Αγαπητός Ξάνθης: Ένα βιβλίο για το ζήτημα του μεταναστευτικού στο υπόδειγμα του “Brexit”

Rodiaki NewsRoom

Γράφει o
Αγαπητός Ξάνθης*

Ένα από τα ενδιαφέροντα βιβλία είναι αυτό της κας Μαίρης Ανάγνου με τίτλο, «Brexit, μετανάστευση, άσυλο, σύνορα: Δικαίωση ή αποτυχία;», Εκδόσεις: Παπαζήση (2024) με πρόλογο του καθηγητή του Πανεπιστημίου Αιγαίου που διευθύνει επάξια τη σχετική σειρά: Διεθνής και Ευρωπαϊκή Πολιτική.

Γίνεται μια συστηματική καταγραφή της εξόδου του Ηνωμένου Βασίλειου (Η.Β.) από την οικογένεια της Ευρώπης σε μια ουσιαστική προσέγγιση από το1945. Πολύ έξυπνα το βιβλίο διαιρείται σε χρονολογικές περιόδους ανάλογα με τις πολιτικές του Η.Β. για να μορφοποιηθεί τελικά η κατοχύρωση του «ειδικού καθεστώτος» μ’ ένα από τα βασικά κριτήριά του, το μεταναστευτικό. Οι όποιες συμφωνίες Εμπορίου και Συνεργασίας για τη μετέπειτα τού Brexit εποχή, μεταξύ Ευρώπης και Η.Β., ως και η τεχνηέντως απουσία τού οξέως ζητήματος της μετανάστευσης ακόμη και σήμερα που συνεχίζει να ταλανίζει τη σχέση των δυο μερών, είναι μια πραγματικότητα. Παρά την αρχή της ελεύθερης μετακίνησης ατόμων εντός της Ένωσης και βέβαια εκτός του Η.Β. πλέον, η παράνομη μετανάστευση διατηρείται να υφίσταται παρά τις όποιες «γλυκές» εξαγγελίες των Brexiteers, που την είχαν υποσχεθεί ως δόλωμα για την αποχώρηση από την Ένωση του Η.Β.(σ.211).

Το όλο πόνημα εμβαθύνει το μεταναστευτικό θέμα σε γραμμική εξέλιξη στον κορμό του Η.Β, μέχρι και το ιστορικό δημοψήφισμα για την «αποχώρηση» του Η.Β., η οποία συντελέστηκε τις 31.10.2020, από την Ένωση και τα κατάλοιπα που άφησε στις σχέσεις μεταξύ των δύο εμπλεκομένων μερών. Η όλη διαδρομή διέπεται από στοιχεία και αναφορές από την συγγραφέα, ώστε τα αναγραφόμενα να είναι τεκμηριωμένα και πιστοποιημένα για του λόγου το αληθές.

Στα συμπεράσματα του βιβλίου μαζεύεται όλη η διλημματική απεικόνιση της αξίας της αποχώρησης του Η.Β από την Ευρώπη με φόντο το πρόβλημα του μεταναστευτικού στον μετεωρισμό μεταξύ συνόρων, ασύλου, υγείας και απόδοσης υπηκοότητας χωρίς να αποφεύγεται εδώ και η ιδέα της «Ρουάντας» ως χώρος κράτησης μεταναστών σε «ασφαλή τρίτη χώρα» σαν μεταβατικό πεδίο για λήψη ασύλου παρανόμων μεταναστών και προσφυγικών ροών (σ.152).

Παρά τις εξαγγελίες και τις υποσχέσεις εκ μέρους των διοικούντων του Η.Β., η παράνομη μετανάστευση έγινε πιο ελκυστική και μετά την περίοδο του Brexit, λόγω των δυσκολιών που ενέσκηψαν επί της εφαρμογής (σ.209). Και βέβαια η παράλληλη έλλειψη μιας ενιαίας ευρωπαϊκής μετανάστευσης πολιτικής, είχε και έχει δυσχεράνει ακόμη περισσότερο το σχετικό πρόβλημα. Σε αυτό το σημείο υπογραμμίζεται ότι το πανευρωπαϊκό πρόβλημα της μεταναστευτικές απειλής δεν μπορεί να επιλυθεί με μεμονωμένα- διμερή ή και εθνικά μέσα. Το “Brexit” απέδειξε, ότι το μεταναστευτικό πρόβλημα είναι μια διαρκής πρόκληση που δεν μπορεί να είναι ζήτημα του ενός. Και μάλιστα, η συγγραφέας επισημαίνει εύστοχα ότι η έλλειψη μιας ενιαίας μεταναστευτικής πολιτικής μπορεί να είναι προτιμητέα από τις συγκρουσιακές διατάξεις που απορρέουν από τα διαφορετικά συμφέροντα των κρατών μελών (σ.213).

Η «καυτή πατάτα» του μεταναστευτικού παραμένει στο δημόσιο διάλογο στο Η.Β. ως μια μορφή απειλής με χαρακτήρα όμως άλυτης ατζέντας που μάλιστα επιτείνει παρά να επιλύει ένα σημαντικό υπαρκτό πρόβλημα. Αυτό το φλέγον ζήτημα φαίνεται να επιδεινώνεται έτι περαιτέρω από την «αποχώρηση» του Η.Β. από την Ε.Ε προσφέροντας μια ζωντανή απογοήτευση στους υποστηρικτές του Brexit (σ.214).

Η απροθυμία στης ενιαίας μεταναστευτικής πολιτικής στην Ένωση με την πλήρη υποστήριξη της αναθεώρησης της υπάρχουσας Συμφωνίας στο περίπλοκο σύστημα του “pushback” αφήνει έντονα τα σημάδια στη ματωμένη Μεσόγειο.

Η κατατεθείσα ευρωπαϊκή πρόταση για υποχρεωτικό «μηχανισμό αλληλεγγύης», που θα εξασφάλιζε μια διαρκή αποσυμφόρηση στα σύνορα και θα προσάρμοζε διατάξεις του Κανονισμού Δουβλίνου στα ιδιαιτέρα χαρακτηριστικά κάθε χώρας πρώτης γραμμής, όπως είναι η Ελλάδα και η Ιταλία, ακουγόταν με πολύ ενδιαφέρον.

Όμως τα συμφέροντα συγκριμένων μελών όπως είναι η Ουγγαρία ναρκοθετούν κάθε «ευέλικτη αλληλεγγύη» με το πρόσχημα ότι τα προτεινόμενα έχουν παράλογο χαρακτήρα και δεν ταιριάζουν στην όποια εθνική πολιτική.

► Μέχρι να βρεθεί κοινή θέση στην ευρωπαϊκή οικογένεια για το ζήτημα του μεταναστευτικού, ακόμη «ορδές» από την Αφρική, τη Σύρια, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν αλλά και την Ουκρανία θα πιέζουν την Ευρώπη για ένα «Όνειρο»!

Ποιο όμως όνειρο;

* Ο αρθρογράφος είναι αρχιτέκτονας, μεταδιδακτορικός υπότροφος του Πανεπιστημίου Αιγαίου, διδάσκων στο Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών: Αρχαιολογία, Γλωσσολογία, Διεθνείς Σχέσεις του Πανεπιστημίου Αιγαίου και του μεταπτυχιακού προγράμματος «Περιβαλλοντική Εκπαίδευση».