπως του Σενέκα ή του Κικέρωνα, πώς είναι δυνατόν να έχει αυτός ο αναγνώστης στη μνήμη του, στις γνώσεις του, στη συνείδησή του αυτό τον όγκο σκέψης και να επιλέγει κάτι τόσο παράλογο -με την ετυμολογία της λέξης- αντί να εφαρμόσει στη ζωή του αυτές τις αξίες.

Ζητώ συγγνώμη αλλά «στείρο ανθελληνικό μυαλό» είναι εκείνος που αγνοεί την ουσία του ελληνικού πνεύματος και μιλά εξ ονόματός του, επικαλούμενος κληρονομικό δικαίωμα. Επιτέλους: Ποιος μπορεί να πιστεύει πως έχει δικαίωμα να είναι περισσότερο Έλληνας από τον άλλον;

Εγώ, διαβάζω, μελετώ και ασκούμαι από παιδί. Δεν τολμώ να υιοθετήσω αυτόν τον τίτλο, διότι, το να δηλώνεις Έλληνας έχει ευθύνες. Όσο ανακαλύπτεις τόσο αισθάνεσαι ανεπαρκής, λίγος εμπρός στη θάλασσα αυτής της γραμματείας. Είναι δύσκολο! Δύσκολο και γι’ αυτό πολύτιμο! Αλίμονο, αν, για να νιώσουμε περισσότερο Έλληνες αρκούσε να ανεγείρουμε έναν Κολοσσό. Απίστευτο! Ακατανόητο! Θλιβερό!