Δωδεκανήσιοι Ευεργέτες ή Ευεργέτες των Δωδεκανησ(ί)ων (Καστελόριζο)
ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΚΕ 1140 ΦΟΡΕΣ
Γράφει ο Μανώλης Κολεζάκης manolisnkolezakis@hotmail.com
Ο Αχιλλέας Διαμαντάρας γεννήθηκε στο Καστελλόριζο στα μέσα του 19ου αιώνα. Καταγόταν από Ελληνοχριστιανική οικογένεια.
Ο Αχιλλέας Διαμαντάρας έμαθε τα πρώτα γράμματά του στο νησί του. Κατόπιν ήλθε στην Αθήνα, όπου τελειώσε το Γυμνάσιο και σπούδασε φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Όταν επέστρεψε στο Καστελλόριζο ανέλαβε τη διεύθυνση της Αστικής Σχολής Αρρένων που το 1905 έγινε οκτατάξια. Ουσιαστικά ήταν Διευθυντής όλων των εκπαιδευτηρίων και του Παρθεναγωγείου. Ήταν εκείνος που εξασφάλισε άνετο χώρο και τα κατάλληλα διδακτήρια για τους μαθητές. Με τις ενέργειές του και τις προσπάθειές του ιδρύθηκε η καλλιμάρμαρος Σαντραπεία Σχολή. Ήταν ο Δάσκαλος που έπεισε τον αείμνηστο μεγάλο ευεργέτη του νησιού Λουκά Σαντραπέ, να αναλάβει να στεγάσει τα παιδιά της Πατρίδας του σε Διδακτήριο. (Η Σαντράπεια Αστική Σχολή είναι νεοκλασσικού ρυθμού σαν το Πανεπιστήμιο Αθηνών).
Ήταν εμπνευσμένος εκπαιδευτικός και σωστός παιδαγωγός. Προσπάθησε να δώσει στους μαθητές την Ελληνοπρεπή μόρφωση και ηθική διαπαιδαγώγηση. Ενδιαφερόταν για την ψυχική καλλιέργεια και τη συνεχή ανάπτυξη του πνεύματος των μαθητών. Τους ενέπνεε την βαθειά αγάπη για το Καστελλόριζο, το Ελληνικό Έθνος και την Ελευθερία.
Σαράντα χρόνια εργάστηκε με πάθος και αυταπάρνηση για αυτά που πίστευε. Έφυγε όταν το νησί το κατέλαβαν οι Γάλλοι. Δεν μπορούσε να ανεχτεί στο έργο του τη Γαλλική πίεση κι έτσι πήγε στην ελεύθερη Πατρίδα. Διορίστηκε στην Αίγινα σε σχολείο Μέσης Εκπαίδευσης και δούλεψε όσο άντεξε.
Έφυγε από τη ζωή τον Ιανουάριο του 1930 στη Νέα Σμύρνη Αττικής στο σπίτι της κόρης του του Κρυστάλλας Αμοργιαννού. Οι μαθητές δε θα ξεχάσουν ποτέ το ποιήμα του:
Είμαι από τη Μεγίστη
και με προθυμίαν πλείστην
μελετώ όσο μπορώ.
Γράμματα εάν δεν μάθω
τι πολλά κακά θα πάθω
θα μαι κούτσουρο ξηρό.
Το λοιπόν να μελετώ.
Πάλιν αν καλώς σπουδάσω
τ’ όνομά μου θα δοξάσω
την πατρίδα θα τιμήσω
και το Έθνος μου αυτό.
Ο Αχιλλέας Διαμαντάρας ήξερε την ιστορία, την ιστορία της Τέχνης, τη λαογραφία και την αρχαιολογία. Υπήρξε ιστορικός και εργάστηκε με επιστημονική σοβαρότητα για να γράψει την άγνωστη ως τότε ιστορία της Μεγίστης. Δεν άφησε καμιά κασέλα για να βρει και να δημοσιεύσει ιστορικά έγγραφα.
Με σύστημα και προσοχή αλλά και με εμπεριστατωμένη επιστημονική έρευνα συκέντρωσε τους λαογραφικούς θησαυρούς του νησιού μας (παροιμίες, παραδόσεις, δημοτικά τραγούδια, ριμες-δηλαδή έμμετρες λαϊκές περιγραφές γεγονότων).
Έγραψε τα έθιμα, τα παιχνίδια των παιδιών και κατέγραψε τη μελωδία πολλών δημοτικών τραγουδιών της Μεγίστης.
Ήταν μέλος της ομάδας που έκανε αρχαιολογικές ανασκαφές στο Καστελλόριζο και βρήκε το νόμισμα της Μεγίστης καθώς και το χρυσό στεφάνι (σήμερα βρίσκεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο), ένα χρυσό δαχτυλίδι, τέσσερις πήλινους καρπούς σαν βατόμουρα και κομμάτια από γυάλινο βραχιόλι.
Ο Αχιλλέας Διαμαντάρας δεν αρκέστηκε μόνο να αποδείξει την ελληνικότητα της Μεγίστης αλλά ερεύνησε και τα παράλια της Μ. Ασίας και της Λυκίας. Η ζωή του και τα έργα του μας κάνουν να πούμε με σιγουριά ότι έκλεισε μέσα στην ψυχή του την Ελλάδα.
Ήταν ένας γνήσιος λαογράφος και Εθνικός Παιδαγωγός.
Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου Σαντραπέ
Έναν αιώνα περίμενε αυτός ο μοναδικός ναός στο Καστελόριζο για να αποπερατωθεί και τώρα αυτό γίνεται πράξη, χάρη στη στο προσωπικό ενδιαφέρον και την χορηγία του εφοπλιστή κ. Θανάση Μαρτίνουκαι της συζύγου του Μαρίνας, που αναλαμβάνουν την πλήρη αποκατάστασή του αλλά και τον εξοπλισμό του ώστε να γίνει λειτουργικός.
Πρόκειται για τον ιερό ναό του Αγίου Γεωργίου Σαντραπέ, από το όνομα του Καστελοριζιού Λουκά Σαντραπέ που ξεκίνησε την ανέγερσή του ή Αγίου Γεωργίου του χωραφιού, όπως τον αποκαλούν οι ντόπιοι.
Ο ναός είχε αρχίσει να κτίζεται το 1902 με δωρεά του Αιγυπτιώτη Καστελοριζιού, Λουκά Σαντραπέ και της συζύγου του Αναστασίας, ακολουθώντας ως πρότυπο την εκκλησία της Αγίας Ειρήνης στην Αθήνα. Το 1907-1908 όμως η ανέγερσή του σταμάτησε, λόγω του θανάτου του ιδίου και της γυναίκας του, έτσι ο ναός έμεινε ημιτελής. Κάποιες προσπάθειες αποκατάστασής του εξάλλου, που έγιναν στην δεκαετία του ́80, δεν ολοκληρώθηκαν.
Ο αρχιτεκτονικός τύπος του ναού είναι εγγεγραμμένος σταυροειδής, εκλεκτικιστικού ρυθμού, με κίονες στο εσωτερικό του, που επιστέφονται από κορινθιακά κιονόκρανα, ενώ ιδιαίτερης τέχνης είναι ο άμβωνας που συνδυάζεται με το κέρας της αμάλθειας καθώς και ο δεσποτικός θρόνος. Να σημειωθεί άλλωστε ότι για τους λόγους αυτούς το υπουργείο Πολιτισμού έχει χαρακτηρίσει τον ναό ως μνημείο.
Η αποκατάστασή του γίνεται από την Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία «Αιγέας» των δωρητών Θανάση και Μαρίνας Μαρτίνου, εκπρόσωποι των οποίων ήταν παρόντες στην αυτοψία που διενήργησε η υπουργός Πολιτισμού.
Ιατρική Περίθαλψη (κατά τον 19ο αιώνα)
Η ιατρική περίθαλψη παρείχετο από δύο γιατρός που πληρώνονταν από την Δημογεροντία αντί του ποσού 150-200 χρυσών εικοσιφράγκων. Η δε φαρμακευτική περίθαλψη παρείχετο από διπλωματούχο φαρμακοποιό μαζί με τον βοηθό του, που πληρώνονταν από την δημογεροντία. Για σειρά ετών υπηρέτησαν ως γιατροί οι Κ.Σ Διαμαντάρας και Χριστόδουλος Κωνσταντίνου.
Σαντραπεία Αστική Σχολή
Μεγαλοπρεπές οικοδόμημα που ανήγειρε εκ βάθρων ο ευεργέτης της νήσου Λουκάς Σαντραπές. Το προσωπικό της σχολής αποτελείτο από 7 δασκάλους και 480 μαθητές, καταρχήν οκτατάξιος και κατόπιν επτατάξιος. Δυστυχώς από τον βομβαρδισμό του 1943 έπαθε μεγάλες ζημιές.
Παρθεναγωγείο
Αποτελείτο από δύο μεγάλες αίθουσες με προσωπικό 7 δασκάλες και 400 μαθήτριες. Εκτίσθη δαπάνες Θεοδοσίου Πεγκλή.
Νηπιαγωγείο
Μία δασκάλα με μία βοηθό και 100 νήπια, παράπλευρα στο παρθεναγωγείο. Εκτίσθη από τον Βασίλειο Σάββα.
Υπήρχε και μία άλλη σχολή πριν χτισθεί η Σαντραπεία, στην οποία εφοιτούσαν οι ανώτερες τάξεις , η οποία εκτίσθη εκ του Σύμης Μίγκλη. Αυτή όμως μετετράπη σε Μητροπολιτική κατοικία δαπάνες του κ. Μαλαξού διαμένοντος εν Καίρω.
Σχολή του Αγίου Γεωργίου
Κτίσθηκε στην συνοικία του Μουράγιου για την εξυπηρέτηση των κατοίκων. Είχε μικρά παιδιά με δύο δασκάλες και 150 μαθητές και μαθήτριες. Εκτίσθη από τον Νικόλαο Σταμάτογλου ή Σταματίου.
Δημόσια Κτίρια
Δημόσια Σφαγεία
Ευρίσκονταν σε απομονωμένο σημείο παρά της παραλίας. Εκτίσθησαν από τον κ. Σταμάτογλου ή Σταματίου.
Αποθήκη εύφλεκτων Υλών
Εκτίσθην στην παραμεριάν μακριά από την πόλη από τον Απόστολο Βογιατζή.
Δημογεροντία
Διώροφο οικοδόμημα στο κέντρο της πόλης που χρησίμευε ως δημογεροντία και από κάτω το δημόσιο φαρμακείο. Το οικόπεδο δωρήθηκε από την Αικατερίνη Κοντού.
Τελειώνοντας θα ήθελα να ζητήσω να με συγχωρέσουν κάποιοι από τους πολυπληθείς ευεργέτες των νησιών μας που δεν τους ανάφερα.
Το υλικό συγκεντρώθηκε από τα βιβλία , «Ιστορία της νήσου Μεγίστης» του Ευάγγελου Ν. Βαρδαμίδου,από το διαδίκτυο, και από την wikipedia.
Ακολουθήστε τη Ροδιακή στο Google News
