Κριτική- Επίκριση-Κατάκριση

Rodiaki NewsRoom

Στη μικρή με ανθρώπινα μέτρα κοινωνία που ζούμε, σχεδόν όλοι γνωρίζομε αλλήλους, τη μόρφωση μας (αν έχομε), την παιδεία μας (αν διαθέτομε), και πάνω απ’ όλα το Ήθος μας. Κανένας δεν βρίσκεται στο «απυρόβλητο», και βέβαια, οι πράξεις και τα λόγια μας, μας ‘προδίδουν’, ξεσκεπάζοντας τον εσώτερο εαυτό μας, δηλαδή τον χαρακτήρα και την προσωπικότητά μας.

Δίνει ό,τι έχει ο καθένας μας μέσα του, καλοσύνη, σεβασμό, αγάπη για τον συνάνθρωπο, ή κακία, επιθετικότητα, ύβρη, αντιπάθεια. Αυτό άλλωστε επεξηγεί και ο Ιησούς στη ρήση: «…ουκ αν λάβεις παρά του μη έχοντος…», δηλαδή δεν μπορείς να πάρεις κάτι από αυτόν που δεν έχει, π.χ. αγάπη, καλοσύνη, ευγένεια, σεβασμό και προπαντός αυτοσεβασμό.

Όσο περισσότερο ένας συμπολίτης εκδηλώνει τις «θέσεις ζωής» με γραπτό ή προφορικό λόγο, τόσο περισσότερο υπόκειται στην κρίση, στην επίκριση ή στην κατάκριση, δηλαδή, στην καλόβουλη και αξιοπρεπή κρίση ή στην άστοχη και κακόβουλη επίκριση-κατάκριση.

Η διατύπωση, εξαρτάται από το επίπεδο της συναισθηματικής και πνευματικής εξέλιξης του ανθρώπου. Και βέβαια, δεν πρέπει να ‘μπερδεύομε’ την πνευματική εξέλιξη με την γνώση. Ο άνθρωπος π.χ. που ‘επιτίθεται’ λεκτικά ή έμπρακτα σε συμπολίτη του, φανερώνει τον πραγματικό τον χαρακτήρα του και προπαντός το ήθος του.

Δηλαδή, με την υβριστική ή ταπεινωτική διατύπωση και χαρακτηρισμό, για τον οποιονδήποτε με τον οποίο έχει διαφορετική άποψη, η Ψυχιατρική μας διαβεβαιώνει ότι έτσι εκφραζόμενος, πάσχει από χαμηλή αυτοεκτίμηση, που οδηγεί αναπόφευκτα στο αίσθημα κατωτερότητας, και προσπαθεί να μειώσει τον άλλον για να φανεί ο ίδιος ανώτερος. Θύτης λοιπόν θεωρείται ο υβριστής/επικριτής/κατακριτής/λασπολόγος, ο οποίος θωπεύει το εγώ του, για να φανεί πνευματικά ή κοινωνικά ‘ανώτερος’.

Πρέπει να γίνει κατανοητό, ότι ο επικριτής-κατακριτής ή λασπολόγος γίνεται θύτης, και σημαίνει ότι το ‘θύμα του’ έχει παράξει έργο, κι ότι η ζωή του, είναι πιο ενδιαφέρουσα από τη ζωή του θύτη. Προφανώς, ο ‘θύτης’ (επικριτής-κατακριτής), δεν κατανοεί ότι και ο κρίνων κρίνεται.

Η ύψιστη Ηθική Φιλοσοφία, διατυπώνεται στο Ιερό μας Ευαγγέλιο, όπως και στο εδάφιο του Ματθαίου Ζ 1: «…Μη κρίνετε, ίνα μη κριθήτε, εν ώ γάρ κρίμα κριθήσεσθε, και εν ώ μέτρω μετρείτε, μετρηθήσεται υμίν…». Κι ακόμα, διαβάζομε στην Επιστολή Παύλου προς Γαλάτας ΣΤ 7: «…Μη πλανάσθε, Θεός ου μυκτηρίζεται, ό γαρ εάν σπείρη άνθρωπος, τούτο και θερίσει…».

Λαθεμένα επίσης πιστεύει ο ‘επικριτής-κατακριτής’, ότι ενδεχομένως, κάποιοι θα φοβηθούν να εκφράσουν ελεύθερα τη γνώμη τους, διότι προφανώς ο επικριτής/κατακριτής πιστεύει ότι: «L’ Etat c’ est Μοί» (Το κράτος είμαι εγώ).

Ζούμε στη χώρα που γέννησε τη Δημοκρατία και υποτίθεται ότι ο καθένας εκφράζει με αξιοπρέπεια και ευπρέπεια τη γνώμη του. Η ‘παραβίαση’ των δημοκρατικών κοινωνικών προτύπων συμβίωσης, φανερώνει ακόμα και την ψυχολογική δυσφορία του επικριτή/κατακριτή, την ανικανότητα ή την δυσλειτουργία συμπεριφοράς, κ.α.

Έτσι, οι απρεπείς εκφράσεις, που προσβάλλουν την τιμή και την αξιοπρέπεια του πολίτη, ο σαρκασμός, ο χλευασμός, η ειρωνεία, η περιφρόνηση, η καταφρόνηση, οι ψευδείς διαδόσεις, οι φανερές ή κρυμμένες απειλές, οι έμμεσοι και άμεσοι εκφοβισμοί, ακόμα και η βλασφημία, όπως και η κατάρα, φανερώνουν λεκτική επιθετικότητα, που πολλές φορές, πέρα από την αγένεια, υποδηλώνουν και ψυχοπαθητική προσωπικότητα, που δεν μπορούν να κατανοήσουν το νόημα της έκφρασης: «Συμφωνούμε ότι διαφωνούμε».

Όμως, η υιοθέτηση της δημοκρατικής “στάσης ζωής” υπαγορεύει τον σεβασμό στον συμπολίτη, και την κατανόηση των διαφορετικών απόψεων. Σημαίνει ότι πρέπει να εκτιμάται η ευθύτητα που διατυπώνεται με κόσμιο τρόπο, όπως και οι θέσεις και οι αντιρρήσεις του συμπολίτη, ιδιαίτερα όταν είναι τεκμηριωμένες απόψεις. Μπορούμε να πούμε ό,τι θέλομε, φτάνει να το διατυπώνομε με ευπρέπεια και αξιοπρέπεια.

Κρίνεται λοιπόν και ο κρίνων και μάλιστα περισσότερο από τον κρινόμενο…. Ο γνωστός φιλόσοφος και συγγραφέας Ρενάν, στο σύγγραμμά του «Ιησούς», γράφει: «Να είσαι δίκαιος, είναι καθήκον. Να είσαι αγαθός, είναι αρετή.» Και στο έργο «Περί Ψυχής», ο Βολταίρος διατυπώνει: «Να σκέπτεσθε όπως θέλετε, και ν’ αφήνετε να σκέπτονται και οι άλλοι όπως θέλουν.»

Ο κάθε πραγματικός δημοκράτης, αγωνίζεται να δώσει σε όλους το δικαίωμα να εκφράζονται ελεύθερα. Και βέβαια ο τρόπος έκφρασης: κόσμιος ή υβριστικός, αποκαλύπτει «ό,τι έχει ο καθένας μέσα του δίνει». Ευφυΐα είναι η επιλογή μας, να μην δαγκώσουμε τον οποιονδήποτε σκορπιό μας δάγκωσε, και να τον αφήσομε να δηλητηριάζεται από το ίδιο του το δηλητήριο.

Ο αείμνηστος Παιδοψυχολόγος/Καθηγητής/Διευθυντής του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος Pierce, Καστελλοριζιακής καταγωγής Κώστας Φτυαράς, παρατήρησε: «Ξέρετε πως ονομάζεται αυτός που μετράει τη βλακεία των άλλων; Βλακόμετρο». Ας το έχουν υπόψη τους λοιπόν, όσοι αποδίδουν τον χαρακτηρισμό του «βλάκα ή του ανόητου» σε άλλους.

Ο Μάρκος Αυρήλιος στο βιβλίο του «Τα εις εαυτόν, ΣΤ» γράφει: «Αν μπορεί κανείς να μ’ επικρίνει και να μου δείξει ότι δεν σκέπτομαι ή δεν ενεργώ όπως πρέπει, μ’ ευχαρίστηση θ’ αλλάξω γνώμη. Διότι γυρεύω την Αλήθεια, που απ’ αυτήν ποτέ κανείς δεν ζημιώθηκε, ενώ ζημιώνεται όποιος επιμένει στην εσφαλμένη γνώμη του».

Γράφει η Μαίρη Παπανδρέου