Ανησυχώντας για το καθετί...

Rodiaki NewsRoom

Γράφει η ψυχολόγος
Μαρία Καρίκη

Όσο πιο πολύ σκεφτόμαστε και υπεραναλύουμε τις καταστάσεις στη ζωή μας, τόσους περισσότερους λόγους βρίσκουμε να ανησυχούμε για το τι μπορεί να πάει στραβά. Μας κυριεύει μια διάχυτη αγωνία για το άγνωστο μέλλον και το κατά πόσο αυτό μπορεί να κρύβει δυσάρεστες εκπλήξεις. Ειδικότερα, οι άνθρωποι που θέλουν συνειδητά ή μη να έχουν «υπό έλεγχο» τα πράγματα στη ζωή τους υποφέρουν όταν οι σκέψεις τους υιοθετούν απρόβλεπτα και αρνητικά σενάρια.

Το να ζει κανείς υπό ένα μόνιμο καθεστώς άγχους λόγω αμφιβολιών, φόβων και ανασφαλειών είναι επίπονο και ψυχοφθόρο. Είναι σαν να σε παρασύρει συνεχώς μια δύνη αρνητικών συνειρμών, η οποία δεν σε αφήνει να χαλαρώσεις, να απολαύσεις και να χαρείς τις στιγμές σου. Οι συναισθηματικές σκέψεις πανικού κυριαρχούν και επιβάλλονται σε οποιαδήποτε λογική σκέψη θα μπορούσε να αντιταχθεί. Οι άνθρωποι με αυτή τη νοοτροπία βλέπουν παντού κινδύνους και καταστροφές. Οι ίδιοι αντιλαμβάνονται ότι «κολλάνε» σε συγκεκριμένα σενάρια και πιθανολογίες και ότι αυτό τους κάνει κακό, αλλά δεν ξέρουν πώς να το σταματήσουν. Όποιος κι αν προσπαθήσει να τους πείσει να δουν λίγο πιο αισιόδοξα και ελπιδοφόρα τα πράγματα, το θεωρούν μάταιο μια και αισθάνονται ότι αδυνατούν να το κάνουν αυτό.

Η απαισιοδοξία, η τελειομανία, η χαμηλή αυτοπεποίθηση, οι φόβοι που επιμένουν, η τάση να μεγεθύνουμε οτιδήποτε δύσκολο ή δυσάρεστο, κάνει τους περισσότερους ανθρώπους να εγκλωβίζονται σε ένα αρνητικά υπεραναλυτικό μοτίβο σκέψης. Έτσι, μαθαίνουν να υιοθετούν αυτόματα πια αυτές τις μεροληπτικές και διαστρεβλωμένες σκέψεις και να προκαταβάλλονται αρνητικά απέναντι στο μέλλον τους και ό,τι αυτό μπορεί να επιφέρει. Προσεγγίζουν με τρόμο τις πιθανότητες και δεν αφήνουν τον εαυτό τους να σκεφτεί διαφορετικά.

Ωστόσο, το να ανησυχεί κανείς σε μεγάλο βαθμό προκαταβολικά, πριν συμβούν (ή όχι) τα γεγονότα δεν έχει κανένα ψυχικό όφελος. Απεναντίας, η διαδικασία αυτή μας αποδυναμώνει, μας εξαντλεί και μας αφαιρεί τη δυνατότητα να σκεφτούμε ψύχραιμα και στοχευμένα. Οι σκέψεις φιλτράρονται συνεχώς μέσα από την οπτική της «άσχημης κατάληξης», κάτι που μας μπλοκάρει και μας ακινητοποιεί.

Έχει άραγε νόημα να ανησυχούμε για το καθετί; Η ζωή περνάει και εμείς ανησυχούμε για όλα αυτά που «ίσως» συμβούν. Αντί να εστιάζουμε σε εκείνα που «ήδη» συμβαίνουν και να επικεντρωθούμε σε εφικτές λύσεις, προτιμούμε να αφεθούμε στο χάος των πιθανοτήτων και της καταστροφολογίας νιώθοντας αυτομάτως αδύναμοι, ευάλωτοι, ανήμποροι απέναντι σε κάτι που δεν έχει γίνει ακόμα! Μέσα από την επανάληψη της σκέψης η πιθανότητα ενισχύεται στο μυαλό μας και φαντάζει σχεδόν σίγουρη. Έτσι, πείθουμε τον εαυτό μας να «προετοιμαστεί» γιατί έρχονται δύσκολες στιγμές.

Ίσως αν από την αρχή δεχόμασταν ότι η ζωή είναι εξορισμού μη προβλέψιμη με αμέτρητους αστάθμητους παράγοντες να την καθορίζουν, δεν θα χρειαζόταν τόσο πολύ να ανησυχούμε για το τι μπορούμε να κάνουμε εμείς εκ των προτέρων προκειμένου να αποφύγουμε τα μελλοντικά –πιθανά- δεινά. Πέρα από κάποια μέτρα στοιχειώδους πρόληψης και προσοχής σε κάποιους τομείς, δεν θα φτάναμε στην υπερβολή. Δεν θα ήμασταν σε συνεχή εγρήγορση για τα εκκολαπτόμενα αδιέξοδα, έτσι βέβαια όπως εμείς τα αντιλαμβανόμαστε. Ο τρόπος που κατανοούμε και ερμηνεύουμε την πραγματικότητα παίζει πολύ μεγάλο ρόλο στο περιττό άγχος που προσθέτουμε στη ζωή μας. Έχουμε τη γνωσιακή επιλογή να ζούμε ανάμεσα α) στα «φαντάσματα» και τα λάθη του παρελθόντος, β) στο μέλλον με τα αρνητικά σενάρια που φανταζόμαστε ότι το πλαισιώνουν και γ) στο παρόν που το ζούμε μόνο μια φορά. Τις περισσότερες φορές το βίωμα του παρόντος είναι δυστυχώς η τελευταία μας προτεραιότητα. Χάνουμε έτσι τη δυνατότητα να ζήσουμε σε βάθος και ένταση το «εδώ και τώρα», γιατί σκεφτόμαστε συνεχώς ή προς τα μπρος ή προς τα πίσω. Ακόμα κι αν δεν το παραδεχόμαστε, σίγουρα θυμώνουμε με τον εαυτό μας που αφήνουμε το παρόν να περάσει σχεδόν μηχανικά και άχρωμα. Τίποτα, όμως, δεν είναι πιο σημαντικό από τις αναμνήσεις που δημιουργούμε στο σήμερα! Κάθε «τώρα» που περνάει θα αποτελέσει κομμάτι της μνήμης μας και της προσωπικής ιστορίας μας. Ό,τι περνάει και δεν το ζούμε στο ακέραιο, μπορεί πολύ εύκολα να περάσει στη λήθη ως αδιαφορία, ως κενό, ως πλήξη, ως θυμός γιατί μετανιώσαμε που δεν το ζήσαμε όπως «έπρεπε». Η υπερβολική ανησυχία μπορεί να μας «πνίξει», να μας «βουλιάξει», να μας εγκλωβίσει, ακόμα και να μας ξυπνήσει ένα σωρό φόβους και φοβίες. Εμείς αποφασίζουμε! Ανησυχώντας για το καθετί, δεν προλαβαίνουμε να ζήσουμε, να χαρούμε, να γελάσουμε, να χαλαρώσουμε, να απολαύσουμε. Ήρθε η ώρα, λοιπόν, να διαλέξουμε, την ποιότητα που θέλουμε να έχει η ζωή μας: αυτή του διάχυτου άγχους ή εκείνη της ισορροπημένης σκέψης που θα ζυγίζει κάθε φορά όσο πιο αντικειμενικά μπορεί τα «καλά» και τα «κακά» σε κάθε κατάσταση και θα αποφασίζει να βασιστεί σε πραγματικά γεγονότα κι όχι σε εικασίες και «ίσως»… Ο καθένας είναι υπόλογος των επιλογών του, συνειδητών και μη, όσο κι αν δεν μας αρέσει αυτό…