Άννα Χαρίτου: «Αντιγόνη Ζουρούδη – Η Μάνα της Δωδεκανήσου»

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο Σταύρος Παπαδόπουλος

Επόπτης Ποιότητας Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Κυκλάδων

Το νέο πόνημα της Άννας Χαρίτου, που αποτελεί και το δεύτερο βιβλίο της, έχει τίτλο «Αντιγόνη Ζουρούδη – Η Μάνα της Δωδεκανήσου» και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Mgk.

Η συγγραφέας στο βιβλίο της αναφέρεται σε μια πολύ σημαντική γυναίκα που σωστά χαρακτηρίζεται από την Άννα Χαρίτου ως «ίσως η πιο σημαντική γυναικεία προσωπικότητα της Δωδεκανήσου την περίοδο του Μεσοπολέμου, κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και πιθανότατα στη μεταπολεμική περίοδο της ιστορίας της».

Στις 420 σελίδες του βιβλίου, η Άννα Χαρίτου καταφέρνει και καλύπτει ένα κενό που υπήρχε στη σύγχρονη Δωδεκανησιακή βιβλιογραφία. Δεν υπήρξε άλλη βιβλιογραφική αναφορά για την Αντιγόνη Ζουρούδη σε τέτοια έκταση και ανάλυση και το βιβλίο της κυρίας Χαρίτου έρχεται να καλύψει αυτό το σημαντικό κενό.

Η επιλογή της συγγραφέως να φωτίσει και να αναδείξει τη δράση και την προσφορά της Αντιγόνης Ζουρούδη αποτέλεσε μια πραγματική πρόκληση, ένα ρίσκο που η συγγραφέας το ανέλαβε και το ολοκλήρωσε με απόλυτη επιτυχία. Μετά από ενδελεχή και συστηματική έρευνα ετών η Άννα Χαρίτου αναδεικνύει τη μοναδικότητα και τη σπουδαιότητα της Αντιγόνης Ζουρούδη, της «Μάνας της Δωδεκανήσου», χαρακτηρισμός που ανταποκρίνεται άριστα στο έργο και την προσφορά της.

Η συγγραφέας μελέτησε και ερεύνησε μεταξύ άλλων στοιχεία από τη Δημόσια Βιβλιοθήκη Ρόδου, από τα Δωδεκανησιακά Χρονικά, από την εφημερίδα η «Φωνή της Καρπάθου», από το δελτίο της «Ένωσης Διανοούμενων Δωδεκανησίων Γυναικών». Αξιοποίησε το προσωπικό αρχείο του δημάρχου Γαβριήλ Χαρίτου και παραθέτει πολύτιμες πληροφορίες στο βιβλίο της.

Στις πρώτες σελίδες του, παρατίθεται η εισαγωγή της συγγραφέως όπου με ειλικρίνεια μάς καταθέτει ότι, ούσα η ίδια 30 χρόνια μέλος του σωματείου «Δωδεκανησιακή Μέλισσα» όταν θέλησε να μάθει περισσότερα στοιχεία και πληροφορίες για την ιδρύτρια του σωματείου, την Αντιγόνη Ζουρούδη και διαπίστωσε ότι κανείς δεν έχει ασχοληθεί με τη βιογραφία, τη δράση και το έργο της εκτεταμένα, αυτό αποτέλεσε για εκείνη το έναυσμα να κάνει ευρύτερα γνωστή την προσφορά και τη δράση της και ανεπιφύλακτα θεωρούμε ότι η συγγραφέας το πέτυχε, παρόλες τις δυσκολίες που συνάντησε, δυσκολίες όπως η καταστροφή σημαντικού μέρους των προπολεμικών αρχείων του σωματείου, γεγονός που καθιστούσε το έργο της δυσκολότερο.

Η συγγραφέας στη συνέχεια μάς παρουσιάζει στοιχεία για την καταγωγή της Αντιγόνης Ζουρούδη και το ιστορικό περιβάλλον της εποχής. Οι αναγνώστες θα πληροφορηθούν ότι το κεντρικό πρόσωπο του βιβλίου γεννήθηκε στη Χάλκη το 1875 και πέθανε στην Αθήνα το 1953. Η οικογένεια Ζουρούδη ήταν Αιγυπι(τι)ώτες Έλληνες με καταγωγή από τη Σύμη ενώ η μητέρα της το γένος Λορεντζιάδου καταγόταν από τη Χάλκη.

Η μητέρα της αρσακειάδα, δασκάλα και ο πατέρας της Αριστείδης Λορεντζιάδης δημογέροντας από τη Χάλκη, ο οποίος δολοφονήθηκε για την εθνική του δράση. Σε αυτό το περιβάλλον μεγάλωσε και γαλουχήθηκε η Αντιγόνη, η οποία παντρεύτηκε τον Συμαίο Νικόλαο Ζουρούδη. Μετά τη Σύμη, όπου απέκτησαν τα τρία πρώτα τους παιδιά, έζησαν στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου αποκτώντας και τα άλλα δύο και μετά επέστρεψαν στην Ελλάδα το 1922.

Τα επόμενα έτη, η Ζουρούδη ζούσε την κοινωνική ζωή μιας εύπορης γυναίκας και ήταν κοντά στα παιδιά της που ξεκινούσαν την επαγγελματική τους καριέρα. Το 1931 θα πεθάνει ο σύζυγός της Νίκος και η χρονιά αυτή θα αποτελέσει την αφετηρία για την κοινωνική και πατριωτική δράση της Αντιγόνης Ζουρούδη.

Πολύ εύστοχα, η συγγραφέας χωρίζει τη δράση και τη ζωή της Ζουρούδη από το έτος αυτό σε τέσσερις περιόδους που αποτελούν και τα αντίστοιχα κεφάλαια του βιβλίου. Η πρώτη περίοδος περιλαμβάνει το χρονικό διάστημα 1931 -1934. Στην τριετία αυτή η Ζουρούδη ίδρυσε το Φιλανθρωπικό Σωματείο Κυριών και Δεσποινίδων «Δωδεκανησιακή Μέλισσα» και υπήρξε η πρώτη προσωρινή-ιδρυτική πρόεδρος του σωματείου.

Κατάφερε και συσπείρωσε γύρω της τις γυναίκες από τα Δωδεκάνησα που ζούσαν στην Αθήνα και στον Πειραιά και στην προσπάθεια αυτή η Ζουρούδη είχε συμπαραστάτρια τη Δέσποινα Μιχαηλίδου-Νουάρου. Κατάφεραν τα μέλη της Δωδεκανησιακής Μέλισσας να συγκεντρώσουν πόρους και υλικό για την περίθαλψη των προσφύγων που κατέφθαναν καθημερινά κατά τον Μεσοπόλεμο από τα νησιά, στην Αττική. Παρουσίαζαν θεματικές θεατρικές βραδιές σε κατάμεστα θέατρα και πέρα από τη συγκέντρωση χρημάτων έκαναν γνωστό το μέχρι τότε άγνωστο Δωδεκανησιακό ζήτημα.

Η δεύτερη περίοδος αναφέρεται στα έτη 1935-1940. Η Ζουρούδη πλέον δεν είναι πρόεδρος της «Δωδεκανησιακής Μέλισσας» και όπως σημειώνει η συγγραφέας «διαπιστώνει τον επερχόμενο αφελληνισμό των νησιών με το να μην υπάρχει δυνατότητα να φοιτήσουν τα παιδιά του Δημοτικού και του Γυμνασίου σε ελληνικά σχολεία».

Καταστρώνει και υλοποιεί το 1936 το μεγαλόπνοο σχέδιό της με την ίδρυση αρχικά 4 και μετέπειτα 6 «Κυριακάτικων Δωδεκανησιακών σχολείων». Τα σχολεία λειτούργησαν σε διάφορες περιοχές της Αθήνας και του Πειραιά και για πρώτη φορά η προσοχή στρέφεται στα παιδιά της Δωδεκανήσου και με στοχευμένες ενέργειες επιτυγχάνεται η μόρφωσή τους.

Η επόμενη περίοδος περιλαμβάνει τα έτη 1940 -1947. Η Ζουρούδη αναπτύσσει πλούσια δράση και η Χαρίτου μάς την παρουσιάζει αναλυτικά στις σελίδες του βιβλίου της. Τα δίσεκτα έτη του πολέμου και της κατοχής η Ζουρούδη το 1940 υπήρξε ιδρυτικό μέλος της «Ένωσης Διανοούμενων Δωδεκανησίων Γυναικών», σωματείο στο οποίο πρόεδρος ήταν η κόρη της Πασιθέα.

Η Ζουρούδη είχε έντονη αντιστασιακή δράση. Την περίοδο 1942-1945 υπήρξε μέλος των αντιστασιακών οργανώσεων «Ελεύθεροι Έλληνες» και «Εθνική Δράσις». Την περίοδο αυτή υπήρξε πρόεδρος του τμήματος περίθαλψης για τους φυλακισμένους και συμμετείχε στη διανομή συσσιτίων για τους Δωδεκανήσιους φοιτητές.

Η τέταρτη περίοδος αναφέρεται στα έτη 1947-1953. Η ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου έχει πραγματοποιηθεί και η Ζουρούδη, όπως παραθέτει η συγγραφέας, ιδρύει παραρτήματα σε πολλά νησιά της Δωδεκανήσου, της Ένωσης Διανοουμένων Δωδεκανησίων Γυναικών, στηρίζοντας σημαντικά δομές όπως Ορφανοτροφεία, για να ανακουφίσουν τους κατοίκους που υπέφεραν από τις κακουχίες του πολέμου. Μετέβαινε στα νησιά η Ζουρούδη και επέβλεπε η ίδια να φτάσει η βοήθεια στο ορφανό παιδί.

Η Ζουρούδη απεβίωσε μετά από σύντομη ασθένεια στις 6 Ιουλίου του 1953. Σε ηλικία 78 ετών. Η συγγραφέας παραθέτει μετά από έρευνά της τους επικήδειους που εκφώνησαν ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Σ. Αγαπητίδης και ο οφθαλμίατρος Σ. Μανούσης.

Στον επίλογο, η συγγραφέας μεταξύ άλλων αναφέρει: «ελπίζω το παράδειγμα της Αντιγόνης Ζουρούδη που με ενέπνευσε μοναδικά και αφιέρωσα κομμάτι της ζωής μου στη Δωδεκανησιακή Μέλισσα που αυτή δημιούργησε, να εμπνεύσει και τις μελλοντικές γενιές των Δωδεκανησίων να νοιάζονται για τον συνάνθρωπό τους και να αγωνίζονται για την πρόοδο και ελευθερία της πατρίδας τους». Στο βιβλίο υπάρχει παράρτημα 140 περίπου σελίδων με πρωτογενές αρχειακό υλικό, συνοδευόμενο από πολλές σπάνιες φωτογραφίες δείγμα της εξαιρετικής ερευνητικής δουλειάς της συγγραφέως.

Η Άννα Χαρίτου με το βιβλίο καλύπτει ένα κενό στη βιβλιογραφία της σύγχρονης Δωδεκανησιακής ιστορίας, φωτίζοντας το μοναδικό έργο και την πλούσια δράση της Αντιγόνης Ζουρούδη. Μας πληροφορεί και μας ενημερώνει για τη μοναδική αυτή προσωπικότητα που απόλυτα δίκαια την αντιπροσωπεύει ο τίτλος: «Η Μάνα της Δωδεκανήσου» γιατί αυτό υπήρξε η Ζουρούδη, η μάνα για όλα τα παιδιά της Δωδεκανήσου, η μάνα που τα φρόντισε, τα περιέθαλψε, τα μόρφωσε και αγωνίστηκε και κατάφερε να μην χάσουν την εθνική τους ταυτότητα.

Με τον γλαφυρό τρόπο διήγησης των γεγονότων και με την τριετή ενδελεχή της έρευνα καταφέρνει άριστα να αναδείξει το πολυσχιδές έργο της Ζουρούδη και είναι βέβαιο ότι το πόνημα τής Άννας Χαρίτου αποτελεί σημαντική εργαλείο και εφαλτήριο για νέους και νέες ερευνητές της σύγχρονης ιστορίας της Δωδεκανήσου.

Την Τετάρτη 7 Μαΐου, το βιβλίο θα παρουσιαστεί στην Κω στο πλαίσιο των Χειμερινών Ιπποκρατείων στην αίθουσα του Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου Κω (Χάνι) με τη διοργάνωση του Τμήματος Πολιτισμού του δήμου Κω και του Πνευματικού Ομίλου Κώων «Ο Φιλιτάς» και την Πέμπτη 8 Μαΐου το βιβλίο θα παρουσιαστεί στο Κέντρο Πολιτισμού και Ιστορίας του δήμου Καλύμνου στην Αίθουσα του Αναγνωστηρίου Καλύμνου. Την παρουσίαση θα κάνει η φιλόλογος κα Σοφία Ψαρογιάννη-Κωνστάντζου.