Αγαπητός Ξάνθης: Η αναβολή της συνάντησης Μητσοτάκη-Ερντογάν και οι σχετικές συνέπειες

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο
Αγαπητός Ξάνθης*

Τα προβλήματα με την Τουρκία είναι γνωστά και επίμονα. Η Ελλάδα ισχυρίζεται για το ένα και μοναδικό ζήτημα που είναι η χάραξη θαλασσίων ζωνών σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.

Δεν αποδέχεται η Αθήνα τον πληθυντικό των θεμάτων που βάζει η Άγκυρα, ισχυριζόμενη τη Συνθήκη της Λωζάννης και τα συναφή που έχουν υπογραφεί σχετικά μεταγενέστερα (βλ. προσάρτηση της Δωδ/σου στην Ελλάδα).

Όμως η αναθεωρητική θέση της Τουρκίας συνεχώς επιβαρύνεται κατά την Αθήνα, διεκδικώντας θέσεις που θίγουν τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας.

Η φιλοδοξίες περί περιφερειακής δύναμης στην ευρύτερη περιοχή της Αγκύρας, ωθούν την Τουρκία σε μεγαλόστομες εξαγγελίες περί «γαλάζιας πατρίδας» και για «ζώνες της καρδίας μας» που φτάνουν μέχρι και την Ινδία, ως επίσης για τον διαμελισμό του Αιγαίου σε ίσα μέρη.

Ο διπλωματικός ακροβατισμός μεταξύ Δύσης και Ισλαμικού Κόσμου αλλά και επίσημου συνομιλητή της Ρωσίας όντας και βασικό μέλος του ΝΑΤΟ, αφήνουν μια διάσταση ενδιαφέρουσα από πλευράς των διεθνών σχέσεων για την Τουρκία.

Η Ελλάδα αντιπροτείνει τα «ήρεμα νερά-Διακήρυξη των Αθηνών», μια πολιτική στάση που εν μέρει γίνεται σεβαστή από τον Γείτονα (προς το παρόν), χωρίς βέβαια να εγκαταλείπεται η μεγάλη ιδέα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Η εμμονή της Τουρκίας για δύο κράτη στην Κύπρο είναι μια σημαντική διαφορά προστιθέμενης αξίας στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, που έχει βαλτώσει παρά τις όποιες άτυπες συναντήσεις υπό την σκέπη του Ο.Η.Ε.

Νέα ζητήματα σχετικά με το ηλεκτρικό καλώδιο Ισραήλ-Κύπρος -Κρήτη, το οποίο υποστηρίζεται από την Ε.Ε, την πιθανή συμμετοχή στην νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας της Ε.Ε. από την Τουρκία. ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός και τα θαλάσσια πάρκα αλλά και το τουρκολιβυκό σύμφωνο, συνθέτουν ένα ιδιόμορφο πλέγμα για δύσκολους λύτες και μάλιστα εντός μιας περιοχής που μαστίζεται με δύο πόλεμους και τις ΗΠΑ να δείχνουν την συναλλακτική πολιτική ως κύρια κατεύθυνση επιλογής.

Η απαίτηση της Ελλάδας και άρση του casus belli από την πλευρά της Τουρκίας σε περίπτωση επέκτασης των χωρικών μας υδάτων πλέον των 6.0 ν.μ., αλλά και ο ανάλογος εξοπλιστικός μας πολεμικός στόλος σε αέρα και θάλασσα, μαζί με το διεθνές ζήτημα του μεταναστευτικού, κτίζουν μια σειρά από αντικρουόμενες θέσεις που ενισχύουν το καχύποπτο πνεύμα των δύο μερών.

Μάλιστα η πρόσφατη αναβολή της συνάντησης στο πλαίσιο της ετησίας γενικής συνέλευσης του Ο.Η.Ε. στη Ν.Υ μεταξύ των δύο ανδρών έχει επιτείνει το γενικότερο ανασταλτικό κλίμα που μπορεί να κρύβει πολλά ή και τίποτα στο γεωπολιτικό τετράγωνο: ΗΠΑ-ΤΟΥΡΚΙΑ-ΕΛΛΑΔΑ-ΚΥΠΡΟΣ (ΕΕ).

Η προσέγγιση που έχει αναπτυχθεί στη χώρα μας για μια «παγωμένη κατάσταση» των ελληνοτουρκικών σχέσεων, παρά τις όποιες σημειακές ταλαντώσεις δεν οδηγεί βέβαια στην άμεση επίλυση των προβλημάτων των δύο μερών είτε μέσω της οδού της διαπραγμάτευσης είτε με προσφυγή στο ΔΔΧ. Το όλο ζήτημα έτσι προσφέρει μια αίσθηση μη επειγόντως, με αποτελέσματα όμως που χρήζουν προσοχής:

1. Παγιώνεται μια κατάσταση που σίγουρα βολεύει την Άγκυρα.
2. Από μια σύμπτωση μπορεί να αναφλεγεί η κατάσταση.
3. Το μέρισμα της έντασης προκαλεί μια συνεχή εξοπλιστική κούρσα,
4. Το κυπριακό αποκτά με τον χρόνο τη δική του κατάσταση των δύο κρατών, σε αντίθεση με τα ψηφίσματα του ΣΑ του Ο.Η.Ε,.

Έτσι, ο χρόνος τρέχει πάνω στις ράγες της ισχύος και της επίδειξης δύναμης σ’ένα δυστοπικό περιβάλλον, όπου η κάθε ήμερα είναι διαφορετική από την προηγούμενη. Οι πολυκρίσεις που σήμερα αναπτύσσονται σ’ όλο τον πλανήτη δεν αφήνουν περιθώρια εφησυχασμού και στασιμότητας.

Το νέο διπλωματικό ραντεβού των δύο ανδρών μπορεί να γίνει κάτω από καινούργιες συνθήκες.
«Τα πάντα ρει, μηδέποτε κατά τ’ αυτό μένειν» έλεγε ο Ηράκλειτος.
Η διαρκής κίνηση και μεταβολή αποτελεί θεμελιώδες χαρακτηρισμό της πραγματικότητας, σε συμφωνία με τη ροή του νερού ενός ποταμού, που τα τοιχώματά του παραμένουν όμως τα ίδια. Έτσι και στις διεθνείς καταστάσεις όλα αλλάζουν, και είναι καλό κανείς να παρακολουθεί την αλλαγή, διαφορετικά θα μείνει στάσιμος και ολίγιστος.

Υ.Γ. Ακόμη και η πρόσφατη συνάντηση του πρόεδρου Τράμπ και του Τούρκου Προέδρου στο Λευκό Οίκο, σηματοδοτεί την επιβεβαίωση ότι η Τουρκία είναι «μέσα σ’ όλα» με την προκαλούμενη προσοχή εκ’ μέρους της Αθήνας. Η θεωρία της πολιτικής ρευστοποίησης και της «σχολής της διαλλακτικής» βρίσκουν γόνιμο έδαφος στον νέο «δυτικό κόσμο»!

*Ο αρθρογράφος είναι αρχιτέκτονας, μεταδιδακτορικός υπότροφος του Πανεπιστημίου Αιγαίου, διδάσκων στο Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών: Αρχαιολογία, Γλωσσολογία, Διεθνείς Σχέσεις του Πανεπιστημίου Αιγαίου και του μεταπτυχιακού προγράμματος «Περιβαλλοντική Εκπαίδευση»