Ηλίας Καραβόλιας: Η μεγάλη ασυμφωνία αναπαράστασης παρόντος και μέλλοντος

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο Ηλίας Καραβόλιας

Οι σπάνιες στιγμές που κυριαρχεί η βεβαιότητα στην οικονομία (άρα και στη ζωή) είναι λίγες — και πολύ απομακρυσμένες μεταξύ τους. Υπάρχουν τα γεγονότα, οι προσδοκίες, οι ερμηνείες και οι επιθυμίες.

Σήμερα — εποχή πρωτοφανούς γεωπολιτικής αστάθειας και πολεμικών συγκρούσεων, εν μέσω υψηλού πληθωρισμού και επιτοκίων — οι αναλυτές προσπαθούν με όρους οικονομικής θεωρίας και ορθόδοξων παραδοχών να εξηγήσουν το ανεξήγητο: πώς οι αγορές πάσης φύσεως έχουν φθάσει στα ιστορικά υψηλά τους και δεν πέφτουν από την επικίνδυνη στρατόσφαιρα.

Δείτε τις δύο παρακάτω ειδήσεις: (φωτό)
α) Οι αποδόσεις από την «αντισταθμιστική μηχανική της μεταβλητότητας» στα χρηματιστήρια αντικαθιστούν την παραδοσιακή συσχέτιση χαρτοφυλακίων με δείκτες.
β) Η περίφημη θεωρία του Taleb περί μαύρων κύκνων, και η «παραδοχή» για έλλειψη προσφοράς σε πολύτιμα ορυκτά εμπορεύματα, «δικαιολογούν» την έκρηξη τιμών σε αυτά.

Αξίζει να αναρωτηθούμε τι συμβαίνει και η χρηματοπιστωτική μηχανική συν τα αξιώματα της αγοράς (π.χ. νόμος προσφοράς - ζήτησης) επανεμφανίζονται στο προσκήνιο ως «ορθολογικές εξηγήσεις» για τα κυριολεκτικά διαστημικά επίπεδα των τιμών.

Ζούμε την απόλυτη επιστράτευση της ιδεολογίας των αποτελεσματικών αγορών και της “efficient market hypothesis” απέναντι στην απόλυτη αστάθεια.

Προσπαθεί η κοινότητα των θεσμικών opinion leaders, στα χρηματιστήρια και στις αγορές, να δώσει σινιάλο (signal) κανονικότητας, να στείλει μήνυμα εκλογίκευσης της μοχλευμένης υπερτιμολόγησης των πάντων.

Ακούστε: το storytelling πίσω από την εκ των υστέρων φούσκα των αξιών, είναι παμπάλαια μέθοδος. Όμως, όταν τα αλγοριθμικά μοτίβα της συμπεριφορικής οικονομικής δεν λειτουργούν, τότε γυρνάμε στα «αναλογικά οικονομικά» των δήθεν δίκαιων τιμών και των υποτίθεται αυτορυθμιζόμενων αγορών.

Η ασταθής ισορροπία δίνει έτσι τη θέση της σε μια εικόνα σταθερής ανέλιξης και η αποσύνδεση των θεμελιωδών μεγεθών από την εικονική αναπαράστασή τους στις οθόνες δεν γίνεται αντιληπτή.

Κάθε νέο ιστορικό ρεκόρ σε τιμές και δείκτες μοιάζει να έχει εξήγηση: μεταβλητότητα, σοκ προσφοράς, υπερβάλλουσα ζήτηση, «διαρκές μέλλον» ανοδικών κερδών και υπεραξιών.

Οι φούσκες διαρκούν όμως όσο τις φουσκώνει η ιδεολογία της ορθολογικής ερμηνείας και όσο τις «κρατάει» ζωντανές κάποια δήθεν λογικοφανής θεωρία.

Αλλά: το αποδεικτικό στοιχείο της παράνοιας που κρατάει στα ύψη των αποδόσεων είναι το αόρατο ύψος των μοχλευμένων πλασματικών κεφαλαίων στις αγορές. Αυτό που δεν βλέπουμε είναι «πόσο πλασματικό κεφάλαιο εισήλθε μέσα στο φαντασιακό των αγορών».

Και αυτό που δεν μπορούμε να σκάψουμε μέσα στο καπιταλιστικό ασυνείδητο είναι το «πόσο ιδεολογικό κεφάλαιο δαπανάται» ώστε να αναπαριστάται το πραγματικό από το συμβολικό, παρασύροντας τον μέσο νου σε περιορισμένης ορθολογικότητας παραδοχές.

Η αληθινή παραδοχή όμως είναι μία: η αποσυσχέτιση μικρό- και μακρο-οικονομικών μεγεθών είναι αυτή τελικά που ευθύνεται για την αποσυσχέτιση θεμελιωδών και απεικονιστικών μεγεθών, όταν το πληθωρικό χρήμα μετακινείται ανεξέλεγκτα σε περίοδο κρίσης υπερσυσσώρευσης του συστήματος.

Και κρατήστε αυτό: τίποτα σχεδόν δεν εκτοξεύεται ως απόδοση, τίποτα δεν παραμένει σε διαρκή άνοδο, όταν συμφωνεί η γη με τον αέρα της οικονομίας, όταν ο μόχθος αντικατοπτρίζεται στα κέρδη των πολλών.

Αλλά και όταν συμφωνεί η παραγωγή με τα παράγωγα και το αληθινό εμπόριο με τις προθεσμιακές συμφωνίες…