Γιάννης Σαμαρτζής: Η αξία της αποταμίευσης στη σύγχρονη κοινωνία

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο Γιάννης Σαμαρτζής

Οικονομολόγος

Η έννοια της αποταμίευσης, που υιοθετήθηκε το 1924 από το Πρώτο Διεθνές Συνέδριο Τραπεζών Ταμιευτηρίου, υπήρξε κρίσιμη για την οικονομική ανάπτυξη και την ευημερία των πολιτών, ειδικά σε περιόδους οικονομικών κρίσεων. Έτσι, δημιουργήθηκαν οι τράπεζες ταμιευτηρίου, για να βοηθήσουν τους ανθρώπους να αποταμιεύουν, αναγνωρίζοντας τη σημασία της εξοικονόμησης χρημάτων για τις μελλοντικές τους ανάγκες, και την προστασία τους από τυχόν οικονομικές δυσκολίες.

Για τον σκοπό αυτό, καθιερώθηκε διεθνώς μία ημέρα αφιερωμένη στην αποταμίευση.

Η Παγκόσμια Ημέρα της Αποταμίευσης γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 31 Οκτωβρίου σε ανάμνηση της ίδρυσης, κατά την ημερομηνία αυτή, του Διεθνούς Ινστιτούτου Ταμιευτηρίων στο Μιλάνο, και έχει στόχο να υπενθυμίζει τη σημασία της αποταμίευσης, τόσο για το άτομο όσο και για την κοινωνία συνολικά, αλλά και για να προωθήσει την αξία της αποταμίευσης, ως μέσο οικονομικής σταθερότητας και ευημερίας.

Στη σύγχρονη κοινωνία, όπου οι οικονομικές συνθήκες μεταβάλλονται ραγδαία και η αβεβαιότητα αποτελεί απρόβλεπτες οικονομικές εξελίξεις, όπως οικονομικές κρίσεις, πανδημίες ή απώλειες εισοδήματος, η αποταμίευση αποκτά μεγαλύτερη αξία. Δεν πρόκειται απλώς για τη συσσώρευση χρημάτων, αλλά για μια υπεύθυνη στάση ζωής που αντικατοπτρίζει πρόνοια, οργάνωση και οικονομική ωριμότητα.

Η αποταμίευση παρέχει πολλά και σημαντικά πλεονεκτήματα, τόσο σε ατομικό όσο και σε οικογενειακό ή κοινωνικό και εθνικό επίπεδο. Ενδεικτικά, η Αποταμίευση:

• Προσφέρει προστασία σε περιόδους ανάγκης, όπως ασθένεια, απώλεια εργασίας ή απρόβλεπτα έξοδα.
  
  
• Δημιουργεί ένα «μαξιλάρι ασφαλείας» που μειώνει το άγχος για το μέλλον.

• Διευκολύνει την επίτευξη στόχων, όπως αγορά κατοικίας, σπουδές, ταξίδια αναψυχής ή σύνταξη.
  
  
• Επιτρέπει προγραμματισμό και καλύτερη διαχείριση των οικονομικών.

• Μπορεί να οδηγήσει σε επενδύσεις (π.χ. αγορές σε μετοχές, ομόλογα, ακίνητα), αυξάνοντας το εισόδημα στο μέλλον.
  
  
• Παρέχει κεφάλαιο εκκίνησης για επιχειρηματικές δραστηριότητες.
  
  

• Μειώνει την ανάγκη για δάνεια και, συνεπώς, μειώνει τους τόκους και τα οικονομικά βάρη.
• Καλλιεργεί, γενικά, υπευθυνότητα και αυτοέλεγχο στις δαπάνες.
  
  
• Βοηθά στην καλύτερη διαχείριση του οικογενειακού προϋπολογισμού.
  
  
• Σε ευρύτερο επίπεδο, η αποταμίευση συμβάλλει στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας, δηλαδή στην αύξηση του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) και, κατά συνέπεια, στην αύξηση του εισοδήματος και στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών.

Από τα παραπάνω διαπιστώνουμε ότι η αποταμίευση προσφέρει στον άνθρωπο ένα πολύτιμο δίχτυ ασφαλείας απέναντι στις δυσκολίες. Έτσι, μέσω της συστηματικής, έστω και ελάχιστης συγκέντρωσης χρημάτων, το άτομο μπορεί να αντιμετωπίσει απρόβλεπτες ανάγκες, χωρίς να καταφεύγει σε δανεισμό ή οικονομική εξάρτηση. Επιπλέον, του δίνει τη δυνατότητα να σχεδιάσει το μέλλον του με σιγουριά, να επενδύσει σε σπουδές, σε επαγγελματικές ευκαιρίες ή σε προσωπικά όνειρα.

Ωστόσο, δεν πρέπει να παραβλέπουμε και τη συλλογική διάσταση της αποταμίευσης: όταν οι πολίτες υιοθετούν αποταμιευτική κουλτούρα, ενισχύεται η συνολική οικονομική σταθερότητα, καθώς τα αποταμιευμένα κεφάλαια μπορούν να διοχετευθούν σε παραγωγικές επενδύσεις, συμβάλλοντας έτσι στην ανάπτυξη της χώρας.

Επομένως, σε εθνικό επίπεδο, η αύξηση της Αποταμίευσης - ατομικής, αλλά και δημόσιας - αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα της οικονομικής ανάπτυξης, γιατί συνδέεται άμεσα με την αύξηση της επενδυτικής δραστηριότητας. Αντίθετα, η μείωση της αποταμίευσης αποθαρρύνει την εγχώρια επενδυτική δραστηριότητα και δημιουργεί σε μια χώρα τις προϋποθέσεις εκείνες για μεγαλύτερες ανάγκες εισροής ξένου κεφαλαίου.

Κατά συνέπεια, η αύξησης της αποταμίευσης, πέραν των ατομικών και οικογενειακών πλεονεκτημάτων, αποτελεί τη βασική προϋπόθεση για τη δημιουργία ενός ευνοϊκού επενδυτικού κλίματος, αφού συμβάλλει στην άντληση εγχώριων επενδυτικών κεφαλαίων και στην ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, με κύριο στόχο την αύξηση της παραγωγικότητας και την αύξηση του πραγματικού εισοδήματος των εργαζομένων.

Δυστυχώς, η σύγχρονη κοινωνία συχνά προωθεί την υπερκατανάλωση και τον άμεσο πλουτισμό, κάνοντας την αποταμίευση να φαίνεται ξεπερασμένη ή δύσκολη υπόθεση. Παρ’ όλα αυτά, η αξία της έγκειται ακριβώς στην ικανότητά της να καλλιεργεί πειθαρχία και συνειδητότητα απέναντι στα οικονομικά μας στοιχεία, τα οποία αποτελούν θεμέλια για μια ισορροπημένη και υγιή οικονομική ζωή.

Ενδεικτικά, αναφέρω ότι η χώρα μας, σε επίπεδο εθνικής αποταμίευσης (όλων των τομέων της οικονομίας), έχει πολύ χαμηλά ποσοστά : π.χ. το 2022 η εθνική αποταμίευση ως ποσοστό του ΑΕΠ ήταν γύρω στο 10,6%., το χαμηλότερο από όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ το 2024 η συνολική αποταμίευση αυξήθηκε και εκτιμάται περίπου σε 11,48 % του ΑΕΠ .

Ο δείκτης αποταμίευσης των νοικοκυριών το 2022 ήταν αρνητικός -3,5, που αυτό υποδηλώνει ότι τα νοικοκυριά ξοδεύουν περισσότερα από όσα εισπράττουν (χρησιμοποιούν αποταμιεύσεις ή πιστώσεις) για να καλύψουν τις δαπάνες τους.

Ωστόσο, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζα της Ελλάδος, η αρνητική αποταμίευση των νοικοκυριών του 2024 , δηλαδή το υπόλοιπο των εισοδημάτων μετά την κατανάλωση βελτιώθηκε, υποχωρώντας στο -1,9 % του ΑΕΠ.

Συνοψίζοντας, η αποταμίευση στη σύγχρονη εποχή αποτελεί ένα βασικό πυλώνα οικονομικής ασφάλειας και προσωπικής σταθερότητας. Μέσα σε ένα περιβάλλον αβεβαιότητας και συνεχών μεταβολών, η ικανότητα διαχείρισης και αποθήκευσης πόρων δεν είναι απλώς πράξη οικονομικής σύνεσης, αλλά και στρατηγική πρόνοιας για το μέλλον.

Η αποταμίευση επιτρέπει στον άνθρωπο να αντιμετωπίζει απρόβλεπτες δυσκολίες, να επενδύει σε ευκαιρίες και να οικοδομεί ένα πιο σίγουρο και ανεξάρτητο αύριο.

Παράλληλα, η αποταμίευση βοηθά και το κοινωνικό σύνολο, αποτελώντας έναν ισχυρό παράγοντα οικονομικής ανάπτυξης, γιατί συνδέεται άμεσα με την αύξηση της επενδυτικής δραστηριότητας και, συνεπεία αυτής, στην αύξηση του εισοδήματος και στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών.

Εν κατακλείδι, η αποταμίευση δεν αποτελεί απλώς ατομική αρετή, αλλά και κοινωνικό αγαθό με πολλαπλά οφέλη προς όλους.