Ανελεύθεροι ενός αβέβαιου μέλλοντος

Rodiaki NewsRoom

Του Ηλία Καραβόλια

«Είναι ανώφελο να μιλάμε για δημοκρατικές διαθέσεις της σύγχρονης κοινωνίας, όταν το κυρίαρχο πάθος δεν είναι για την ελευθερία, αλλά για την κατανάλωση. Η δημοκρατία δεν διαδίδεται, όπως φανταζόταν ο φιλελευθερισμός, με μια εξαγωγή μοντέλων ή ιδεών. Για τη δημοκρατία χρειάζεται ένας “δημοκρατικός άνθρωπος”, δηλαδή ένας άνθρωπος ικανός να αντιταχθεί στην εξουσία. Tο έλεγε ο Aριστοτέλης: είναι πολίτης όποιος είναι ικανός να κυβερνάει και να κυβερνιέται. Και το μοντέλο φιλελεύθερης ολιγαρχίας, που υπάρχει στη δύση, βασίζεται στο γεγονός ότι το σύστημα είναι σε θέση να εγγυάται υψηλά επίπεδα κατανάλωσης και ευημερίας».
……….
Αυτά έλεγε ο Κορνήλιος Καστοριάδης σε συνέντευξή του στην L ‘ Unita το 1990. Πέρασαν 35 χρόνια, όμως σήμερα παραμένει μείζον ζητούμενο : σε ποιες δημοκρατίες ζούμε, ποιο καθεστώς βίου τελικά διέρχεται ο δυτικός κόσμος και πόσο θα αντέξουν οι (ψευδο) πυλώνες της θεσμικής ισορροπίας μεταξύ καπιταλισμού, αγοράς, κοινωνίας και δημοκρατίας ;
Τι ζούμε ακριβώς σε Ευρώπη και Η.Π.Α. ; Ζούμε μια μετατόπιση του ατελεύτητου εσωτερικού ορίου, συστήματος που φράκαρε (το λέω και θα το λέω συχνά - όποιοι δεν βλέπουν την κρίση υπερσυσσώρευσης, απλά το κάνουν, για να μην αποδεχθούν ότι ανήκει σε ένα από τα μαρξιστικά αξιώματα).

Ο μιλιταρισμός και ο τραμπισμός συντηρούν τη σύζευξη νεοφιλελεύθερων πολιτικών με υπερσυγκεντρωτικό κρατικό καπιταλισμό των ολιγοπωλίων (κουράζουν οι αντισυστημικές έννοιες, αλλά σέβομαι την επιστήμη μου και απλά τις ανακαλώ στη μνήμη).
Οι μεγάλες λοιπόν δυτικές «φιλελεύθερες ολιγαρχίες» ( έτσι τις έβλεπε σωστά προ τόσο ετών ο Καστοριάδης) αντιμάχονται μέσα στο παγκόσμιο τεχνολαϊκιστικό πεδίο κερδοφορίας του κεφαλαίου (του «νέου βιομηχανικού σημειοκεφαλαίου» της τεχνολογικής έκρηξης ).

Πρόκειται ξεκάθαρα για παραδοσιακό ενδοκαπιταλιστικό ανταγωνισμό καινοτομίας μέσα σε ολιγοπωλιακές δομές δήθεν ελεύθερης αγοράς (την οποία παρέχει υποτίθεται το ανοριοθέτητο φαντασιακό βάθος της οθόνης του smartphone).
Η κάθε μεγάλη ηγεμονία, όπως της Ε.Ε. αλλά και οι Η.Π.Α., η Κίνα, η Ρωσία, η Ινδία, έχουν μόνο μια επιλογή : αμυντική θωράκιση της εσωτερικής τους επικράτειας και προστασία του κεφαλαίου τους (γεωπολιτικά, ιδεολογικά, θεσμικά, παραγωγικά).
Αλλά ας πούμε μια μεγάλη αλήθεια εδώ : αυτή η εσωτερική θωράκιση δεν θα αντιστρέψει τη σταδιακή αποσάθρωση των δυτικών ηγεμονιών σε Η.Π.Α. - Ε.Ε. και τη σχεδόν παρακμιακή τους τροχιά.

Αυτό που στο editorial note του Sarajevo Magazine καλείται «εσωτερική σταθεροποίηση διαρκείας» δεν είναι παρά η ανεστραμμένη εκδοχή της περίφημης μονιμότητας της κρίσης ( permacrisis).
Τί αγνοούμε μυωπικά, κυρίως επειδή συμβαίνει μακριά μας, σε Ρωσία - Ινδία- Κίνα - Τουρκία - Κορέα ; Ότι υπόκωφα και κλιμακωτά ίσως και να γίνουν κάποτε μερικές δυτικές «φιλελεύθερες ολιγαρχίες» (κάποιες που παριστάνουν τις ισχυρές δημοκρατίες) κάτι σαν «δημοκρατικές απολυταρχίες».

Γιατί οι κοινωνίες της δύσης συνήθισαν να επιλέγουν νευρωτικές μεγαλομανιακές φιγούρες στην εξουσία και δεν βλέπουν ότι ο μιλιταρισμός και η βιοπολιτική αντικαθιστούν θεσμούς και βαθμούς ελευθερίας και δικαιοσύνης.
Δημόσια πολύτιμα αγαθά που τα αντικαθιστά στην καθημερινή ζωή η αλλοτριωμένη εργασία, η κατανάλωση και η δήθεν ασφάλεια της γενικευμένης ευημερίας.

Και είναι τότε ακριβώς που οι απολυταρχικές συμπεριφορές αυτών των ηγεσιών, δυστυχώς θα πολλαπλασιάζονται.
Και μαζί τους θα μειώνεται η καθολική διάχυση του ωφέλιμου πλούτου, που παράγει η (δήθεν) ατελείωτη ευμάρεια και ανάπτυξη.
Μέχρι ίσως την επόμενη κρίση, την πιθανή ύφεση, την ενδεχόμενη λιτότητα και - ποιος ξέρει - την αδόκιμη και επικίνδυνη φάση της υπανάπτυξης….