Φίλιππος Ζάχαρης: Ο πολύπλευρος άνθρωπος σε μία πολύπλοκη ζωή

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο
Φίλιππος Ζάχαρης
zachfil64@gmail.com

H ομορφιά και η ασχήμια είναι κάθε μέρα μπροστά μας ως αντίθεση.

Όταν ανασαίνουμε, όταν κοιτάμε αδιάφορα ή εστιασμένα, όταν μας μιλούν, όταν τους ακούμε και τους βλέπουμε, όταν η ζωή η ίδια αλλάζει πρόσωπο από τη μια στιγμή στην άλλη, όταν ανατέλλει ο ήλιος και όταν δύει, όταν τα ρολόγια πάνε μπροστά σαν η χαρά ξεχειλίζει και η στιγμή δεν λέει να τελειώσει, ή όταν πάλι πάνε πίσω σαν κάποιοι μας θυμίζουν πως το παρόν δεν είναι η κατάλληλη ζωή και ψάχνουμε για απωλεσθέντα λημέρια. Η ζωή όμως ξεφεύγει από τον νόμο της αντίθεσης.

Το κάθε τι που αντιπροσωπεύει αυτό που αποκαλούμε ζωή, η κάθε έννοια και σημασία που αποδίδουμε στα διαδραματιζόμενα γεγονότα, είναι στιγμή έκπληξης ή κουραστικής επανάληψης, στιγμή που χαρίζει ελπίδες ή προκαλεί πόνο. Είναι όμως και κάτι περισσότερο η ζωή. Οι άνθρωποι είναι μαθημένοι να βλέπουν όλες τις πλευρές της ζωής, δεν τις δέχονται όμως. Αυτό ξεκινά από μια τάση που έχουν να θεωρούν πως η ζωή είναι γεμάτη χαρά, επειδή κάποιοι τους διαμήνυσαν από νωρίς πως η λύπη, η μελαγχολία και η απομόνωση είναι ο αρνητισμός που πρέπει τάχα να αποβληθεί. Ένα λοιπόν καλό και ένα κακό, δύο και μόνο πλευρές. Άρνηση και κατάφαση. Είναι αυτή η μοναδική αλήθεια;

Εκεί εδράζεται και το περίφημο πια τσιτάτο «σκέψου θετικά για να μη σκέφτεσαι αρνητικά» – διπολικότητα και εδώ -, εκεί που αυθυποβάλλονται νυχθημερόν παθιασμένες ψυχές που απώλεσαν την ικανότητα αυτοέκφρασης και πάνω απ΄όλα ευθυτενούς κρίσης απέναντι σε γεγονότα που τους προκάλεσαν αιφνίδια αλλαγή. Η τεχνητή χαρά προσδιορίζεται από τα αλλεπάλληλα κρούσματα αυτοαναίρεσης με το πέρασμα του δευτερολέπτου, η αθέατη μετάλλαξη από τη μια στιγμή στην άλλη, λες και ο σκοπός της ζωής είναι κάτι σαν χαμελαιόντια πρακτική εξάσκηση στις πλάτες ατίθασων αλλά σταθερών χαρακτήρων.

Ή το ένα ή το άλλο λοιπόν. Ναι, για πολλούς η χαρά της ζωής είναι τα μικροπράγματα, οι ελάχιστη ικανοποίηση από εθιστικού χαρακτήρα διαμαρτυριών ή κλαυσίγελων, οργής ή κατάνυξης και αυτό από στιγμή σε στιγμή που μάλλον η Άβυσσος κοιτά προς εμάς και όχι εμείς σε αυτήν.

Το βάφτισαν στιγμιαία απόλαυση, το θεώρησαν λυτρωτικό άνοιγμα στην υπεραπλούστευση των πραγμάτων, εκεί που ούτε η επιστήμη ούτε η φιλοσοφία, η ποίηση και η λογοτεχνία παίρνουν σειρά κατά την ηλικιακή ανάπτυξη. Με εύκολες ρήσεις και τσιτάτα, ερμήνευσαν μια ζωή κλεισμένη σε στόχους αυτοπραγμάτωσης μέσα από υποτιθέμενες δημόσιες αντιθετικές διαδικασίες, μια ζωή που δεν αλλάζει παρά μόνο στην επιφάνεια των πραγμάτων, του ενός συμβάντος και του αντίθετού του, αφού η ουσία είναι ανεξερεύνητη και η επιφάνεια αρκεί για να στήνονται γιορτές και πανηγύρια.

Πρέπει λοιπόν να χαιρόμαστε με τα απλά, λέει, πράγματα της ζωής, και ει δυνατόν ακόμη και από την ίδια την ανάσα. Αφού μας καθρεφτίζονται οι βιωματικές πλευρές, αφού κάνουμε καθημερινά το βήμα για να φτάσουμε στο σημείο να απολαμβάνουμε τις καθημερινές αντιθέσεις της ζωής, αφού με λίγα λόγια ερωτευόμαστε ή ερωτοτροπούμε με τις αντιφάσεις, μας λένε πως αυτό είναι κατουσίαν η ζωή, η μία και μοναδική αντίφαση. Κάτι λείπει όμως από όλα αυτά, κάτι απουσιάζει πανηγυρικά.

Σκέφτομαι πως αυτό δεν είναι άλλο από την ενδοσκόπηση και πνευματική κατάδυση. Αν οι αλήθειες ήταν δύο αντίθετες εννοιολογικές εντυπώσεις και αυτό είναι όλο, δεν θα υπήρχε πρόβλημα στην ερμηνεία των πραγμάτων. Η πραγματική ζωή όμως δεν είναι άσπρο – μαύρο, ζεστό – κρύο, αληθινό - ψευδές. Είναι κάτι περισσότερο από νύχτα και μέρα, από άνοιξη και χειμώνα, από άδειες ή γεμάτες εντυπώσεις.

Ψάχνοντας – και όχι στα τυφλά – ανακαλύπτει κανείς πως η πολυπλοκότητα οδηγεί σε σκεπτικούς λαβύρινθους, από αυτούς που παράγει η αληθινή ζωή και το νόημά της που λέγεται αναζήτηση. Το πνεύμα οξύνεται και η διερευνητική δράση προσθέτει πόντους δημιουργίας. Δεν ξέρω αν στόχος είναι κάποιο συγκεκριμένο αποτέλεσμα, η διφυής σχέση του κλάματος και του γέλιου, το ένα ή το άλλο ως παράγωγα μιας υποθετικής αντιφατικής ζωής.

Γνωρίζω καλά όμως πως χωρίς να χαθεί κανείς στον λαβύρινθο της σκέψης, δεν θα μάθει ποτέ να την ερμηνεύει. Το πέρας της σκέψης δεν είναι καν στόχος. Θα έλεγα καλύτερα πως, η όλη σκεπτική διαδικασία είναι το μάννα εξ ουρανού. Η ίδια η σκέψη σαν ζωτική σημασία και λόγος της Ύπαρξης. Κατά τα άλλα, και θα ξημερώνει και θα βραδιάζει, θα συμβαίνουν πάντα γεγονότα του εξωτερικού κόσμου που απέχει παρασάγγας από τον εσωτερικό.

Στους ανθρώπους που σκέφτονται, ο χρόνος προφανώς χάνει τη σημασία του. Δεν υπάρχει διφυής σχέση, δεν υφίσταται καν προϋπόθεση ότι τώρα κλαίμε και μετά γελάμε, τώρα λέμε ανοησίες και την άλλη στιγμή αφηγούμαστε όμορφες ιστορίες.

Εκδηλώσεις της ζωής είναι και αυτά αλλά όχι μόνο αυτά, γιατί στο μεσοδιάστημα μεσολαβούν άλλες στιγμές που δεν εκλαμβάνονται ως σοβαρές ούτε δημιουργούν γεγονότα, αλλά δεν παύουν να είναι στιγμές.

Εκεί λοιπόν θα έπρεπε να εστιάζεται το ενδιαφέρον, στην αναζήτηση της ανθρώπινης πολυπλοκότητας. Ο άνθρωπος δεν είναι η μια πλευρά και το αντίθετό της, η χαρά και η λύπη, ο πόνος και το γέλιο, η κραυγή και η σιωπή. Είναι πολλά άλλα περισσότερα και για τον λόγο αυτό ενδιαφέροντα. Είναι όλα μαζί. Είναι ο ανεξιχνίαστος άνθρωπος και οι άγνωστες σκέψεις του. Χωρίς στόχο και σκοπό, χωρίς αρχή και τέλος. Το απειροστικό Όν.