Παιδικό τραγούδι και ιδιαίτερες ανθρώπινες αξίες

Η δραστηριότητα του παιδικού τραγουδιού πρέπει να έχει ως πρωταρχικούς στόχους, την ευχαρίστηση των παιδιών, την καλλιέργεια της φωνής τους και την προσέγγιση μουσικών εννοιών.

Η δραστηριότητα του παιδικού τραγουδιού πρέπει να έχει ως πρωταρχικούς στόχους, την ευχαρίστηση των παιδιών, την καλλιέργεια της φωνής τους και την προσέγγιση μουσικών εννοιών. Μπορεί όμως ακόμη να γίνει το μέσο με το οποίο τα παιδιά θα ευαισθητοποιούνται με απλό τρόπο, για σημαντικά ανθρώπινα ζητήματα. Αυτό το τελευταίο στοιχείο, τη δυνατότητα δηλαδή διαπραγμάτευσης σημαντικών ανθρώπινων αξιών εξαιτίας των κατάλληλων στίχων, είναι αλήθεια πως το συναντάμε σε ελάχιστα παιδικά τραγούδια. Συχνά όμως, αν και οι αξίες αυτές φαίνεται να υπάρχουν «κρυμμένες» μέσα σε κάποια παιδικά τραγούδια, απαραίτητες για την «αποκάλυψη» τους είναι οι κατάλληλες γνώσεις και η πρόθεση εκ μέρους των εκπαιδευτικών και των γονιών, να ενεργοποιήσουν τη φαντασία και τη δημιουργική τους σκέψη. Κυρίως όμως να ενεργοποιήσουν τη θέληση τους για να δουν τα πράγματα από τη διάσταση της ανθρωπιστικής παιδείας. ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΠΟΥ ΝΟΙΑΖΕΤΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ. Η μουσική, μέσα από τη δραστηριότητα του μελοποιημένου λόγου, μπορεί να παίξει ένα σημαντικό ρόλο στο πλαίσιο της ανθρωπιστικής παιδείας, της παιδείας δηλαδή που στο κέντρο της έχει τον άνθρωπο. Της παιδείας που δεν «νοιάζεται» αποκλειστικά για την υλική ευτυχία των ατόμων, αλλά κυρίως για την πνευματική, την ψυχική, τη συναισθηματική τους εξέλιξη που θα τα οδηγήσει στην ουσιώδη ευτυχία. Στη συνέχεια θα κάνουμε μια «μετακίνηση» από τη θεωρία στην πράξη, δίνοντας ένα παράδειγμα παιδικού τραγουδιού που κινείται μέσα στα πλαίσια των λογικών της ανθρωπιστικής παιδείας. Το τραγούδι έχει τίτλο, «Στη Νίλομπα, στη Λόμπανι» και βρίσκεται στο βιβλίο μας με θέμα το «παιδικό τραγούδι και την ανθρώπινη διαφορετικότητα» (στίχοι: Γ. Σακελλαρίδης, μουσική: Λ. Σακελλαρίδης). Πριν παραθέσουμε τους στίχους, ας δούμε πως προκύπτουν η «Νίλομπα» και η «Λόμπανι». Κοιτάξτε τη λέξη Μπαλόνι. Αλλάξτε τη σειρά στις συλλαβές της και ο «γρίφος» θα λυθεί. Στη Νίλομπα, στη Λόμπανι… Στη Νίλομπα, στη Λόμπανι Ζούνε κάτι μπαλόνια Που τα φουσκώνουν μουσικοί Φυσώντας σε τρομπόνια. Ως λίγο «ελαφρόμυαλα» Πάντα ψηλά πετάνε. «Σκάνε απ’ τα γέλια» Όποτε παιδιά τα γαργαλάνε. Μα επειδή τα «μπαμ και μπουμ» Φοβούνται τα μπαλόνια, Στη Νίλομπα, στη Λόμπανι Δεν έχουνε κανόνια! Έχουνε κάτι μηχανές Που βάζεις μέσα δάκρυ Και βγαίνει ένα χαμόγελο Από την άλλη άκρη! Έχουν κι’ αφτιά τεράστια Τους άλλους να ακούνε, Να μπαίνουνε στη θέση τους Και να τους συμπονούνε. Τώρα, θα προσεγγίσουμε με φαντασία και δημιουργική διάθεση, μια- μια τις στροφές του ποιήματος. Στην πρώτη, διαβάζουμε πως τα μπαλόνια στη Νίλομπα και στη Λόμπανι είναι διαφορετικά, αφού φουσκώνουν μόνο από ειδικούς μουσικούς- τρομπονίστες. Στη δεύτερη στροφή διαπιστώνουμε πόσο παιχνιδιάρικα και φιλικά προς τα παιδιά είναι τα συγκεκριμένα μπαλόνια. Στην τρίτη, μαθαίνουμε πως στη Νίλομπα και στη Λόμπανι δεν υπάρχουν κανόνια, απλώς επειδή τα μπαλόνια φοβούνται τα «μπαμ και μπουμ»! Και περνάμε στην τέταρτη στροφή όπου βλέπουμε ότι, αυτά τα διαφορετικά μπαλόνια, αντί για πολεμικές μηχανές έχουν ένα μηχάνημα που κάνει τους ανθρώπους ευτυχισμένους. Κι’ επειδή τα μηχανήματα δεν μπορούν να κάνουν κανένα ευτυχισμένο, εύκολα καταλαβαίνουμε πως οι κάτοικοι στη Νίλομπα και τη Λόμπανι είναι αυτοί που με τον τρόπο σκέψης τους, κάνουν τη ζωή τους πιο όμορφη, πιο απλή και ήρεμη. Μα την πιο σπουδαία συμπεριφορά τη βρίσκουμε στην τελευταία στροφή. Τα συγκεκριμένα μπαλόνια μπορούν να αναπτύσσουν ενσυναίσθηση! Έχουν δηλαδή την ικανότητα να μπαίνουν στη θέση και τα συναισθήματα του «άλλου», με σκοπό να τον καταλάβουν και αν είναι δυνατόν, να του συμπαρασταθούν, χωρίς φυσικά να βλάψουν τον εαυτό τους. Είδαμε και σήμερα πως με «μέσο» το παιδικό τραγούδι, είναι δυνατόν να φέρουμε στο προσκήνιο, σημαντικά θέματα που άπτονται όχι μόνο της μουσικής τέχνης, αλλά και της ψυχολογίας, καθώς και της ανθρωπιστικής παιδείας. Μήπως αυτή, την ανθρωπιστική παιδεία, είναι που έχουν ανάγκη τα παιδιά μας και η κοινωνία γενικότερα, αντί της παιδείας που δίνει έτοιμες γνώσεις συχνά παρωχημένες και άρα άχρηστες, που «καταπολεμά» την κριτική στάση των μαθητών, που οδηγεί σε ανώφελο και διχαστικό ανταγωνισμό; Ας προβληματιστούμε… * Γράφει ο μουσικοπαιδαγωγός Γιώργος Σακελλαρίδης