Παναγιώτης Μ. Αλεξιάδης: «Η Επανάσταση της Καρπάθου, φάρος πίστης, ενότητας και εθνικής αξιοπρέπειας»

Rodiaki NewsRoom

Με συγκίνηση, υπερηφάνεια και σεβασμό στην Ιστορία, η Κάρπαθος τίμησε την Κυριακή 5 Οκτωβρίου 2025 τα 81 χρόνια από την έναρξη του Επαναστατικού Απελευθερωτικού Κινήματος της 5ης Οκτωβρίου 1944 — της ημέρας που οι Καρπάθιοι ύψωσαν το λάβαρο της ελευθερίας ενάντια στη μακρόχρονη ιταλική κατοχή, ανοίγοντας τον δρόμο για την απελευθέρωση ολόκληρης της Δωδεκανήσου.

Στις εορταστικές εκδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν στις Μενετές, στον ιερό βράχο όπου ξεκίνησε το Κίνημα, κεντρικός ομιλητής ήταν ο φιλόλογος Παναγιώτης Μηνάς Αλεξιάδης, ο οποίος, μέσα από μια εμπνευσμένη και βαθιά ιστορικά τεκμηριωμένη ομιλία, ανέδειξε τη σημασία του επαναστατικού αγώνα των Καρπαθίων όχι μόνο για την απελευθέρωση του νησιού, αλλά και για τη συμβολή του στη μεγάλη πορεία της Εθνικής Ενσωμάτωσης των Δωδεκανήσων με τη μητέρα Ελλάδα.

Ο κ. Αλεξιάδης, με σεμνότητα και λόγο εμψυχωτικό, τίμησε τους ανώνυμους και επώνυμους αγωνιστές που ύψωσαν τη σημαία της ελευθερίας, υπογραμμίζοντας πως το παράδειγμά τους αποτελεί «φάρο πίστης, ενότητας και εθνικής αξιοπρέπειας» για τις νεότερες γενιές.

Ακολουθεί η επετειακή ομιλία του φιλολόγου Παναγιώτη Μηνά Αλεξιάδη:

«Θα ήθελα, καταρχάς, να ευχαριστήσω τον δήμαρχο Καρπάθου κ. Μιχαήλ Φελλουζή και τον πρόεδρο της Κοινότητας Μενετών κ. Νίκο Καλή για την απόφασή τους να μου αναθέσουν την εκφώνηση του σημερινού Πανηγυρικού της 81. Επετείου του Επαναστατικού Απελευθερωτικού Κινήματος Καρπάθου εναντίον της μακρόχρονης Ιταλικής Κατοχής.

Τα προηγούμενα χρόνια από το βήμα αυτό της Κεντρικής Εκκλησίας των Μενετών, επιφανείς και διακεκριμένοι ομιλητές, όπως ακαδημαϊκοί, καθηγητές Πανεπιστημίων, συνάδελφοι εκπαιδευτικοί, άλλοι επιστήμονες και λόγιοι αναφέρθηκαν στο μεγάλο αυτό ιστορικό γεγονός της 5. Οκτωβρίου 1944, το οποίο, όπως όλοι γνωρίζουμε, και είχε στη συνέχεια την καθολική συμμετοχή και συμπαράσταση όλων των χωριών και των συμπατριωτών Καρπαθίων έγινε στον Ιερό Βράχο των Μενετών. Το θέμα, το οποίο θα αναπτύξω στα λίγα λεπτά που έχω στη διάθεσή μου είναι: “Η σημασία του Επαναστατικού αυτού Κινήματος για την Απελευθέρωση της Καρπάθου και γενικότερα της Δωδεκανήσου, αλλά και η απήχηση που είχε γενικότερα στην Ελληνική ιστορική βιβλιογραφία”.

Όπως είναι αυτονόητο, δεν θα γίνει ιδιαίτερη αναφορά σε γεγονότα και πρόσωπα των ημερών εκείνων, δεδομένου ότι έχουν εξαντλητικά αναφερθεί και γραφεί κατά το παρελθόν και θα χρειαζόμουν πολύ περισσότερο χρόνο για να μην αδικήσω κανένα. Τιμώ όλους τους αγωνιστές χωριανούς και συμπατριώτες Καρπαθίους και στρέφω με συγκίνηση τη σκέψη μου στην Ιερή τους Μνήμη.

Εξακόσια σαράντα ένα (641) χρόνια μετά την κατάλυση από τους Βενετούς της εξουσίας της ένδοξης υπερχιλιετούς Ελληνοορθόδοξης Αυτοκρατορίας της Κωνσταντινουπόλεως στο νησί, ο λαός μας ξεσηκώνεται για να αποκαταστήσει την ιστορική δικαιοσύνη.

Εκείνο που πρωταρχικά υπηρέτησε το Επαναστατικό Κίνημα της Καρπάθου ήταν η εκπλήρωση της αληθινής λαϊκής βούλησης για εθνική δικαίωση και Ένωση του νησιού μας, καθώς επίσης της γειτονικής μας Κάσου, με τη Μητέρα Ελλάδα. Μέχρι τότε και με εξαίρεση τη συμμετοχή της Καρπάθου, πολύ περισσότερο της Κάσου, στον Επαναστατικό Αγώνα της Ελληνικής Παλιγγενεσίας του 1821, οι πατριωτικές κινήσεις που σημειώθηκαν στο νησί και στην ευρύτερη περιφέρεια του, είχαν ως επί το πλείστον, αποσπασματικό ή τοπικό χαρακτήρα.

Κατά την έκρηξη όμως του Κινήματος της 5. Οκτωβρίου 1944, παρόλον ότι δεν προϋπήρξε των γεγονότων εκείνων κάποια συγκροτημένη προετοιμασία, ο Καρπαθιακός λαός, με πρωτοπόρους τους κατοίκους των χωριών Μενετών και Αρκάσας, “σαν έτοιμος από καιρό”, συντονίστηκε με τόση επιτυχία, που, παρά τα όποια εσωτερικά προβλήματα, που ανέκυψαν στη διάρκεια εκείνων των ιστορικών ημερών, αντιμετώπισε σαν ένα σώμα και μια ψυχή τις εξελίξεις, αγκαλιάζοντας ολόψυχα τη σπουδαία αυτή πατριωτική πρωτοβουλία.

Αυτό γίνεται εύκολα κατανοητό σε κάθε προσεκτικό αναλυτή των γεγονότων. Παρακολουθώντας κανείς μεθοδικά τη σταδιακή προσχώρηση του συνόλου τόσο των Καρπαθιακών, όσο και των Κασιακών Κοινοτήτων στο Κίνημα, διαπιστώνει την ομόθυμη έκφραση αλληλεγγύης των επιμέρους κοινωνιών στους εξεγερμένους και το γενικευμένο αίτημα της εξεύρεσης επιπλέον όπλων, ώστε να συμμετάσχουν και αυτές ενεργά στα σχετικά συμβάντα.

Αυτή ακριβώς η ομοψυχία και η αποφασιστικότητα του λαού μας «να μην χαθεί κι αυτή η ευκαιρία», ήταν εκείνη που κλόνισε τους αιφνιδιασμένους Ιταλούς φασίστες, οι οποίοι, μπροστά στο οφθαλμοφανές διακύβευμα της ζωής και της στρατιωτικής τους τιμής, υποχρεώθηκαν στην έντιμη κατάθεση των όπλων την 11. Οκτωβρίου του 1944, στο Απέρι, επτά ημέρες μετά την έναρξη του Επαναστατικού Απελευθερωτικού Κινήματος Καρπάθου !

Αξιοσημείωτο πάντως είναι ότι, παρά τις τεράστιες αντιξοότητες ενώπιον των οποίων βρέθηκε το Κίνημα, η αισιοδοξία των εξεγερμένων συμπατριωτών μας τους οδήγησε, πριν καν κλείσει ο κύκλος των ένοπλων χειρισμών τους, στο να ξεκινήσει Επταμελής Αντιπροσωπεία τους, στις 10 Οκτωβρίου 1944, από το Φοινίκι για να διασχίσει, με πολλαπλούς κινδύνους, τη Μεσόγειο και να απευθυνθεί στην εξόριστη μέχρι τότε στην Αίγυπτο Ελληνική Κυβέρνηση, για να ζητήσει, αφενός, την επίσημη, άμεση και οριστική ένταξη των νησιών της Καρπάθου και της Κάσου στη μητέρα Ελλάδα και, αφετέρου, τη χωρίς χρονοτριβή παραλαβή των δυο νησιών από τις Συμμαχικές στρατιωτικές δυνάμεις, ώστε να αποφευχθεί οποιαδήποτε δυσάρεστη εξέλιξη από τυχόν απονενοημένο διάβημα όσων χιτλερικών δυνάμεων παρέμεναν στα Δωδεκάνησα.

Και για μεν την επίτευξη του πρώτου στόχου χρειάστηκε να περάσουν τριάμισι ακόμη χρόνια, μέχρι τον Μάρτιο του 1948, για την επίτευξη όμως στη πράξη του δεύτερου στόχου δεν χρειάστηκαν παρά ελάχιστες ημέρες, αφού όπως φάνηκε, υιοθετήθηκε πλήρως από το Συμμαχικό Στρατηγείο της Μέσης Ανατολής το σωστό σκεπτικό των Επαναστατών.

Και βέβαια δεν χρειάζεται να τονίσουμε ότι το Επαναστατικό Απελευθερωτικό Κίνημα αποτέλεσε στην πραγματικότητα την ιστορική εκκίνηση της Απελευθέρωσης των Δωδεκανήσων από τον ξενικό ζυγό και της οριστικής Ενσωμάτωσής τους στον Εθνικό κορμό.

Και πράγματι το πρωΐ της 17ης Οκτωβρίου 1944 τα συμμαχικά Αντιτορπιλλικά «Τερψιχόρη» και «Κλήβελαντ» εμφανίστηκαν στον όρμο του Βρόντη και μέσα σε ζητωκραυγές του παρευρισκόμενου Καρπαθιακού λαού αποβίβασαν στο νησί μας Βρετανικό στρατιωτικό άγημα, το οποίο παρέλαβε συγχρόνως τις αιχμαλωτισμένες ιταλικές στρατιωτικές δυνάμεις.

Πρέπει να υπογραμμιστεί ότι η επιτυχία του Επαναστατικού Κινήματος του νησιού μας δεν ήταν μήτε προκαθορισμένη μήτε ακίνδυνη! Ήταν αποτέλεσμα του υψηλού πατριωτικού φρονήματος των Επαναστατών, που πίστεψαν ότι, πάνω από την παθητικότητα που υπαγόρευε ο ατομικισμός βρισκόταν η επιδίωξη της Ελευθερίας με κάθε πιθανό προβλέψιμο ή απρόβλεπτο τίμημα στον άξονα της συλλογικότητας. Και έτσι έγινε.

Θαυμάζει κανείς την οξυδέρκεια και την ατσάλινη θέληση του άοπλου, κατά βάση λαού, στο τόλμημά του για την επίτευξη του προαιώνιου πόθου του. Και δεν ήταν μικρές οι υπηρεσίες που πρόσφεραν οι λαϊκοί εκείνοι επαναστάτες στο δικό τους τόπο αλλά και στα υπόλοιπα Δωδεκάνησα. Αφού απάλλαξαν την πατρίδα τους από την πείνα, την αρρώστια και τις άδικες διώξεις των κατακτητών, αγκάλιασαν και φιλοξένησαν περισσότερους από 4.000 κατατρεγμένους Δωδεκανήσιους, εφόσον η απελευθέρωση των υπόλοιπων Δωδεκανήσων καθυστέρησε οκτώ σχεδόν μήνες.

Γι' αυτό, εξ άλλου οι ιστορικές αναφορές στο Καρπαθιακό Επαναστατικό Κίνημα της 5. Οκτωβρίου 1944 είναι πολλές σε δημοσιεύματα, όχι μόνο διακεκριμένων Καρπαθίων, αλλά προ πάντων σε βιβλία και άρθρα Ελλήνων σημαντικών επιστημόνων. Λόγω του χρόνου περιορίζομαι να αναφέρω ορισμένα ονόματα μη Καρπαθίων συγγραφέων όπως των ακαδημαϊκών Σωτήρη Αγαπητίδη και Κωνσταντίνου Σβολόπουλου, και των καθηγητών Πανεπιστημίων Νεοκλή Σαρρή, Γεώργιου Λεοντσίνη, Γεωργίου Μεταλληνού, Γεωργίου Κοντογιώργη, Δημητρίου Σταθακόπουλου, Αχιλλέα Κουτσουράδη.

Καταλήγοντας θα ήθελα να υπογραμμίσω, ότι το Επαναστατικό Απελευθερωτικό Κίνημα της Καρπάθου της 5. Οκτωβρίου 1944 έχει ιδιαίτερη σημασία για δύο ακόμη λόγους: 1. Γιατί συνέβη ενόσω διαρκούσε ακόμη η κατοχή, πριν λήξει ο πόλεμος, επτά ημέρες πριν από την Απελευθέρωση των Αθηνών (12 Οκτωβρίου 1944) και 2. Διότι η Απελευθέρωση της Καρπάθου συντελέστηκε οκτώ μήνες νωρίτερα από την Απελευθέρωση της λοιπής Δωδεκανήσου.

Ζήτω η πρωτοπόρος Κάρπαθος! Ευχαριστώ πολύ που με ακούσατε.»