Κλιμακούμενη ένταση στο Αιγαίο με αποκλειστική ευθύνη της Τουρκίας

Rodiaki NewsRoom

Με ψυχραιμία και υπευθυνότητα αντιδρά η χώρα μας

Νέα κλιμακούμενη ένταση στα Ελληνοτουρκικά επιχειρεί μεθοδικά και πάλι το τελευταίο χρονικό διάστημα η Τουρκία, ακολουθώντας τη γνωστή τακτική των μαξιμαλιστικών της απόψεων, την όξυνση με εμπρηστικές δηλώσεις και βέβαια με αβάσιμες θέσεις και απόψεις, που καταπατούν κάθε έννοια του διεθνούς δικαίου.

Όπως αναφέρεται σε σχετικό ρεπορτάζ του Διαμαντή Σεϊτανίδη στην «Ημερησία», ο Χακάν Φιντάν, ο επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας, παρουσίασε την Ελλάδα περίπου ως χώρα με «εξαρτημένα αντανακλαστικά» κάθε φορά που ακούγεται η λέξη «Τουρκία».

Πρόκειται για μια απαξιωτική προσέγγιση, που δεν στοχεύει απλώς να προκαλέσει, αλλά και να διαμορφώσει διεθνώς την εικόνα μιας Ελλάδας δήθεν φοβικής, δίχως στρατηγική βούληση. Στην πραγματικότητα, όμως, η τακτική αυτή είναι το γνωστό μοτίβο της Άγκυρας: να κατηγορεί το θύμα για «προβλήματα», ώστε να αποκρύπτει τη δική της επιθετικότητα.

Σε νέα τροχιά έντασης οι ελληνοτουρκικές σχέσεις

Είναι προφανές ότι οι ελληνοτουρκικές σχέσεις βρίσκονται εκ νέου σε τροχιά έντασης. Παρά τις κατά καιρούς δηλώσεις περί «ήρεμων νερών», οι τελευταίες εξελίξεις αποκαλύπτουν ότι η Τουρκία δεν εγκαταλείπει τη σταθερή στρατηγική της αμφισβήτησης και εργαλειοποίησης της έντασης, σε όλα τα μέτωπα: από το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο μέχρι τη Λιβύη. Το αποτέλεσμα είναι να ανοίγει ένας νέος κύκλος προβλημάτων, στον οποίο η Ελλάδα καλείται να απαντήσει με αποφασιστικότητα, αξιοποιώντας συμμαχίες, διεθνές δίκαιο αλλά και ψυχραιμία.

Ένα από τα πιο κρίσιμα μέτωπα είναι η Λιβύη. Το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο του 2019 εξακολουθεί να πλανάται πάνω από την Ανατολική Μεσόγειο.

Σήμερα, με τον στρατηγό Χαφτάρ στη Βεγγάζη να φλερτάρει με το ενδεχόμενο ακύρωσης του μνημονίου, η Ελλάδα βρίσκεται μπροστά σε μια δύσκολη απόφαση: Να προχωρήσει στην πόντιση του ηλεκτρικού καλωδίου Κρήτης – Κύπρου – Ισραήλ και στη στήριξη των ενεργειακών της σχεδίων, ακόμη και αν χρειαστεί στρατιωτική κάλυψη;

Η Άγκυρα επιχειρεί να παρεμβληθεί σε κάθε στρατηγική επιλογή της Αθήνας, χρησιμοποιώντας τη Λιβύη ως πιόνι στη σκακιέρα της Ανατολικής Μεσογείου.

Η τουρκική ρητορική για τη «Γαλάζια Πατρίδα» δεν έχει μείνει στα χαρτιά. Παραβιάσεις, υπερπτήσεις, Navtex που αμφισβητούν κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας γύρω από Κρήτη, Κάρπαθο, Ρόδο και Καστελλόριζο, συνθέτουν το νέο (αναπαλαιωμένο) σκηνικό.

Παράλληλα, η τουρκική ηγεσία προχωρεί σε εσωτερικές φιέστες, όπως το φεστιβάλ Teknofest στον Βόσπορο, για να δείξει ότι αποτελεί την «ανερχόμενη δύναμη» που μπορεί να υπαγορεύει όρους στην περιοχή. Πρόκειται για ένα μείγμα επιθετικής ρητορικής και επίδειξης ισχύος που αποσκοπεί στη σταθερή πίεση προς την Ελλάδα.

Ψύχραιμη αντίδραση της Αθήνας

Η Αθήνα, μέχρι στιγμής, έχει κινηθεί με ψυχραιμία. Η απάντηση Γεραπετρίτη ότι «η Ελλάδα δεν δέχεται υποδείξεις από κανέναν» και η τοποθέτηση Δένδια περί «απαράδεκτων» και «απρεπών» δηλώσεων Φιντάν δείχνουν ότι η χώρα μας δεν αφήνει αναπάντητες τις προκλήσεις.

Ταυτόχρονα, συνεχίζει να επενδύει σε στρατηγικές συμμαχίες: με τη Γαλλία (μέσω της αμυντικής συμφωνίας και των φρεγατών Belharra), με την Ιταλία και την Κύπρο, μέσα από ασκήσεις όπως η «Ευνομία», με το Ισραήλ κ.λπ..

Η Ελλάδα προβάλλει την εικόνα αξιόπιστου πυλώνα σταθερότητας. Δεν παρασύρεται από τουρκικές προκλήσεις σε κινήσεις που θα μπορούσαν να παρουσιαστούν διεθνώς ως «αντιδράσεις υστερίας», αλλά δείχνει ότι διαθέτει ψυχραιμία, σχέδιο και συμμάχους.

Τρία καίρια διλήμματα

Ωστόσο, αυτή η πορεία δεν είναι ανέφελη. Η Ελλάδα βρίσκεται μπροστά σε τρία καίρια διλήμματα:

• Το «καλώδιο»: Θα τολμήσει να προχωρήσει στο καλώδιο με στρατιωτική κάλυψη, στέλνοντας μήνυμα ότι οι ελληνικές ενεργειακές επιλογές δεν μπορούν να μπλοκαριστούν από την Άγκυρα, ή για μια ακόμα φορά θα οπισθοχωρήσει στο όνομα των «ήρεμων νερών»;
• Το Αιγαίο: Θα παραμείνει στην πολιτική της αυτοσυγκράτησης ή θα υιοθετήσει πιο αποφασιστική στάση απέναντι στις συνεχιζόμενες παραβιάσεις;
• Η διεθνής σκηνή: Θα καταφέρει να αναδείξει ότι η τουρκική συμπεριφορά δεν είναι απλώς διμερές ζήτημα, αλλά μέρος μιας γενικότερης απειλής κατά της διεθνούς νομιμότητας;

Η ουσία είναι ότι όλο και περισσότεροι τείνουν να δεχθούν ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να περιοριστεί σε αμυντικές αντιδράσεις. Οφείλει να αναλάβει πρωτοβουλίες, αξιοποιώντας το γεγονός ότι η διεθνής συγκυρία (κυρίως με τον πόλεμο στην Ουκρανία) ευνοεί τα επιχειρήματά της. Η χώρα μας πρέπει να καταστήσει σαφές ότι αν η διεθνής κοινότητα υποχωρήσει έναντι της Άγκυρας, ανοίγει η πόρτα για νέα αποσταθεροποίηση στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η Ελλάδα έχει με το μέρος της το διεθνές δίκαιο, την ευρωπαϊκή της ταυτότητα και μια ισχυρή διπλωματική παρουσία. Το στοίχημα είναι να τα αξιοποιήσει όχι μόνο για να αμυνθεί, αλλά και για να αναδείξει τον αναθεωρητισμό της Τουρκίας ως απειλή για ολόκληρη τη Δύση.

Η Άγκυρα μπορεί να επενδύει σε φιέστες και μεγαλοστομίες, όμως η πραγματικότητα είναι αμείλικτη: όσο συνεχίζει να προκαλεί και να αμφισβητεί, τόσο απομονώνεται από τη διεθνή νομιμότητα. Η Ελλάδα, αντίθετα, έχει το προνόμιο να εμφανίζεται ως δύναμη σταθερότητας. Αρκεί να μη χαθεί σε ψευδαισθήσεις «εξομάλυνσης» που δεν στηρίζονται σε πράξεις.

Το διακύβευμα που διατυπώνουν κυβερνητικοί αλλά και διπλωματικοί κύκλοι, είναι σαφές: Ή θα υπερασπιστούμε ενεργά το δίκαιο και τα κυριαρχικά μας δικαιώματα, ή θα αφήσουμε τον τουρκικό αναθεωρητισμό να κερδίσει έδαφος. Οι εξελίξεις στη Λιβύη, οι παραβιάσεις στο Αιγαίο και οι προκλητικές δηλώσεις Φιντάν δείχνουν ότι οι αποφάσεις πρέπει να ληφθούν τώρα, με καθαρή στρατηγική, διεθνή συμμαχία και αταλάντευτη προσήλωση στην υπεράσπιση των εθνικών συμφερόντων.

Στα όριά τους και οι ψαράδες μας

Στα όριά τους έχουν φτάσει οι ψαράδες στο Αιγαίο λόγω των τουρκικών αλιευτικών που φτάνουν πολύ κοντά στις ελληνικές ακτές, ακόμα και της Αττικής, με το τελευταίο επεισόδιο έντασης το βράδυ της Τρίτης στο Θρακικό Πέλαγος να επιδεινώνει περαιτέρω την κατάσταση.

«Αυτή η κατάσταση δεν μπορεί να συνεχιστεί», ανέφερε στα τοπικά μέσα ο πρόεδρος των Γρι-Γρι Καβάλας και αντιπρόεδρος της Ένωσης Γρι-Γρι Ελλάδας, Γιάννης Μανιός, ο οποίος προανήγγειλε γι’ αυτόν τον λόγο στάση εργασίας.

Όπως καταγγέλλουν οι Έλληνες ψαράδες που αντιμετώπισαν τα τουρκικά αλιευτικά το βράδυ της Τρίτης, όταν είδαν ότι οι Τούρκοι είχαν πλησιάσει πολύ κοντά στις ελληνικές ακτές, θέλησαν να διαμαρτυρηθούν. Όμως, όταν πλησίασαν, δέχτηκαν απειλές, ύβρεις ακόμα και πυροβολισμούς στον αέρα.

«Οι Τούρκοι διαθέτουν πολύ μεγαλύτερα και σύγχρονα σκάφη. Έρχονται από το λιμανάκι της Αίνου και ψαρεύουν όλο και πιο κοντά στα χωρικά μας ύδατα. Γυρνούσαμε γύρω τους για να τους απομακρύνουμε, αλλά εκείνοι έρχονταν κατά πάνω μας», ανέφερε στα τοπικά μέσα ο πρόεδρος των Γρι-Γρι Καβάλας και αντιπρόεδρος της Ένωσης Γρι-Γρι Ελλάδας, Γιάννης Μανιός.

Ακολούθησε ένταση μεταξύ των δύο πλευρών και για αρκετά λεπτά της ώρας, γύρω στις 22:00, η κατάσταση ήταν έκρυθμη. Ο ίδιος εξηγεί ότι τις τελευταίες μέρες τα τουρκικά αλιευτικά έφτασαν ακόμη και 4-6 μίλια από τις ακτές της Σαμοθράκης, ενώ χθες το βράδυ ένας μεγάλος αριθμός τουρκικών σκαφών βγήκε πάλι για ψάρεμα.

Τελικά, τα ελληνικά αλιευτικά – τα περισσότερα από την Καβάλα και κάποια από τη Θεσσαλονίκη και τη Χαλκιδική – υποχώρησαν και επέστρεψαν στο λιμάνι της Κεραμωτής.

Καταγγελίες από το Ινστιτούτο «Αρχιπέλαγος»

Στα τέλη Ιουλίου, το ερευνητικό σκάφος του Ινστιτούτου «Αρχιπέλαγος» – που παρακολουθεί και καταγράφει τέτοιες δραστηριότητες εκ μέρους της Τουρκίας – είχε εντοπίσει αλιευτικό της γείτονος να ψαρεύει στα ανοικτά της Τήνου, ένα από τα πολλά που φαίνεται να αλωνίζουν το Αιγαίο πολύ κοντά στις ελληνικές ακτές.

Όπως κατήγγειλαν τα μέλη του ινστιτούτου μέσω της σελίδας τους στο Facebook, 32 μεγάλα τουρκικά αλιευτικά που ρυμουλκούν κλωβούς με άγνωστες ποσότητες ζωντανού τόνου, ταξιδεύοντας από τη Μάλτα προς την Τουρκία, παρουσιάζουν ύποπτη δραστηριότητα και αδικαιολόγητα μεγάλη παραμονή σε περιοχές του Αιγαίου και του Ιονίου, επί τουλάχιστον δύο εβδομάδες το καθένα.

«Η εκτεταμένη παραμονή στο Αιγαίο γίνεται με την προσχηματική αιτιολογία συνεχόμενων βλαβών για πολλά από τα σκάφη αυτά. Παράλληλα, παρατηρούνται επανειλημμένες προσεγγίσεις μεταξύ των σκαφών μεσοπέλαγα, ενώ κάποια από αυτά, έπειτα από παρατεταμένη παραμονή, επιχειρούν να διαπεράσουν το Αιγαίο υπό έντονους βοριάδες που έχουν προβλεφθεί από τα μετεωρολογικά δελτία. Εύλογα προκύπτει λοιπόν πως δεν αφορά μια έκτακτη συνθήκη και συνεπώς μοιάζει σαν να επιδιώκουν σκόπιμη διέλευση υπό συνθήκες που δυσχεραίνουν τους ελέγχους στο ανοιχτό πέλαγος», αναφέρουν.

Ο «πόλεμος της τσιπούρας»

Όσο το πρόβλημα με τα τουρκικά αλιευτικά σκάφη διογκώνεται και εδραιώνεται, οι νησιωτικές κοινωνίες – ειδικά οι ακριτικές – που βιώνουν την ένταση στο Αιγαίο νιώθουν τεράστια ανασφάλεια και αγανάκτηση, καθώς προσπαθούν να εξασφαλίσουν την επιβίωσή τους σε διαλυμένα οικοσυστήματα και αλιευτικά πεδία.

Η έντονη αντιπαράθεση των Ελλήνων ψαράδων με τους Τούρκους συναδέλφους τους έχει γίνει γνωστή ως «πόλεμος της τσιπούρας», ενώ η καθημερινότητα γίνεται όλο και πιο δύσκολη καθώς τα αποθέματα σε ψάρια λιγοστεύουν. Ψαράδες στα ακριτικά νησιά καταγγέλλουν ότι οι Τούρκοι ψαρεύουν ανενόχλητοι, ενώ αν Έλληνες μπουν στα δικά τους νερά, εκείνοι βγάζουν όπλα.

«Πριν φτάσουμε σε απόσταση 1,7 με 2 μίλια, θα ‘ρθει επάνω μας ο Τούρκος απευθείας, δεν μας αφήνει να πάμε κοντά. Η τουρκική μηχανότρατα στα δικά μας νερά τραβάει και πάει ανενόχλητη. Άμα πάμε στα δικά τους νερά, εκείνοι θα μας βγάλουν τα όπλα. Πάνε μέχρι μέσα στην Ψέριμο. Πάνε μέσα στο Βαθύ της Καλύμνου. Πάνε παντού. Ανενόχλητοι. Δεν βλέπεις δικό μας πουθενά πλωτό να φυλάει. Τίποτα. Μόνο τα τουρκικά», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Γιάννης Σουλιώτης σε ρεπορτάζ του ΣΚΑΪ στις αρχές του χρόνου.

Και δεν είναι μόνο ότι τα τουρκικά καΐκια ψαρεύουν στα ελληνικά νερά, αλλά και ότι σέρνουν τις τράτες τους σε απόσταση από τις ακτές μικρότερη από 1,5 μίλι. Πρακτική που παραβιάζει την ευρωπαϊκή νομοθεσία για την προστασία των αποθεμάτων ψαριού, όπως καταγγέλλει και το Ινστιτούτο Αρχιπέλαγος.