Ηλίας Καραβόλιας: Η φαντασία της ισχύος και το clubbing diplomacy

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο Ηλίας Καραβόλιας

Το νέο «εθνικής ωφέλειας» αφήγημα, που μέχρι και το Reuters παρουσιάζει ως “deal του αιώνα” πηγή, παρουσιάζεται ως δήθεν «αποτέλεσμα» καλών διπλωματικών χειρισμών για την οικονομία και τη χώρα, ως στόχος που επετεύχθη μέσα από μονοπάτια κρατικής επιρροής στην εμπορική ηγεμονία της Αμερικής.

Στο βάθος του ρεπορτάζ και των εικόνων πανηγυρισμού, όταν το βλέμμα πέφτει στους πρωταγωνιστές, εκεί βλέπουμε την πραγματικότητα: τους αληθινούς (και σχεδόν μοναδικούς) προς το παρόν ωφελούμενους των συμφωνιών. Κάτι σαν ένα είδος υβριδικού ΣΔΙΤ (σύμπραξη) μεταξύ ελληνικού καπιταλισμού και κρατικής συμμετοχής.

Τα deals αυτά δεν είναι τίποτα άλλο παρά αποτέλεσμα του PR (δημόσιες σχέσεις) πίσω από τα επίσημα διπλωματικά διαπιστευτήρια μεταξύ ακολούθων και αξιωματούχων των δύο χωρών. Είναι το αποτέλεσμα κυρίως των χρημάτων που ξοδεύονται (όπως το ακούτε) σε επαφές και events τύπου clubbing diplomacy, συγκεκριμένες παρέες και συνέργιες πλουσίων και ισχυρών, οι οποίοι φυσικά ακολουθούν την επίσημη κρατική αντιπροσωπεία των δύο χωρών.

Κάθε χώρα απέναντι στις ΗΠΑ τελικά καταλήγει να μετατρέπεται σε κλειστό club συμφερόντων (εκ πρώτης όψεως δεν είναι κακό να υπάρχουν, άλλωστε παντού υπάρχουν), αλλά πλανάται πάντα το ερώτημα: μπορούν αυτές οι "παρέες" των λίγων που υπογράφουν συμφωνίες ως κρατικοί πάροχοι και προμηθευτές, να παράγουν κοινωνικό όφελος; Δηλαδή, να γεννήσουν διάχυση πλούτου προς τα κάτω, πέρα από το όποιο προϊόν θα χρυσοπληρώνονται να κουβαλούν από ωκεανούς και αγωγούς μέχρι τα σπίτια και τα γραφεία μας;

Η ενεργειακή πρόσδεση της οικονομίας μας στο νέο εμπορικό δόγμα ισχύος της υπερδύναμης δεν είναι κάτι κατακριτέο — να εξηγούμαι. Όμως οι όροι και η βιωσιμότητα της προσομοίωσης των ωφέλιμων αποτελεσμάτων για τους πολλούς, σε μια νοτιοανατολική ευρωπαϊκή χώρα, είναι το μεγάλο ζητούμενο.

Αναρωτιέμαι αν, δηλαδή, ο «νέος άσπρος χρυσός» του LNG των αμερικανικών συμφερόντων, μπορεί τελικά να δέσει χειροπόδαρα τη χώρα (αλλά και άλλες ευρωπαϊκές), όπως π.χ. έδεσε την Ευρώπη εκείνη η μακροπρόθεσμη πρόσδεση — λόγω γερμανικών συμφερόντων — με το ρωσικό αέριο (και ό,τι αυτό σήμαινε τελικά για νοικοκυριά και επιχειρήσεις).

Στην ενεργειακή και εμπορική διπλωματία, στο μεγάλο φόντο της παγκοσμιοποιημένης εικόνας των αγορών και των εθνικών οικονομιών, καλείται κάθε κυβέρνηση να ξεχωρίσει στο τέλος τα «ιδιωτικά οφέλη» από την όποια κοινωνική υπεραξία παράγεται με το εμπόριο σε ιδιωτικά και δημόσια αγαθά.

Πρέπει να ξέρουμε την ανάλυση κόστους/οφέλους για το κοινωνικό ισοζύγιο της χώρας. Να μην μένουμε στον ορθολογικό αυτοματισμό της δήθεν αποδοτικότητας των μεγάλων επενδύσεων — που είναι άλλο πράγμα από τις μεγάλες συμφωνίες.

Το εθνικά επιδιωκόμενο ενεργειακό όφελος που γεννούν τέτοιες μεγάλες συμφωνίες, αν δεν αποσυνδεθεί μακροπρόθεσμα από τα μεθοδικά και στοχευμένα υπερκέρδη των ολιγοπωλίων, αν δεν συνδεθεί δηλαδή ως όφελος με την πλατιά βάση του οικονομικού και εμπορικού σκηνικού της χώρας, τότε δεν έχει νόημα να πανηγυρίζουμε για δήθεν «σπουδαία» επιτεύγματα και προσδοκίες.

Διαφορετικά, το φαντασιακό της ισχύος που γεννάει η υπερδύναμη, αυτό το ισχυρό αίσθημα συμμαχίας με την πλανητική ηγεμονία, δεν θα παράγει εισόδημα και ασφάλεια για τους πολλούς, αλλά ψευδαίσθηση...