Γιάννης Σαμαρτζής: Ποια η σχέση μεταξύ Αποταμιεύσεων - Επενδύσεων και Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο Γιάννης Σαμαρτζής

Οικονομολόγος

Η αποταμίευση και η επένδυση συνδέονται στενά μεταξύ τους, καθώς οι αποταμιεύσεις αποτελούν την κύρια πηγή χρηματοδότησης των επενδύσεων.

Όταν τα νοικοκυριά αποταμιεύουν ένα μέρος του εισοδήματός τους, τα χρήματα αυτά διοχετεύονται, μέσω του τραπεζικού συστήματος ή των αγορών κεφαλαίου, σε επιχειρήσεις και οργανισμούς που επιθυμούν να επενδύσουν. Έτσι, οι αποταμιεύσεις μετατρέπονται σε επενδύσεις, οι οποίες συμβάλλουν στην αύξηση της παραγωγής και της απασχόλησης.

Η αύξηση της Εθνικής Αποταμίευσης (ιδιωτικής και δημόσιας) αποτελεί σε μια χώρα έναν σημαντικό παράγοντα της οικονομικής ανάπτυξης, γιατί συνδέεται άμεσα με την αύξηση της επενδυτικής δραστηριότητας. Αντίθετα, η μείωση της αποταμίευσης αποθαρρύνει την εγχώρια επενδυτική δραστηριότητα και δημιουργεί σε μια χώρα τις προϋποθέσεις εκείνες για μεγαλύτερες ανάγκες εισροής ξένου κεφαλαίου.

Επομένως, η αύξηση της Εθνικής Αποταμίευσης αποτελεί τη βασική προϋπόθεση για τη δημιουργία ενός ευνοϊκού επενδυτικού κλίματος σε μία χώρα, αφού συμβάλλει στην άντληση εγχώριων επενδυτικών κεφαλαίων και, κατά συνέπεια, στην ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, με κύριο στόχο την αύξηση της παραγωγικότητας και την αύξηση του πραγματικού εισοδήματος των εργαζόμενων.

Η επένδυση, εδώ, είναι η χρησιμοποίηση κεφαλαίων για την παραγωγή νέου πλούτου στο μέλλον — π.χ. αγορά μηχανημάτων, κατασκευή εργοστασίων, δημιουργία υποδομών, ή ακόμα και επένδυση σε έρευνα και τεχνολογία.

Σε μακροοικονομικό επίπεδο, σε μια κλειστή οικονομία, το συνολικό ύψος των αποταμιεύσεων ισούται με το συνολικό ύψος των επενδύσεων.

Επομένως, ως σύνολο, ισχύει η σχέση:
Αποταμίευση = Επένδυση (σε κλειστή οικονομία χωρίς εξωτερικές συναλλαγές)
Αυτό σημαίνει ότι το συνολικό ποσό που δεν καταναλώνεται από τα νοικοκυριά (οι αποταμιεύσεις) χρησιμοποιείται για να χρηματοδοτήσει τις επενδύσεις των επιχειρήσεων.

Σε ανοικτή οικονομία, η σχέση επεκτείνεται:
Αποταμίευση – Επένδυση = Καθαρό Εξωτερικό Ισοζύγιο (Εξαγωγές – Εισαγωγές), και
Επένδυση - Αποταμίευση = Έλλειμμα στο Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών.

Όπως διαπιστώνουμε, η αποταμίευση και η επένδυση έχουν άμεση σχέση με το Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών.
Αυτό σημαίνει ότι, όταν μια χώρα αποταμιεύει περισσότερο από όσο επενδύει, έχει πλεόνασμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, ενώ όταν επενδύει περισσότερο από όσο αποταμιεύει, εμφανίζει έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, χρηματοδοτούμενο από το εξωτερικό.

Σύμφωνα με έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος για τη Νομισματική Πολιτική, «το έλλειμμα του Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών εξ ορισμού αντανακλά την υστέρηση της Εθνικής Αποταμίευσης έναντι της Εγχώριας Επενδυτικής Δαπάνης, η οποία “εκ ταυτότητας” ισοδυναμεί με την υστέρηση της Συνολικής Εγχώριας Παραγωγής έναντι της Συνολικής Ζήτησης και Δαπάνης. Αυτή η παραγωγική ανεπάρκεια οφείλεται στις μεγάλες και επί σειρά ετών συσσωρευμένες απώλειες της διεθνούς ανταγωνιστικότητας στην ελληνική οικονομία».

Το παραπάνω, αν διατυπωθεί απλοϊκά, σημαίνει ότι το έλλειμμα του Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών στη χώρα μας, που είναι μεταπολεμικά μονίμως ελλειμματικό και αποτελεί την “Αχίλλειο Πτέρνα” της ελληνικής οικονομίας, οφείλεται στην έλλειψη της Εθνικής Αποταμίευσης έναντι των Εγχώριων Επενδύσεων, η οποία έλλειψη της Αποταμίευσης, με τη σειρά της, οδηγεί στην υστέρηση της Παραγωγής έναντι της Κατανάλωσης.

Αυτό ερμηνεύεται ότι, ως λαός, αναγκαζόμαστε να καλύπτουμε τις καταναλωτικές μας ανάγκες με ξένους πόρους και αθρόες εισαγωγές προϊόντων και, όπως είναι αυτονόητο, αναγκαζόμαστε να καταναλώνουμε περισσότερα από όσα παράγουμε. Αυτό, βέβαια, οφείλεται στην επί σειρά ετών έλλειψη ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας.

Αναλυτικότερα, όταν μία χώρα παρουσιάζει πλεόνασμα στο Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών, αυτό σημαίνει ότι οι αποταμιεύσεις της χώρας αυτής υπερβαίνουν τις επενδύσεις και, επομένως, η χώρα αυτή αγοράζει περιουσιακά στοιχεία – υλικά ή άυλα – από άλλες χώρες, όπως π.χ. χρεόγραφα και διάφορους άλλους τίτλους, ενώ παράλληλα χορηγεί δάνεια διαμέσου της αγοράς ομολόγων. Δηλαδή, η χώρα αυτή στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα εμφανίζεται ως πιστωτής (δανειστής).

Αντίθετα, όταν μία χώρα παρουσιάζει έλλειμμα στο Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών, όπως συμβαίνει στη χώρα μας, αυτό σημαίνει ότι οι αποταμιεύσεις μας υπολείπονται των επενδύσεων και, επομένως, η χώρα μας – για να καλυφθούν οι αποταμιεύσεις – αναγκάζεται να πουλάει περιουσιακά στοιχεία σε άλλες χώρες και, παράλληλα, να λαμβάνει δάνεια εκδίδοντας τίτλους, συνήθως ομόλογα, είτε κρατικά είτε ιδιωτικών επιχειρήσεων και οργανισμών.

Δηλαδή, ένα μέρος των επενδύσεων (οι επιπλέον, ώστε οι αποταμιεύσεις μας να ισούνται με τις επενδύσεις) της χώρας μας χρηματοδοτείται μέσω του εξωτερικού δανεισμού, με αποτέλεσμα να δημιουργείται έλλειμμα στο Εμπορικό μας Ισοζύγιο και ευρύτερα στο Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών. Κατά συνέπεια, η χώρα μας στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα εμφανίζεται ως χρεώστης (οφειλέτης).

Επομένως, όταν η Αποταμίευση (Εθνική) υπολείπεται της Επένδυσης (Εγχώριας Επενδυτικής Δαπάνης), τότε ένα μέρος της επένδυσης χρηματοδοτείται μέσω του εξωτερικού δανεισμού.
Δηλαδή, εδώ, ο εξωτερικός δανεισμός αναλαμβάνει να καλύψει την αρνητική διαφορά Αποταμιεύσεων – Επενδύσεων.

Τα ελλείμματα στο Εμπορικό Ισοζύγιο και, κατ’ επέκταση, στο Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών, που συνδέονται με τα δημοσιονομικά ελλείμματα, ονομάζονται δίδυμα ελλείμματα.

Συνοψίζοντας, η σχέση μεταξύ Αποταμιεύσεων - Επενδύσεων και Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών αποτελεί θεμέλιο λίθο της μακροοικονομικής ισορροπίας. Οι αποταμιεύσεις προσφέρουν τα αναγκαία κεφάλαια που επιτρέπουν την πραγματοποίηση επενδύσεων, ενώ οι επενδύσεις μετατρέπουν την αποταμιευμένη αξία σε παραγωγική δραστηριότητα και ανάπτυξη.
Όταν οι εγχώριες αποταμιεύσεις επαρκούν για να χρηματοδοτήσουν τις επενδύσεις, το Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών παραμένει ισορροπημένο.

Ωστόσο, ένα πλεόνασμα ή έλλειμμα στο Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών αντανακλά αντίστοιχα την υπερβάλλουσα αποταμίευση ή την έλλειψη, δηλαδή την ανάγκη για εξωτερική χρηματοδότηση.
Επομένως, το τρίπτυχο Αποταμιεύσεις - Επενδύσεις - Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών αναδεικνύει τον τρόπο με τον οποίο μια χώρα αλληλεπιδρά με την παγκόσμια οικονομία και υπογραμμίζει τη σημασία της διατήρησης μιας βιώσιμης δυναμικής μεταξύ εσωτερικών και εξωτερικών οικονομικών ισορροπιών.

Κατά συνέπεια, οι έννοιες Αποταμιεύσεων - Επενδύσεων, σε συνδυασμό με το Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών, είναι καθοριστικές για μία ισορροπημένη, υγιή και βιώσιμη οικονομική πορεία της χώρας.