Τα νησιά μας στη στροφή για την Aειφόρο Ανάπτυξη…

Γράφει ο αρχιτέκτονας Αγαπητός Ξάνθης

Έχοντας υπόψη τις βασικές έννοιες της Αειφόρου Ανάπτυξης που βασίζεται στην ισόρροπη εμβέλεια των οικονομικών, κοινωνικών, περιβαλλοντικών και πολιτιστικών δεδομένων και από το Σύνταγμα του 1975, άρθρο 25, η χώρα μας άρχισε να σχεδιάζει, παρά τις γραφειοκρατικές αγκυλώσεις, πάνω στην αειφορία. Η νησιωτική χωροταξική πολιτική παρουσιάζει όμως ιδιαιτερότητες που χρήζει μιας ξεχωριστής προσέγγισης λόγω της φύσης των νησιών και της ακραίας πολλές φορές πίεσης
που δέχθηκαν τα τελευταία χρόνια από το μαζικό τουρισμό.

Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των νησιών προσδιορίζουν μια έντονη αλληλεπίδραση του περιβάλλοντος με την ανάπτυξη του τουρισμού. Οι επιπτώσεις είναι καθοριστικές ακόμη και για το μέλλον των νησιών, που μπορούν να διατυπωθούν σε κοινωνικές επιπτώσεις, επιπτώσεις στο φυσικό και δομημένο περιβάλλον, σε έμμεσες επιπτώσεις που έχουν σχέση με την απώλεια της ταυτότητας των νησιών. Η επιδίωξη για μια αειφόρο τουριστική ανάπτυξη είναι από τα οφειλόμενα (Κοκκώσης & Τσάρτας, 2001).

Συνεπώς ο κάθε σχεδιασμός πρέπει να σέβεται και να συμβαδίζει με τις εθνικές, τοπικές, κοινωνικές, πολιτισμικές, οικονομικές, περιβαλλοντικές ιδιαιτερότητες και συνθήκες. Τα νησιά μας οφείλουν να επανασχεδιαστούν με ορίζοντα δεκαετίας στο πλαίσιο εναλλακτικών μορφών τουρισμού σε συνδυασμό με τον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα.
Η ανισοβαρής ανάπτυξη έχει δημιουργήσει πλήθος πολεοδομικών προβλημάτων, κυρίως στη στον αστικό ιστό. Η νέα κατεύθυνση μπορεί και πρέπει να ενέχει την ενδυνάμωση της κατεύθυνσης της Α.Α ώστε να μεταβληθεί η Ρόδος και όχι μόνο, από ένα εποχιακό τουριστικό «κλειστό» θέρετρο σε μια «ανοικτή» πόλη με ποικίλες εκπαιδευτικές, κοινωνικές, πολιτιστικές και οικονομικές δράσεις στα πλαίσια των ευρωπαϊκών επιταγών.


Η εδαφική συνοχή, πρόταγμα για την Ε.Ε , αναφέρεται στην ισόρροπη ανάπτυξη όλων των ευρωπαϊκών περιοχών και την δυνατότητα όλων των ευρωπαίων πολιτών να αξιοποιήσουν με το καλύτερο τρόπο τα εγγενή χαρακτηριστικά των περιοχών αυτών, δηλαδή να μετατρέψουν τη διαφορετικότητα σε πλεονέκτημα που μπορεί να συμβάλει στην Α.Α ολόκληρης της Ε.Ε. Η εδαφική συνοχή ρίχνει γέφυρες μεταξύ οικονομικής αποτελεσματικότητας, κοινωνικής συνοχής και οικολογικής ισορροπίας, τοποθετώντας την Α.Α στο κέντρο του σχεδιασμού της πολιτικής.

Εδώ περιλαμβάνεται και η ελκυστικότητα των νησιών της Ένωσης ώστε να δημιουργηθεί ένα σταθερό πλαίσιο με στόχο την αξιοποίηση των ειδικών χαρακτηριστικών της νησιωτικότητας αντιμετωπίζοντας παράλληλα τα γνωστά προβλήματα που έχουν σχέση με τον τουρισμό, την ενέργεια, το νερό, την υπερδόμηση, τα απορρίμματα, τα απόβλητα, τις ακτές, τη θάλασσα και τις υποδομές (Σπιλάνης, 2012).

Ο στόχος για «Ποιοτικά και Πράσινα Νησιά», συμπεριλαμβανόμενης και των νησιών της Δωδεκανήσου, μπορεί να συμβάλει στην δύσκολη πορεία της Ένωσης για ίσες ευκαιρίες για όλους μέσα σε ένα υγιές ανταγωνιστικό περιβάλλον, όπου επιχειρήσεις, κάτοικοι και τοπική αυτοδιοίκηση οφείλουν να συνεργάζονται για να μπορεί αποφευχθεί η ασύμμετρη ανάπτυξη περιοχών και νήσων της Ευρώπης.

Προτεραιότητες για την ευρωπαϊκή και νησιωτική Στρατηγική 2020 Στρατηγική Ευρώπη 2020
1. Έξυπνη μεγέθυνση: ανάπτυξη μιας οικονομίας βασισμένη στη γνώση και την καινοτομία
2. Βιώσιμη Μεγέθυνση: προωθώντας μια οικονομία περισσότερο αποτελεσματική στη χρήση των πόρων, πράσινη και ανταγωνιστική
3. Μεγέθυνση χωρίς αποκλεισμούς: προωθώντας μια οικονομία υψηλής απασχόλησης που έχει ως αποτέλεσμα κοινωνική και εδαφική συνοχή

Στρατηγική Νησιά 2020
1. Ποιοτικά Νησιά: εστιάζοντας σε επώνυμα, διαφοροποιημένα και ποιοτικά προϊόντα και υπηρεσίες που χρησιμοποιούν τοπικούς πόρους προορισμένα σε ειδικές αγορές.
2. Πράσινα νησιά: μείωση της χρήσης και αύξηση της επαναχρήσης των σπάνιων πόρων όπως το νερό, τη γη, την ενέργεια στην παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών.
3. Νησιά ίσων ευκαιριών: δίνοντας τις ευκαιρίες σε νησιωτικές επιχειρήσεις και πληθυσμούς ώστε να επιτύχουν όπως στην ευρωπαϊκή ηπειρωτική χώρα.


Συμπερασματικά μπορούμε να αναφέρουμε ότι τα νησιωτικά οικοσυστήματα είναι πολυσύνθετα και διέπονται από ιδιαιτερότητες ως προς το κοινωνικοοικονομικό σκέλος.
Για την αντιμετώπιση των πολύπλευρων προβλημάτων των νησιών απαιτείται:
1. Η ολιστική αντιμετώπιση των προβλημάτων
2. Ολοκληρωμένη πολιτική διαχείρισης των ακτών και της θάλασσας
3. Διατήρηση της φέρουσας ικανότητας του κάθε νησιού
4. Επιστημονικές ομάδες που θα αναδείξουν και θα κοινωνικοποιήσουν τα θέματα ώστε να γίνουν «κτήματα» συμμετοχής του κοινού για την αειφόρο πορεία των νησιών του Αιγαίου.
Υ.Γ. Ευχαριστώ τη δασκάλα, η οποία μου έμαθε να αντιλαμβάνομαι τη διαφορά μεταξύ αειφόρου ανάπτυξης και οικονομικής μεγέθυνσης.